asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενοΙστορική ανασκόπηση των θετικών πολιτιστικών επιδράσεων
Προλεγόμενα
Η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και η μετέπειτα ονομασθείσα Βυζαντινή Αυτοκρατορία είχε Ρωμαϊκή κρατική νομική δομή, ελληνικό πολιτισμό και χριστιανική θρησκεία και ήτανε οι στυλοβάτες κίονες της Ανατορωμαϊκής ή Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εδώ αναπτύχθηκε οργανικά ο έλληνο-ρωμαϊκός πολιτισμός. Ως τα μέσα από το βαθύ μεσαίωνα παρέμεινε το Βυζάντιο σε σύγκριση με τη Δύση πολιτιστικά κατά περισσότερο τρόπο σε υπεροχή. Ήδη τον μεσαίωνα δρούσε εδώ η μοντέρνα τέχνη στην αρχιτεκτονική. Στο μεσαίωνα έπαιρνε κανείς από το Βυζάντιο τον Αριστοτέλη στο γνήσιο ελληνικό κείμενο και την συγχώνευση των χριστιανικών πνευματικών αγαθών, όπου εδώ αναπτύχθηκε η σχολαστική φιλοσοφία.
Από το Βυζάντιο έχει εξαπλωθεί το σχήμα της χριστιανικής θρησκείας στις ανατολικές εκκλησίες στους σλάβους στα Βαλκάνια και στη Ρωσία και με αυτόν τον τρόπο κερδιθήκανε περισσότερες νέες περιοχές για τον χριστιανισμό.
Αλλά επίσης το Βυζάντιο έχει συμβάλλει τα μέγιστα να αμυνθεί και να σταματήσει την μεγάλη έφοδο των Αράβων στην Ευρώπη και την Ανατολή, ακόμα και αν κατά τον 8ο αιώνα όλα τα παράλια της Ανατολικής και της Νοτίου Μεσογειακής Θάλασσας ήτανε ελληνικά και έφτασε ο ισλαμισμός ως απελευθερωτής . ΄0ταν το 1453 έπεσε στους Τούρκους ήτανε η Ευρώπη κατά το μεγαλύτερο μέρος στερεά ισχυρή, όπου δεν μπόρεσαν οι Τούρκοι να φθάσουν και να προχωρήσουν παραπέρα, αλλά μόνο μέχρι τη Βιέννη Χίλια ολόκληρα χρόνια διάρκεσε η Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία- Βυζαντινή Αυτοκρατορία. ΄0λο και περισσότερο είχε στριμωχθεί, πάντα όμως αποχωρούνταν από το επινόημα και την πραγματικότητα.
Επιρροή και πτώση της Πόλης
Στην πιο κάτω περιγραφή μας θα προσπαθήσουμε να περιγράψουμε το Τέλος του Βυζαντίου το 1453 και τις πολιτιστικές θετικές επιρροές του. Αν και έπεσε το 1453 εξακολουθούν να ζουν οι πνευματικές και πολιτιστικές παραδόσεις του, που έδρασαν τόσο στο παλιό Βυζαντινό έδαφος, όσο επίσης παραπέρα από τα μοναδικά όρια της Αυτοκρατορίας του με μεγάλη ευφορία εξαπλώθηκαν και έδρασαν οι κρατικές επιδιώξεις και η πολιτιστική ζωή πάνω στους ευρωπαϊκούς λαούς. Η χριστιανική θρησκεία στην ειδική ελληνική διάπλαση ως ουσία του βυζαντινού πνεύματος και συγχρόνως ως αντιπαράθεση στον ρωμαϊκό καθολικισμό παρέμεινε στους Έλληνες καθώς επίσης και τους Νότιους και ανατολικούς σλάβους το αγιότερο των αγιοτέρων. Στις εκαντονταετηρίδες της τουρκικής κυριαρχίας ήταν η ορθόδοξη θρησκεία στους Έλληνες και τους Νότιους Σλάβους ως έκφραση της πνευματικής και λαϊκής ιδιαιτερότητας, δηλαδή αυτό έχει προφυλάξει τους βαλκανικούς λαούς από τη διάλυση τους μέσα στην τουρκική φουσκοθαλασσιά και διαμέσου αυτών διευκόλυνε την εθνική και κρατική αναγέννηση.
Η ορθοδοξία ήτανε επίσης η πνευματική σημαία κάτω από την οποία έλαβε χώρα η ένωση των ρωσικών λαών και η Ρωσική Αυτοκρατορία έλαβε μεγάλη δύναμη και θέση. Λίγο μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και των νοτιοσλαβικών αυτοκρατοριών αποτίναξε η Μόσχα τον Ταταρικό ζυγό τελειωτικά και έγινε η μοναδική ανεξάρτητη δύναμη ορθόδοξης θρησκείας στο φυσικό κεντρικό σημείο του ορθόδοξου κόσμου. Ας μου επιτραπεί όμως να συμπληρώσω, ότι όταν η Ελλάδα το 1915 θέλησε να εισέλθει στον Πρώτο παγκόσμιο πόλεμο με τους συμμάχους, οι σύμμαχοί μας αντέδρασαν μετά από τη διαμαρτυρία των Ρώσων, διότι υπήρχε μυστική συμφωνία και σε μια νίκη των συμμάχων να παραχωρηθεί η Κωνσταντινούπολη στη Ρωσία, φοβότανε όμως τις αξιώσεις της Ελλάδας.
0 Ίβαν ο Τρίτος, ο μεγάλος και ελευθερωτής των ρωσικών χωρών, παντρεύτηκε την κόρη του Θωμά Παλαιολόγου, την ανιψιά του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Αυτός παρέλαβε το βυζαντινό δικέφαλο αετό και διέδωσε στην Μόσχα βυζαντινά έθιμα και σε λίγο έπεσε στην Ρωσία και ο χριστιανικός αρχηγικός ρόλος, που κατείχε προηγουμένως η Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Και κατά τη δική μου επίσκεψη στην Μόσχα και στην Αγία Πετρούπολη εκπληκτικά θαύμασα τις εκκλησίες και τα εκκλησιαστικά αριστουργήματα. Αν ήτανε η Κωνσταντινούπολη η Νέα Ρώμη, έτσι έγινε η Μόσχα η Τρίτη Ρώμη. Η πνευματική κληρονομιά από το Βυζάντιο, η θρησκεία, οι πολιτιστικές του ιδέες και τα πνευματικά ιδανικά συνεχίζουν να ζουν σε μακρινούς αιώνες στη ρωσική τσαρική Αυτοκρατορία.
Ακόμα όμως μια μεγαλύτερη δύναμη ακτινοβολούσε και είχε ο βυζαντινός πολιτισμός, που μπόρεσε να διεισδύσει στην Ανατολή και τη Δύση. Η βυζαντινή επιρροή αν και δεν ήτανε τόσο προχωρημένη στις ρομανικές και γερμανικές χώρες, έτσι έχει όμως μολαταύτα το Βυζάντιο εμπλουτίσει πολιτιστικά τη Γηραιά Ήπειρο. Το βυζαντινό κράτος ήτανε το δοχείο, όπου συνεχίζει να ζει ο πολιτισμός της ελληνορωμαϊκής αρχαιότητας επίσης διαμέσου των αιώνων. Γι΄ αυτό το Βυζάντιο ήτανε εκείνο το μέρος, που έδινε τα πάντα και η Γηραιά Ήπειρος ήτανε το μέρος που έπαιρνε. Αν ονομάσουμε την χρονική περίοδο της Αναγέννησης ως τη λαχτάρα για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό, που συνέλαβε η ανθρωπότητα με την μεγαλύτερη δύναμη, βρήκαν οι χώρες της Γηραιά Ηπείρου τις πηγές στο Βυζάντιο, όπου έρεαν μαζί όλα τα αριστουργήματα της αρχαιότητας. Το Βυζάντιο προσπάθησε με τα δόντια να διαφυλάξει την παράδοση της αρχαιότητας και διαμέσου αυτής έχει εκπληρώσει μία παγκόσμια ιστορική ιεραποστολή. Έχει διαφυλάξει το ρωμαϊκό δίκαιο, την ελληνική ποίηση, φιλοσοφία και επιστήμη από την εξαφάνιση και καταστροφή για να δώσει παραπέρα την μεγάλη κληρονομιά στην ώριμη ευρωπαϊκή ανθρωπότητα.
Συνεχίζεται.
Πηγές:
Βλέπε: Προηγούμενα και μελλοντικά άρθρα μου, επίσης
Georg 0strogorsky: Geschichte des byzantinischen Staates, München
1980 und Emanuel Eckardt: Halbmond über dem Goldenen Horn, DIE
ZEIT, Hamburg,28.Mai 2003
