asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενοΤο ερώτημα αυτό ίσως κάποιους να τους μπερδεύει ή και να προκαλεί αμηχανία για το πώς πρέπει να αποκαλέσουν κάποια κυρία (π.χ. διαβάζουμε μερικές φορές: η ζωή της Αλίκης Βουγιουκλάκης !!!) η απάντηση ωστόσο είναι πολύ απλή όταν αναλογιστεί κανείς τι σημαίνουν τα επώνυμα.
Για έναν άντρα το επώνυμο μπορεί να δηλώνει το γονιό του (π.χ. Νικολάου), το επάγγελμά του (π.χ. Ψάλτης), τον τόπο καταγωγής του (π.χ. Κυπριανού) κ.ά.
Για μια γυναίκα το επώνυμο σήμαινε σε ποιον άντρα ανήκ ε: Παπαδοπούλου (η κόρη/γυναίκα του Παπαδόπουλου), Ψάλτη (η η κόρη/γυναίκα του Ψάλτη), Χατζηκώστα (η κόρη/γυναίκα του Χατζηκώστα), Βιολάντη (η κόρη/γυναίκα του Βιολάντη). Αυτό γινόταν επειδή η γυναίκα δεν νοούνταν ως αυτόνομη παρουσία στην κοινωνία, αλλά ως άτομο που προσδιοριζόταν από τον άντρα κοντά του. (Γι’ αυτό βέβαια και σήμερα η γυναίκα σε όλο και περισσότερες περιπτώσεις διατηρεί το επώνυμό της και μετά το γάμο)
Σχηματισμός :
Πάντως αν χρειάζεται να σχηματίσουμε το επώνυμο γυναίκας όταν ξέρουμε το όνομα π.χ. του πατέρα της, αρκεί να δούμε το επώνυμο του άντρα και να σχηματίσουμε τη γενική του. Π.χ.
Επώνυμο άντρα | Γενική αρσενικού | Γυναικείο επώνυμο |
| Αγγελάκης | του Αγγελάκη | Η κ. Αγγελάκη |
| Μυλωνάς | του Μυλωνά | Η κ. Μυλωνά |
| Νικολάου (ήδη σε γενική πτώση, σημαίνει ο γιος του Νικολάου) | του Νικολάου | Η κ. Νικολάου |
| Τριανταφυλλίδης | του Τριανταφυλλίδη | Η κ. Τριανταφυλλίδη (ή -δου στην καθαρεύουσα) |
| Χατζηκώστας | του Χατζηκώστα | Η κ. Χατζηκώστα |
| Καρασούλας | του Καρασούλα | Η κ. Καρασούλα |
Κλίση:
Αν χρειαστεί να κλίνουμε το όνομα που σχηματίσαμε, αρκεί να σκεφτούμε ότι τα ονόματα αυτά είναι ήδη σε γενική πτώση (αφού έτσι σχηματίστηκαν), άρα δεν επιδέχονται επιπλέον κλίση. Αρα δεν πρέπει να μας παρασέρνει η κλίση των αντίστοιχων θηλυκών ουσιαστικών. Για παράδειγμα:
Ονομαστική | Γενική | — |
| Η Αγγελάκη | Της Αγγελάκη | όχι όπως η σκέψη – της σκέψης |
| Η Μυλωνά | Της Μυλωνά | όχι όπως η φορά – της φοράς |
| Η Χατζηκώστα | Της Χατζηκώστα | όχι όπως η γλώσσα – της γλώσσας |
Βέβαια, υπάρχουν φορές που η γλώσσα ολισθαίνει προς το λανθασμένο τύπο (π.χ. όπως αναφέρθηκε της Αλίκης Βουγιουκλάκης), λειτουργώντας αναλογικά με το ουσιαστικό που προηγείται, ειδικά αν η κατάληξή τους είναι ίδια και το πρώτο (το κύριο όνομα, που κλίνεται) παρασέρνει λανθασμένα και το δεύτερο (το επώνυμο, που δεν κλίνεται στα θηλυκά). Έτσι πιο εύκολα κάνει κανείς το λάθος της Τζένης Καρέζης (τελειώνουν και τα δύο σε -η) παρά της Ευγενίας Καρέζης (το κύριο όνομα τελειώνει σε -α, το επώνυμο σε η).
Υπενθυμίζω ότι όσα αναφέρθηκαν αναφέρονται στα γυναικεία επώνυμα και σε όλες τις πτώσεις τους, όχι όμως και στα αντρικά, τα οποία κλίνονται κανονικά (π.χ. ο Δημαράς, του Δημαρά, τον Δημαρά), εκτός αν είναι ήδη σε γενική πτώση και δεν κλίνονται περαιτέρω (π.χ. ο Νικολάου, του Νικολάου, τον Νικολάου).
