Η Νάξος της Σικελίας, μπροστά από 27 αιώνες

Ο Περίφημος ιερός χώρος του Απόλλωνα

Eine von Winden geschutzte Buch und ein flaches Vorgebirge

in der Nahe von zahlreichen Wasserlaufen boten sich einer

Gruppe griechischer Seefahrer als idealer Ort an, um eine neue

Stadt zu grunden. So entstand zwischen den tiefsten Teil des

Meeres und dem hochsten Vulkan der Mittelmeerregion die

erste griechische Kolonie Siziliens, Tragerin einer gro?en

Kulturlandschaft. Naxos erreiche nie eine beachtliche Gro?e,

aber es spielte wahrend der darauffolgenden Kolonialisierung

der Insel eine fundamentale Rolle.

Πηγή:Giardini Naxos

Εκεί που δεν συμφωνούν απόλυτα οι περιγραφές γύρω από την Νάξο είναι η εθνική της σύνθεση, που αφορά την πρώτη οικιστική ομάδα, που όπως αναφέραμε είχε ως καθοδικό τον Θεοκλή.

Κατά τον Θουκυδίδη ήτανε Χαλκιδείς, κατά τον Έφορο αντίθετα Χαλκιδείς από την Εύβοια, Ιωνες και Δωριείς, που οι τελευταίοι κατά το πλείστον από τα Μέγαρα. Ενώ κατά το Ελλανικό στην ίδρυση της πόλης έλαβαν μέρος Χαλκιδείς και επίσης και Νάξιοι, όπου οι Νάξιοι ήρθαν από τις Κυκλάδες και έδωσαν το όνομά της. Τα αρχαιολογικά ευρήματα δεν απαντούν ευδιάκριτα σε αυτό το ερώτημα. ακρως εκτενή είναι τα κομμάτια από βάζα από την ευβοϊκή και κυκλαδική παραγωγή ή από αυτά απομιμήσεις ( από τα τελευταία δεκάδα ετών του 8ου π.Χ. αιώνα και όλον τον 7ο π.Χ. αιώνα).

Μία επιγραφή αντίθετα πάνω σε πέτρα πιστοποιεί τον 7ο π.Χ. αιώνα, τη χρήση του αλφαβήτου από την Νάξο, το μεγάλο νησί του Αιγαίου Πελάγους, μέσα στην ελληνική αποικία. Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν τον φημισμένο Απόλλωνα, Αρχηγέτου και τον αφιερωμένο ιερό χώρο στον Απόλλωνα, ως ιδρυτής, προστάτης των αποίκων. Η μοντέρνα αρχαιολογική έρευνα δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να καθορίσει τη θέση των ιερών χώρων.

Την Αγία Τράπεζα για τον Απόλλωνα κατά την παράδοση είχε ανεγερθεί από τους οικιστές κατά την άφιξή τους, σε εκείνο το σημείο της ακτής, όπου είχαν αράξει με τα πλοία τους. Και φαίνεται ότι την Αγία Τράπεζα την προστάτευαν πάντα ακόμα και από τον Διονύσιο τον Μεγάλο, που είχε αφήσει απείραχτη, όταν αυτός κατέλαβε το 403 π.Χ. και κατέστρεψε την πόλη, όπως αναφέραμε γιατί έλαβαν θέση υπέρ των Αθηνών στον πόλεμο του 413 π.Χ.

Η Αγία Τριάδα σχημάτιζε το σημείο, από το οποίο οι θεωροί, ιεροί αγγελιοφόροι, που ξεκινούσαν πάλι για την Μητρόπολη. Το άγαλμα του Θεού – ένα μικρό, πιθανότατα πολύ αρχαίο προφυλαγότανε ακόμα κατά την ρωμαϊκή εποχή. Η Νάξος παρέμεινε μια μικρή αποικία – αφετηρία όμως για μετέπειτα αποστολές εξερευνήσεων στο κέντρο και στα βορειοανατολικά του νησιού, χάρη αυτών των γεγονότων μπόρεσε να κερδίσει τον τίτλο της πρωτεύουσας γύρω από ένα αξιόλογο αριθμό θυγατρικών αποικιών, επίσης και αν ακόμα μερικές από αυτές τις αποικίες, ξεπέρασαν την Νάξο σε πλούτη και μέγεθος πληθυσμού.

Ο ίδιος ο Θεοκλής έχει, σύμφωνα με την παράδοση οδηγήσει την εξερεύνησή του στην πεδιάδα της Κατάνιας, όπου ιδρύθηκαν οι πόλεις Λεοντίνοι και Κατάνη. Εκτός τούτου η Νάξος, είχε ιδρύσει σε ένα όχι μακρινό ευρισκόμενο τόπο, που ως σήμερα ακόμα είναι άγνωστος, που βρίσκεται η ιδρυθείσα τότε πόλη Καλλίπολις.

Η Νάξος και η τρομερή εκδίκηση των Συρακουσών

Giardini Νάξος. Ο μεγαλοπρεπής κόλπος του Giardini Νάξος. Εδώ ιδρύθηκε η Νάξος, η πρώτη αποικία της Σικελίας. Ακριβώς εδώ μπροστά από 27 αιώνες άρχισε η μεγάλη περιπέτεια ενός λαού, που σε σύντομο χρονικό διάστημα μερικών δεκαετιών δημιούργησε έναν αξεπέραστο και αξιοζήλευτο μύθο, που οι πόλεις τους συναγωνιζότανε για περισσότερα από 500 πεντακόσια χρόνια σε μεγαλοπρέπεια και ωραιότητα με τις ομορφότερες και λαμπρότερες μητροπολιτικές πόλεις.

Ο Ιπποκράτης της Γέλα επιτίθεται τα πρώτα χρόνια του 5ου π.Χ. αιώνα στην Νάξο και Καλλίπολις, και μπορούμε να αποδεχθούμε, ότι την τελευταία πόλη την κατέστρεψε κυριολεκτικά.. Στη συνέχεια εξακολουθεί η επεκτατική πολιτική του Ιπποκράτους και η πολιτική εναντίον των Χαλκιδαίων με επιτυχία των Δεινομενιδών, των αρχόντων των Συρακουσών.
Το έτος 476 π.Χ. συλλαμβάνει ο Ιέρωνας τον αδελφό του Γέλωνα, όλους τους κατοίκους της Κατάνης και της Νάξου και τους εκτοπίζει στους Λεοντίνους. Ο Ιέρων καταγότανε από το ροδιακό γένος των Δεινομενιδών. Μπορούμε να αποδεχθούμε, ότι ο ίδιος ο Ιέρωνας ίδρυσε την Κατάνια ξανά με το όνομα Αίτνα, όπου εκεί μετέφερε περίπου δέκα χιλιάδες εμπόρους από τις Συρακούσες και από την Πελοπόννησο. Και δεν είναι καθόλου απίθανο, ότι το ίδιο συνέβη επίσης και στην Νάξο, διότι η καινούργια, αυστηρή, κανονική κάτοψη της πόλης, που προκαθορίζει την πρώτη δεκαετία του 5ου π.Χ. αιώνα, αφήνει ανοιχτή μια τέτοια υποθετική.

Το έτος 460 π.Χ. ακολουθεί στις Συρακούσες η πτώση των Δεινομενιδών και μετά από αυτό ακολουθεί τα επόμενα χρόνια η επαναφορά των δημοκρατικών βασιλείων, έτσι μπορούν και οι αρχικοί κάτοικοι της Νάξου να επιστρέψουν πίσω και να εγκατασταθούν στην πόλη τους, και να αρχίσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα η Ειρήνη, που κράτησε περίπου 30 τριάντα χρόνια.

Με την αφετηρία της Αθηναϊκής Αποστολής στην Σικελία, η Νάξος συμμαχεί με την Αθήνα. Το 425 π.Χ. ακολουθεί η πρώτη επίθεση: Ο στρατός από την Μεσσήνα, μία σύμμαχος πόλη των Συρακουσών, πολιορκούν την Νάξο και την μεταβάλλουν σε ερείπια. Οι Σικούλοι βιαστικά τρέχουν για να βοηθήσουν την πόλη: μάζες ολόκληρες έρχονται από τα βουνά του Ταύρου και της περιοχής προς τα κάτω και χτυπούν τους επιτιθέμενους, έτσι που μετατρέπονται σε φυγή.(Θουκυδίδης)

Το 416 π.Χ. βρισκότανε ο Σέλινους, Σελινούντας και η Εγέστα σε πόλεμο και η Εγέστα ζήτησε τη βοήθεια των Καρχηδονίων, αλλά η Καρχηδόνα δεν αντέδρασε. Έτσι απευθύνθηκε η Εγέστα στην Αθήνα εξ αφορμής μιας παλιάς συμφωνίας και υποσχέθηκε ογκώδη αποζημίωση Μετά από μια περίφημη συζήτηση στην αθηναϊκή λαϊκή συνέλευση νίκησε με μεγάλη πλειοψηφία η άποψη του Αλκιβιάδη, που εκφράστηκε υπέρ της επέμβασης.

Τα επόμενα χρόνια, τον χειμώνα των ετών 415/416 π.Χ. έρχονται σε βοήθεια οι Αθηναίοι στην πόλη κάτω από την καθοδήγηση του Νικία και ξεχειμωνιάζουν στην πόλη, για να μπορέσουν την ερχόμενη Aνοιξη να επιτεθούν στις Συρακούσες, ενώ τον Αλκιβιάδη τον κάλεσαν να επιστρέψει στην Αθήνα για να δικαστεί για τις Ερμαί, όπου αναφέρω σε προηγούμενα άρθρα μου.

Μετά τη νίκη των Συρακουσών πάνω στα στρατεύματα των Αθηνών, η Νάξος υπέφερε την τρομερή εκδίκηση των Συρακουσών. Ο Διονύσιος ο Πρώτος και λεγόμενος ο Μεγάλος, καταλαμβάνει το έτος 403 π.Χ. την πόλη διαμέσου ενός πολεμικού τεχνάσματος με τη βοήθεια ενός προδότη, με το όνομα Προκλής. Τα τείχη, οι πύργοι και τα οικοδομήματα της πόλης γκρεμίζονται, τόσο όσο δεν παραμένει καμιά πέτρα πάνω στην άλλη. Οι κάτοικοι πωλούνται κατά το μεγαλύτερο μέρος ως σκλάβοι. Η πόλη και η περιοχή της διαμοιράζονται στους διαμένοντες στην γύρω περιοχή αυτόχθονους πληθυσμούς.

Το μέγεθος της καταστροφής φαίνεται από τα πλατιά ερειπωμένα στρώματα από υλικό σκεπών και τειχών, όπου κανείς συναντά στην περιοχή της πόλης, όπου το υλικό κεραμικής και τα μεταλλικά νομίσματα, κέρματα φέρουν την ημερομηνία γύρω στο τέλος του 5ου π.Χ. αιώνα.

Εγέστα και αρχαίο θέατρο –
Μια ματιά στο ναό και στο αρχαίο Θέατρο της Σεγέστας, φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, Ανοιξη του 2003. Από τον μεγαλοπρεπή ναό και τα πλούτη ενθουσιάστηκαν οι απεσταλμένοι Αθηναίοι και συνηγόρησαν υπέρ του πολέμου κατά των Συρακουσών το 416 π.Χ. και με την ενθουσιώδη αγόρευση του Αλκιβιάδη. Η θέση του θεάτρου της Εγέστα είχε ήδη ενθουσιάσει και τον Γκαίτε, βλέπε και επιστολή του από 20.Απριλίου 1787

Η Αθήνα ήτανε διατεθειμένη να ανταποκριθεί στην αίτηση του 416 π.Χ. των Εγεστάνων, για να τους βοηθήσει, διότι τότε μια διακοπή του πελοποννησιακού πολέμου έφερε σε διάθεση στρατιώτες και υλικό. Όμως προτού υποχρεωθεί στην πραγματοποίηση την αιτηθείσα βοήθεια, ήθελε η Αθήνα να ερευνήσει την επιτόπια κατάσταση. Η Εγέστα εξαπάτησε τους απεσταλμένους με όλα τα τρικ, έτσι που οι απεσταλμένοι επέστρεψαν στην Πατρίδα με ενθουσιώδη, αλλά παραποιημένες εξιστορήσεις από τα πλούτη της Εγέστας.
Στους ελιγμούς των παραποιήσεων ανήκε πιθανότατα επίσης η λήψη της εργασίας στον μεγαλοπρεπή ναό της πόλης, που βεβαίως ποτέ δεν αποτελείωσε. Μετά από μια περίφημη αθηναϊκή λαϊκή συνέλευση, πέρασε ως νικηφόρα με μεγάλη πλειοψηφία η άποψη του Αλκιβιάδη, που εκφράστηκε υπέρ της επέμβασης και το καλοκαίρι του 415 π.Χ. απεστάλησαν πλοία και στρατεύματα, που περιγράφω και σε άλλα άρθρα μου.

Η αποικία του Σέλινους Σελινούντα ιδρύθηκε περίπου το 650 π.Χ. στη Νότια Ακτή της Σικελίας ως ένας από περισσότερο από 100 εκατό οικισμούς, όπου εγκαταστάθηκαν Έλληνες Μετανάστες τον 8ο και 7ο αιώνα π.Χ. γύρω στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα. Οι ιδρυτές των αποικιών διέτρεχαν συχνά ένα μεγάλο ρίσκο. Ο Σέλινους, όταν οι ελληνικές πόλεις αδυνάτισαν από τις εσωτερικές διαμάχες και τον πόλεμο Αθηνών και Συρακουσών καταστράφηκαν από τους Καρχηδόνιους γείτονες και ξανά ανοικοδομήθηκε. Πολυσέλιδη ανάλυση των αιτιών βλέπε σε προηγούμενα άρθρα μου. Ο πιο κάτω ναός του Σέλινους, πιθανότατα αφιερωμένος στην Ηρα, έχει υποφέρει την τότε επίθεση. Φωτο: Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη.

ναός της Ηρας Σέλινους