asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Προλεγόμενα για την αναζήτηση των αιτίων του πολέμου
Είχα αναφερθεί σε προηγούμενο άρθρο, ότι οι Πέρσες και Καρχηδόνιοι αποφάσισαν να εξοντώσουν τους Έλληνες και συγχρόνως επιτέθηκαν το 479, 480 π.Χ. στην Ελλάδα και στη Σικελία, που τα αποτελέσματα ήτανε οι νίκες των Ελλήνων. Μετά την ήττα τους οι Καρχηδόνιοι 70 εβδομήντα χρόνια μετά ξαναγύρισαν για εκδίκηση στην Σικελία το 409 π.Χ. για να βρουν τις ελληνικές πόλεις-κράτη απροετοίμαστες μετά τον απερίσκεπτο αδελφικό αλληλο-σφαγιασμό του πελοποννησιακού πολέμου το έτος 413 π.Χ. στις Συρακούσες.
Μετά λοιπόν από 160 εκατόν εξήντα χρόνια όμως οι Έλληνες θέλησαν να εκδικηθούν τους εισβολείς Πέρσες. Έπειτα λοιπόν από το συνέδριο εκείνο της Κορίνθου ο Φίλιππος έσπευσε να εκτελέσει τις αποφάσεις του, που ήτανε κοινός πόθος των Ελλήνων από το 480 π.Χ. και μετέπειτα, όπου οι Πέρσες χρηματοδοτούσαν και υποστήριζαν αντιπάλους στις εσωτερικές ελληνικές υποθέσεις. Έπειτα λοιπόν από 160 χρόνια από τις επιδρομές των Περσών στην Ελλάδα αντιστρέφονται τώρα οι όροι και οι Έλληνες αναλαμβάνουν την κατάλυση του περσικού κράτους. Αλλά περισσότερο από κάθε άλλη φορά ο Φίλιππος θέλησε να προετοιμάσει κατάλληλα και τα πράγματα στον ίδιο τον τόπο μας. Έστειλε τον στρατηγό του Παρμενίωνα να καταλάβει την ασιατική όχθη του Ελλησπόντου για να εξασφαλίσει τη διέλευση των στρατευμάτων. Η μοίρα, η οποία έστελλε τον άνδρα στην πλέον κρισιμότερη στιγμή της Ελλάδας σταμάτησε απότομα και η εύνοια προς το πρόσωπό του. Το 336 π.Χ. ο Φίλιππος κατά τη διάρκεια μιας γιορτής δολοφονείται.
0ι βασιλιάδες της Μακεδονίας με την αναφορά τους, ότι είναι ελληνικής καταγωγής έπαιρναν μέρος προσωπικά στους ολυμπιακούς αγώνες από τις αρχές του 5ου αιώνα το αργότερο.
Η είδηση του θανάτου του Φιλίππου προκάλεσε απερίγραπτη χαρά στην Αθήνα, όπου σημειώθηκαν σκηνές αλλοφροσύνης. 0 Δημοσθένης, αν και πενθούσε για τον θάνατο της κόρης του, εξήλθε έξαλλος στην αγορά, φορώντας γιορταστική περιβολή και στεφανωμένος.
Αλλά και σε άλλες ελληνικές πόλεις επεκράτησε ανάλογη αγαλλίαση. Μόνο ο Αθηναίος Φωκίων, συνιστούσε φρόνηση και δίδασκε δημόσια, ότι δεν είναι ευπρεπές να χαίρουν για τον θάνατο, αλλά ούτε και φρόνιμο είναι διότι επί του προκειμένου ο θάνατος του Φιλίππου δεν θα μετέβαλε την μακεδονική πολιτική. Η αλήθεια είναι ότι εκ των υστέρων δικαιώθηκε ο Φωκίων.
Η είδηση για τον θάνατο του Φιλίππου είχε επίσης προκαλέσει και αναταραχή, ενώ στα βόρεια σύνορα της Μακεδονίας οι υποταγμένοι λαοί ήτανε έτοιμοι να ξεσηκωθούν.
Ο Φίλιππος λίγο πριν από τον θάνατό του είχε διώξει την Ηπειρώτισσα γυναίκα του, την μητέρα του Αλεξάνδρου, για να παντρευτεί τη νεαρή Κλεοπάτρα, και υπήρχε η υποψία πως η Ολυμπιάδα δεν ήτανε άσχετη με τη δολοφονία του Φιλίππου.
Αφετηρία του Αλεξάνδρου στην εξουσία
Μετά τη δολοφονία του Φιλίππου αρχίζει μία περίοδος κρίσης στη Μακεδονία. Γιος του βασιλιά και της βασίλισσας Ολυμπιάδας, ο νεαρός Αλέξανδρος ήτανε ακριβώς είκοσι ετών. Ο Φίλιππος, βέβαια, σύμφωνα με την παράδοση, είχε αναθρέψει το γιο του με την ιδέα πως θα τον διαδεχόταν στο θρόνο. Γι΄ αυτό τον λόγο είχε καλέσει στην αυλή του το φιλόσοφο Αριστοτέλη που γεννήθηκε στα Στάγειρα και του είχε εμπιστευτεί τη μόρφωση του εφήβου
0ι ιστορικοί αναλυτές στολίζουν τον Αλέξανδρος με τα παρακάτω χαρακτηριστικά:
Σκληρός και συμπονετικός, υπερβολικός και μετριόφρων, προκλητικός στους θεούς και βαθιά ευσεβής, συμφεροντολογικός και αφειδής, φιλύποπτος και άξιος εμπιστοσύνης, – εφοδιασμένος με τη φιλοδωρία -χάρισμα, ενός φίλου, να είναι φίλος. 0 Αλέξανδρος ο Μεγάλος ήταν ένας κυρίαρχος, που η αρχαιότητα μέχρι τότε δεν είχε γνωρίζει ποτέΤο όραμά του ήτανε μετά τον πόλεμο να ζήσουν όλοι μαζί σαν ένας λαός μονιασμένος για την κοινή προκοπή, να έχουν όλοι την οικουμένη για πατρίδα τους, με νόμους κοινούς, όταν θα κυβερνούν οι άριστοι ανεξάρτητα απ΄ τη φυλή. Δεν τον ενδιέφερε η καταγωγή των πολιτών ούτε η ράτσα που γεννήθηκαν, τους καταμέριζε με μοναδικό κριτήριο την αρετή και γι΄ αυτόν
Κάθε καλός ξένος ήτανε Έλληνας και κάθε κακός Έλληνας είναι χειρότερος από βάρβαρο. Αν ποτέ σας παρουσιαστούν διαφορές, δεν θα καταφύγετε στα όπλα, παρά θα τις λύσετε ειρηνικά. .. Μόλις ανέβηκε ο Αλέξανδρος στο θρόνο, έδειξε εκείνος ο νεαρός θαυμαστή ενεργητικότητα. Ξεκίνησε για την αποκάλυψη της δολοφονίας, που ξεκινούσαν οι απόπειρες ορισμένων να επιβάλουν, αντί για τον Αλέξανδρο, τον εξάδελφό του Αμύντα, το γιο του Περδίκκα του Γ΄ και ανιψιό του Φιλίππου. Είχαν εκδηλωθεί και άλλοι απαιτητές του θρόνου και ιδιαίτερα οι πρίγκιπες της οικογένειας, που είχε τον έλεγχο της Λυγκηστίδας στην Άνω Μακεδονία. Για να επιβληθεί ο Αλέξανδρος, αναγκάστηκε να ενεργήσει πολύ γρήγορα. Με τη βοήθεια του Αντίπατρου, ενός από τους συμβούλους του Φιλίππου, πέτυχε να απαλλαγεί τους αντιπάλους του.
Φρόντισε πρώτα να πέσει η ευθύνη για τη δολοφονία του πατέρα του στους πρίγκιπες της Λυγκηστίδας και τους εκδικήθηκε. Λίγο αργότερα πρόσταξε να θανατωθεί ο Αμύντας, καθώς και η βασίλισσα Κλεοπάτρα, ο θείος του, Άτταλος και το σύνολο της οικογένειάς του. Ύστερα από αυτό συγκάλεσε ένοπλη συνέλευση του λαού και έβαλε να τον ανακηρύξουν βασιλιά. Περαιτέρω φρόντισε να ρυθμίσει πρώτα το ελληνικό ζήτημα. Μπήκε στη Θεσσαλία, για να βάλει να αναγνωρίσουν και σ΄ αυτόν την εξουσία, που είχε αποκτήσει ο Φίλιππος στις πόλεις της ομοσπονδίας. Εξάλλου, έβαλε το αμφικτιονικό συνέδριο, που είχε συνέλθει στις Θερμοπύλες, να του απονείμει τον τίτλο του ηγεμόνα των Ελλήνων. Τέλος, το Συμβούλιο της συμμαχίας της Κορίνθου του ανέθεσε τη διεύθυνση της εκστρατείας , που είχε σχεδιάσει ο Φίλιππος ενάντια στην Ασία.
Το δεύτερο στάδιο άρχισε την άνοιξη του 335. 0 Αλέξανδρος πέρασε το Δούναβη και υπόταξε τους επαναστατημένους πληθυσμούς του βορρά. Έπειτα γύρισε δυτικά, για να βάλει τέλος στις επιδρομές των Ιλλυριών στη Μακεδονία. Στη διάρκεια της εκστρατείας αυτής πληροφορήθηκε για την επανάσταση των Θηβών Παρακινήθηκαν τάχα από πράκτορες του νέου Μεγάλου βασιλιά Δαρείου Γ΄ , είχε στείλει στην Ελλάδα εφοδιασμένους με χρήματα, για να τους καλέσει σε επανάσταση, ή μήπως οι Αθηναίοι και πρώτα, πρώτα ο Δημοσθένης είχαν υποσχεθεί να ενωθούν με τους επαναστάτες; Η απάντηση του Αλεξάνδρου ήτανε κεραυνοβόλα. Ρίχτηκε σε πορείες στη Θήβα, κυρίεψε την πόλη και τη παρέδωσε στους στρατιώτες του για να την λεηλατήσουν. .
Μαζικός Γάμος Ελλήνων και Περσίδων από κρατική λογική Γάμος αντί για εκτέλεση και εκδίκηση. 0 Αλέξανδρος παίρνει την Βαρσίνη για γυναίκα του, την κόρη του ηττημένου βασιλιά της Περσίας του Δαρείου του Τρίτου. Φωτο: Από το περιοδικό του Αμβούργου ΣΤΕΡΝ, Φεβρουάριος 2003.
Προπαρασκευή για την μεγάλη εκστρατεία
Έπειτα από όλα αυτά αποφάσισε να θέσει σε εφαρμογή το παλιό σχέδιο του πατέρα του και πριν αναχωρήσει εξέλεξε αντικαταστάτη του τον Αντίπατρο, στον οποίο άφησε δύναμη 13. 000 ανδρών. Το σύνολο των στρατευμάτων του αποτελούνταν από πεζούς 30.000 μεταξύ των οποίων η πλειοψηφία ήτανε Μακεδόνες και Θράκες και 5.000 ιππείς στην πλειοψηφία Θεσσαλοί.
Εκείνη την εποχή το τρομακτικότερο ήτανε τα αμύθητα ποσά που ξόδευε η περσική προπαγάνδα για την συνεχή από καιρού ανάμιξη στα ελληνικά πράγματα.
Το δεύτερο μεγάλο σφάλμα του Δαρείου ήτανε, ότι δεν άφηνε πλήρη πρωτοβουλία στους δύο μεγάλους στρατηγούς του, τον Μέμνονα και τον Μέντορα, αδελφούς καταγόμενους από τη Ρόδο..Ειδικά εναντίον των Περσών, αυτούς τους βαρβάρους που κατέστρεψαν την Αττική και την Ακρόπολη ήταν η διαδρομή του Αλεξάνδρου. Ο Αριστοτέλης δεν ήτανε σύμφωνος με αυτήν την εκστρατεία,. Έλεγε ότι ήτανε αλλιώς πολύ διαφορετικοί ξενότροποι στους μαθητές του. Και όμως ο Αλέξανδρος, όσο περισσότερο έδαφος από την Περσία κέρδιζε στην κατοχή του, τόσο περισσότερο έπαιρνε η Περσία την κατοχή από αυτόν.
Σύντομα είχαν οι ξένοι επίσης υψηλούς βαθμούς στην ιεραρχία του μακεδονικού στρατού και στην σωματοφυλακή του. Τελικά απαγόρευε μάλιστα τους έμπιστους του χωρίς υποχρέωση να βρίσκονται απέναντί του. ΄0πως μπροστά από έναν μεγάλο Πέρση βασιλιά έπρεπε να γονατίζουν προ αυτού. 0ι Πέρσες τον ευχαρίστησαν. Με τη διαδοχική σειρά παραδώσανε τις πόλεις τους. Στην αποφασιστική μάχη εναντίον των Περσών με τον Βασιλιά Δαρείο, ο οποίος τράπηκε σε φυγή, όπως βλέπουμε στο μωσαϊκό της Πομπιϊας, που βρίσκεται σήμερα στο Μουσείο της Νεάπολης, εγκαταλείποντας την μητέρα του, τη γυναίκα του και τα παιδιά του στα χέρια του Αλεξάνδρου. Αυτός προσαρμόστηκε στα περσικά ήθη, έθιμα και συνήθειες και έξεις .
Αντί να δολοφονήσει και να εκδικηθεί την οικογένεια, την περιποιήθηκε με σεβασμό. Στις δραστηριότητες του νέου κυρίαρχου στη Περσία ανήκε επίσης η παραλαβή του κράτους της αυλής μαζί με το χαρέμι, επίσης την Σάτιρα, τη γυναίκα του Δαρείου. Επίσημα δεν ήτανε ακόμα ο Αλέξανδρος παντρεμένος. Λέγεται ότι είχε έναν καλό φίλο τον Hephaistion. Χρειαζότανε όμως έναν διάδοχο για τη διαδοχή του. Καθ΄ οδό προς την Ινδία κυρίευσε το 327 π.Χ. ένα υψηλό κάστρο. Κάτω από τους αιχμαλώτους βρισκότανε ένα 16χρονο κορίτσι: η Ρωξάνη, κόρη ενός Πέρση αριστοκρατικού. Πάνω σε αυτή έπεσε η επιλογή. Αυτός ο δεσμός όφειλε να συσφίξει, ότι ο Αλέξανδρος είχε αρχίσει – τη δημιουργία ενός καινούργιου πολιτισμού με μακεδονικά και περσικά συστατικά. ΄0ταν γύρισε ο Αλέξανδρος από την Ινδία, επίσης μεγάλωσαν και οι κόρες του Δαρείου.
Αρκετή αιτία, να παντρευτεί ακόμα μια φορά. Την αδελφή της νέας γυναίκας του την Ντρυπέτη την έδωσε στον φίλο του Ηφαίστιον . Η γιορταστική εκδήλωση άρχισε στη Σούσα στη χώρα της διπλής κίνησης των ποταμών, που αναπτύχθηκε σε μαζικό γάμο. Διότι ο βασιλιάς Αλέξανδρος ήθελε να παντρευτούν ακόμα 80 ογδόντα σύντροφοί του με τις κόρες του περσικού αριστοκρατικού τμήματος, έγινε μαζικός γάμος , όπου τα παιδιά ως απόγονοι από αυτούς τους γάμους θα έφερναν την κληρονομιά των δύο λαών.
0 γιορταστικός γάμος ακολουθούσε τα περσικά ήθη και έθιμα. 0ι γαμβροί καθότανε στη σειρά στα καθίσματα . Κάθε μία από τις νύφες ήρθε και κάθισε δίπλα από τον άνδρα της. 0 Αλέξανδρος είχε συγκεντρώσει για κάθε μία από τις περσίδες γυναίκες μία πλούσια προίκα. Εκτός τούτου άφησε να κυκλοφορήσει μία κατάσταση εκείνων των ανδρών του στρατού του, που ήτανε πιο μπροστά παντρεμένοι με μία περσίδα. Πάνω σε αυτήν την κατάσταση βρισκότανε περισσότερα από 10.000 δέκα χιλιάδες ονόματα. Επίσης και αυτά τα ζευγάρια έλαβαν πλουσιοπάροχα δώρα. Και όμως ο δυστυχής Αλέξανδρος δεν μπόρεσε να υποχρεώσει την μοίρα του . Μόλις ένα χρόνο μετά το γάμο του πέθανε.
0 Αλέξανδρος δεν άφησε μόνο την πλούσια κληρονομιά του ελληνιστικού πολιτισμού, παρά προετοίμασε το έδαφος για την μελλοντική λάμψη της Ρώμης και την εξάπλωση της χριστιανοσύνης.Πιθανότατα να ήτανε η Βαρσίνη αυτήν την χρονική περίοδο έγκυος, αυτή όμως λίγο μετά τον θάνατο του άνδρα της δολοφονήθηκε.
Η μεγάλη νίκη του Αλεξάνδρου στο Ισσό, όπου οι Μακεδόνες νικούν το 333 π.Χ. στη διαδρομή τους στην Ασία τους Πέρσες.
Φωτο: Από το περιοδικό του Αμβούργου ΣΤΕΡΝ, Φεβρουάριος 2003.
S. Fischer-Fabian: ALEXANDER, Der Traum vom Frieden der Voelker, Bergisch Gladbach 1994,Herrmann Bengton: Philipp und Alexander der Grosse, Die Begruender der hellenischen Welt, Muenchen 1997
Zeitischrift: Stern, Von Babylon bis Bagdad, Reihenfolge, Hamburg, Februar, Maerz, 2003
Στερν, περιοδικό, Αμβούργου. Για τους Γερμανόγλωσσους Συνέλληνες θα πρότεινα την ενδιαφέρουσα εβδομαδιαία των μακροσκελών άρθρων από την αρχαιότητα ως την σημερινή επίκαιρη αναφορά σειρά: Von BABYLON BIS BAGDAD, στο εβδομαδιαίο περιοδικό Στερν-STERN του Αμβούργου, Φεβρουάριος, Μάρτιος 2003.
Johann Gustav Droysen: DAS WELTREICH ALEXANDER DES GROSSEN, Emil Vommler Verlag, Essen
Claude Mossé : ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Το πεπρωμένο ενός μύθου, Αθήνα 2002.
Εγκυκλοπαιδικό Λεξικό ΗΛΙΟΥ
Jacques Brundschwig- Geoffrey Lloyd, DAS WISSEN DER GRIECHEN. Eine Enzyklopaedie, Fin,k, Muenchen 2000
