Μεταφράσεις ξενόγλωσσων λέξεων .

Η απάντηση είναι αρκετά απλή και αναφέρεται και σε πολλές άλλες ξενόγλωσσες λέξεις που προσπαθούμε να μεταφράσουμε στα ελληνικά όσο πιο πιστά γίνεται. Όπως μέσα στην ίδια γλώσσα δεν υπάρχουν τελείως ταυτόσημες λέξεις, έτσι δεν είναι δυνατό (και είναι μάλλον ουτοπικό) να προσπαθούμε να εντοπίσουμε τη λέξη που αποδίδει ακριβώς μια ξενόγλωσση. Έτσι, ανάλογα με τα συμφραζόμενα άλλοτε μία και άλλοτε άλλη λέξη της ελληνικής αποδίδει αποτελεσματικότερα μια ξενόγλωσση. Το ίδιο φυσικά ισχύει και για αρκετές λέξεις της ελληνικής που μεταφράζουμε σε άλλες γλώσσες.

Επομένως, η φράση I need privacy θα μπορούσε κάλλιστα να αποδοθεί ως χρειάζομαι το χώρο μου, ή την ησυχία μου. Φυσικά κανείς δε θα έλεγε χρειάζομαι τη μοναξιά μου ή την απομόνωσή μου. Αντίθετα, η φράση He likes privacy θα μπορούσε να αποδοθεί ως του αρέσει η μοναξιά. Και πώς θα μεταφράσουμε τότε τη λέξη loneliness ;
Ας μην ξεχνάμε λοιπόν ότι κάθε γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός και δεν μπορεί να μπει σε καλούπια, όσο και αν επιζητούμε να την οριοθετήσουμε στενά επειδή αυτό συχνά μας εξυπηρετεί. Ίσως η απάντησή μου να μην ικανοποιεί τον Κώστα, που έθεσε την ερώτηση, ωστόσο μάλλον ματαιοπονεί προσπαθώντας να ταυτίσει μια αγγλική λέξη με μία και μόνη ελληνική.

Κάθε λαός έχει πίσω του μια συγκεκριμένη κουλτούρα η οποία και καθρεφτίζεται στη γλώσσα του. Πώς εξηγείται άλλωστε το φαινόμενο οι Εσκιμώοι να έχουν τόσες λέξεις για το λευκό χρώμα (αν θυμάμαι καλά, πάνω από 10) τη στιγμή που εμείς έχουμε μόλις το λευκό και το άσπρο; Και είμαστε σίγουροι ότι αποδίδουμε σωστά από τη γλώσσα των Εσκιμώων τις υπόλοιπες λέξεις που περιγράφουν το λευκό; Ο τρόπος ζωής των Εσκιμώων και οι κλιματολογικές συνθήκες στις οποίες ζουν τους έχουν οδηγήσει στο να χρησιμοποιούν πολλές περίπου συνώνυμες λέξεις για το ίδιο πράγμα, κάτι που δεν υφίσταται ως ανάγκη για τους Έλληνες (στο θέμα του χιονιού). Απόλυτα συνώνυμες, δηλαδή ταυτόσημες λέξεις δεν μπορεί να είναι, γιατί τότε δε θα υπήρχαν τόσες πολλές για το ίδιο πράγμα. Κάθε γλώσσα χαρακτηρίζεται από οικονομία, δηλαδή δε χρησιμοποιεί άσκοπα διαφορετικές λέξεις για το ακριβώς ίδιο πράγμα, γιατί είναι περιττό. Κάθε συνώνυμη λέξη έχει τη δική της χροιά που αποδίδει στα πράγματα, δηλαδή στα σημαινόμενα.

Και γιατί η λέξη κουλτούρα που χρησιμοποίησα λίγο παραπάνω χρησιμοποιείται έτσι και στα ελληνικά ; Μήπως ισχύει και για αυτήν ότι δεν υπάρχει η μία και μοναδική λέξη της ελληνικής που να αποδίδει τη λέξη culture και γι’ αυτό άλλοτε χρησιμοποιούμε τη λέξη πολιτισμός, άλλοτε αγωγή ή παιδεία, άλλοτε πνευματική καλλιέργεια και άλλοτε την αφήνουμε αμετάφραστη;