Η Λέξη : Ευρώ

• Λεξικά:

Στα λεξικά η λέξη δεν αποδίδεται με τον ίδιο τρόπο. Για παράδειγμα, το λεξικό Τριανταφυλλίδη τη γράφει “ευρώ” και τη θεωρεί άκλιτη, ενώ την ίδια στιγμή το λεξικό Μπαμπινιώτη τη γράφει “εύρο”, όπως λέμε “φράγκο”, “μάρκο”, “δολάριο” και προτείνει την ένταξή της στο κλιτικό σύστημα της ελληνικής (στον πληθυντικό “εύρα”, όπως “φράγκα”, “μάρκα”, “δολάρια”).

Το λεξικό αυτό αιτιολογεί την πρόταση με το σκεπτικό ότι αφού άλλα νομίσματα κλίνονται στη γλώσσα μας κανονικά (π.χ. “1.000 μάρκα”) γιατί το δικό μας ενιαίο νόμισμα να παραμένει άκλιτο ; Προχωρά ένα βήμα παραπέρα με το σκεπτικό ότι η λέξη “εύρο” θα μπορέσει έτσι να ενταχθεί αρμονικότερα στη γλώσσα μας, με παράγωγα και σύνθετά της, π.χ. ευρική αξία (όπως δραχμική αξία), ευροβόρος (όπως δραχμοβόρος). Η παραγωγή και η σύνθεση δεν είναι τόσο εύκολο να γίνουν σε περίπτωση άκλιτης λέξης, η οποία παραμένει δύσκαμπτη.

Προέλευση :

Η λέξη “ευρώ” αναδίδει άρωμα Ελλάδας, καθώς πρόκειται για σύντμηση της λέξης Ευρώπη, που τη συναντούμε στην αρχαία ελληνική μυθολογία, ωστόσο δεν μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για αμιγώς ελληνική λέξη. Όπως γίνεται και με τα αρκτικόλεξα (π.χ. Δ.Ε.Η., Ο.Τ.Ε.), αν και βασίζονται σε ελληνικές λέξεις, δεν κλίνονται (της Δ.Ε.Η. και όχι της Δ.Ε.Η.ς). Ή καλύτερα, όπως η λέξη “ωριλά” (από “ωτορινολαρυγγολόγος”) που δύσκολα κλίνεται, π.χ. δεν ακούμε συχνά “ο ωριλάς”, ούτε βέβαια “οι ωριλάδες” (όπως “ο ρολογάς”, “οι ρολογάδες”). Φυσικά και δεν είναι το ίδιο πράγμα, αλλά από τη στιγμή που η λέξη υπόκειται σε σύντμηση, δε λειτουργεί όπως η αρχική.

Το λεξικό Τριανταφυλλίδη δέχεται προέλευση από τη γαλλική λέξη “euro” που με τη σειρά της προέρχεται από το Europe, το οποίο δανείστηκε η γαλλική από την ελληνική (αντιδάνειο). Έτσι προφανώς εξηγείται και ο τόνος στη λήγουσα, γιατί και η γαλλική τονίζει πάντα στη λήγουσα, αλλά και η ελληνική λέξη Ευρώ(πη), διατηρεί τον τόνο της στο “ω”. Αντίθετα, το λεξικό Μπαμπινιώτη παραπέμπει στην αγγλική λέξη “euro”, η οποία όμως τονίζεται στην παραλήγουσα (“γιούρο”), εξηγώντας ενδεχομένως έτσι και το τόνο στην παραλήγουσα στην ελληνική (“εύρο”).

Είναι γεγονός ότι η Ελλάδα κατέβαλε προσπάθειες για την αναγραφή του ονόματος και στα ελληνικά πάνω στο ευρώ, και στην προσπάθειά της αυτή βασίστηκε τόσο στην προέλευση του ονόματος του ενιαίου νομίσματος της Ευρωπαϊκής Ένωση από την ελληνική γλώσσα και μυθολογία, όσο και στην ανάγκη να αναγράφεται η λέξη και στο ελληνικό αλφάβητο, που είναι διαφορετικό από το λατινικό αλφάβητο που χρησιμοποιούν οι υπόλοιπες χώρες.

Συνοψίζοντας:

Πρόκειται για μια λέξη λόγια, κατασκευασμένη και δοσμένη στους ανθρώπους για να τη χρησιμοποιήσουν. Δηλαδή η λέξη αυτή δεν υπήρχε στη γλώσσα και τη συνείδηση του λαού μας για να παρακολουθήσουμε την ετυμολογία, την αρχή και την εξέλιξή της. Θα μπορούσε κάλλιστα να έχει προτιμηθεί εξαρχής από τους οικονομικούς παράγοντες η πρόταση Μπαμπινιώτη και να λέγεται “εύρο” (κλιτή λέξη). Όμως επικράτησε η λέξη “ευρώ” (άκλιτη) που παραπέμπει απευθείας στο “Ευρώπη” και ως εκ τούτου, δεν τίθεται πλέον θέμα αλλαγής της χρήσης της. Κατά συνέπεια, η λέξη ναι μεν έχει ελληνική προέλευση (μετά από σύντμηση), όμως επικράτησε η άκλιτη χρήση της.

Βέβαια, το λόγο πάντα σε μια γλώσσα έχουν οι άνθρωποι που τη χρησιμοποιούν: δεν είναι λίγες οι λέξεις που από τους λόγιους προτάθηκαν με έναν τρόπο και ο λαός χρησιμοποίησε άλλες, π.χ. κονδυλοφόρος – στυλό, κυρίως βέβαια σε περιπτώσεις μετάφρασης ξενόγλωσσων λέξεων. Αν λοιπόν για κάποιο λόγο αρχίσουν οι Έλληνες να χρησιμοποιούν τη λέξη “εύρο” επειδή, π.χ., τους έρχεται πιο φυσική, αυτή και θα επικρατήσει, σενάριο που για την ώρα φαίνεται απίθανο, καθώς μετά από δύο χρόνια ζωής (και μερικά ακόμα σε θεωρητικό επίπεδο), το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα επικράτησε ως “ευρώ”.