Η Ομηρική Λακεδαίμων στην Πελλάνα

Προλεγόμενα

Είχα διαβάσει τις αρχαιολογικές ανακαλύψεις στον αθηναϊκό Τύπο για την ανακάλυψη του Ανακτόρου του Μενέλαου και της Ελένης καθώς επίσης και την ανακάλυψη της χαμένης Μητρόπολης των Μινυών, την αρχαία Λακεδαίμονα και η οποία υπήρξε το λίκνο του πρώτου μεγάλου πολιτισμού των Ελλήνων.

Είχα επίσης διαβάσει στον ελληνικό τύπο τις περιγραφές του καθηγητή Θεόδωρου Σπυρόπουλου. Τελευταία ήρθε ένας καλός, παλιός μου φίλος, ο Κυ.Τσε. από την Αθήνα στη Γερμανία και μου έφερε ένα πολιτιστικό φυλλάδιο για την Πελλάνα και μία σύντομη περιγραφή από τον Θ. Σπυρόπουλου με την επιθυμία και παράκληση και για χάρη του να τα παρουσιάσω σε ελληνόγλωσσες ιστοσελίδες, όπου πράγματι πραγματοποιώ την επιθυμία του..

Σύγχρονης Πελλάνα

ΜΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗ ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΑ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΗΣ ΠΕΛΛΑΝΑΣ

 Για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Λακεδαίμονος αγωνίζεται ο Πολιτιστικός Σύλλογος Γυναικών Πελλάνας. Αλήθεια, είναι μία αξιόλογη, αξιέπαινη, αξιοπρόσεχτη και ευγνώμονη δραστηριότητα των γυναικών της Πελλάνας και άξια συγχαρητηρίων.

Χρειαζόμαστε γι΄ αυτό πρωτοβουλίες για κινητοποίηση των πελοποννησίων απανταχού της γης, αλλά κυρίως των τοπικών κοινωνιών, επαγγελματικών, πολιτιστικών φορέων, της τοπικής Αυτοδιοίκησης και δραστήριων και ανήσυχων ανθρώπων, ομάδων πρωτοβουλίας, όπως αυτού του αξιόλογου Πολιτιστικού Συλλόγου γυναικών, ώστε να μπορέσει να αναλυφθεί αλληλέγγυα συμμετοχή για την ενημέρωση του λαού για την ωφελιμότητα των τοπικών κοινωνιών από την κοινή δράση και την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων. Η χώρα μας χρειάζεται οπωσδήποτε των εσωτερικό και εξωτερικό τουρισμό και η Πελλάνα με τις ομορφιές της μαζί με τη γύρω περιοχή ιδιαίτερα.

Ασφαλώς με ετούτη τη δραστηριοποίηση των Γυναικών για την προστασία και ανάδειξη των αρχαιοτήτων της Πελλάνας θα μπορούσαμε να την συνδυάσουμε μαζί με την προώθηση του οικολογικού, του βουνήσιου και γεωργικού Αγροτουρισμού, διότι όλα τα προγράμματα προώθησης, επιχορήγησης, επένδυσης, υποστηρίζονται από την Ελληνική Νομοθεσία και τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, (Βασικός κανονισμός: 2052/88 ΕΟΚ και κανόνες εφαρμογής: 4253-4256, βλ. κανονισμό 797/85 ΕΟΚ και Υπουργείου Γεωργίας, π.χ. άρθρο 44 του Ν. 1416/84, περαιτέρω ανάγκη προώθησης του ήπιου τουρισμού, του χειμερινού τουρισμού και του τουρισμού που δεν βιάζει τη φύση.

Είθε αυτή η αξιόλογη προσπάθεια των γυναικών της Πελλάνας για την ανύψωση του πολιτιστικού επιπέδου της ιδιαίτερης Πατρίδας τους να στεφθεί με επιτυχία και να αποβεί ως κατευθυντήρια δύναμη για παρόμοιες πρωτοβουλίες απανταχού της Πατρίδας μας, που τόσο έχουμε ανάγκη.

Η Λακεδαίμων στη Λακωνία – Το ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης

Ο βασιλικός τάφος της Μυκηναϊκής Λακεδαίμονος

Η ανακάλυψη του Ανάκτορου του Μεναλάου και της Ωραίας Ελένης υπήρξε όραμα και επιδίωξη όλων των αρχαιολόγων. Η έρευνα όμως είχε πάρει λανθασμένο δρόμο, αναζητώντας το Ανάκτορό τους στη Σπάρτη και όχι στην πραγματική κοιτίδα του, που σύμφωνα με τον Όμηρο υπήρξε η Λακεδαίμων.

Τα μνημεία της εποχής αυτής έχουν αποκαλυφτεί σε μεγαλύτερη έκταση από τις ανασκεφές του καθηγητού Θ. Σπυρόπουλου. Τα μυκηναϊκά Ανάκτορα κτίστηκαν ακριβώς πάνω από τα Ανάκτορα των Μινυών στο μεσαίο άνδηρο και στη νότια πλαγιά της Ακρόπολης. Το τελευταίο από τα Ανάκτορα αυτά είναι το Ανάκτορο του Μενελάου και της Ωραίας Ελένης, που περιγράφει με λεπτομέρειες η Οδύσσεια, με αφορμή την επίσκεψη του Τηλεμάχου και του Πεισίστρατου στην Λακεδαίμονα λίγο πριν από το τέλος του Μυκηναϊκού κράτους.

Συγκεκριμένα έχουν έλθει στο φως ο πρώτος Βασιλικός Τάφος των Μυκηναίων στη κορυφή της Ακρόπολης και οι τάφοι των ακολούθων των Βασιλέων, που έγιναν πάνω από τα ιερά των Μινυών στην ίδια θέση ( 1600-1500 π.Χ.) Ο μεγάλος τάφος είναι λακκοειδής, όπως εκείνοι των Μυκηνών σκαμμένος στο βράχο και έχει διαστάσεις 3χ4χ5 μέτρα περίπου.

Το ανάκτορο του Μενελάου στη Ν. πλαγιά του λόφου Παλαιόκαστρο αποτελείται από το μεγάλο Μέγαρο διαστάσεων 13,80χ37 μέτρα και ένα τεράστιο συγκρότημα ιερών, αποθηκών, εργαστηρίων και άλλων λειτουργικών χώρων πίσω από το Μέγαρο προς Β που εκέλυπτε έκταση 6.000 τ.μ. περίπου.

Οι χώροι αυτοί δεν έχουν ακόμα ανασκαφή στο σύνολό τους. Το επιβλητικό αυτό ανακτορικό συγκρότημα ολοκληρώθηκε στις αρχές του 13 ου αιώνα π.Χ. και λίγο μετά περιβλήθηκε με τεράστιο κυκλώπειο τείχος, το οποίο περιέκλειε και το Ανάκτορο και την πόλη και την πηγή ΠΕΛΛΑΝΙΔΑ, σύμφωνα με γνωστή Μυκηναϊκή αμυντική πρακτική, που εξασφάλιζε επάρκεια νερού σε περίπτωση πολιορκίας. Η κύρια Πύλη του τείχους βρισκόταν στη Ν πλευρά και οδηγούσε προς το Μέγαρο, όπως ακριβώς περιγράφεται στην Οδύσσεια. Το τείχος κατεδαφίστηκε στην ιστορική αρχαιότητα ( 4 ος αιώνας π.Χ.) και είχε δεχθεί διάφορες επισκευές και αλλαγή χρήσεως (ένα τμήμα του είχε χρησιμοποιηθεί σαν δρόμος).

Έχει όμως σωζόμενα θεμέλιά του την τυπική κυκλώπεια δόμηση και τους ορθογώνιους πύργους, στους οποίους προφανώς αναφέρεται ο Λάκων ποιητής Αλκμάν ( 7 ος αιώνας π.Χ.) όταν χαρακτηρίζει τη Λακεδαίμνοα-Θεράπνη καλλίπυργοι (απόστ. 14 β (, διότι η Λακεδαίμων όταν έπαυσε να είναι διοικητική πρωτεύουσα στα μέσα του 11 ου αιώνα π.Χ. μετετράπη σε ιερό χώρο των Λακεδαιμονίων και ονομάστηκε Θεράπνη. Τότε χτίστηκε στο μέσο του Μεγάρου ο αρχαιότερος ε΄λληνικός Ναός προς τιμήν της Ελένης και των Διοσκούρων, στη λατρεία των οποίων οι Λεκεδαιμόνιοι είχαν αναθέσει μεταξύ άλλων και πήλινους δίσκους ενεπίγραφους με τα αρχικά των ονομάτων τους (Ε.Δ). Τοτε εξάλλου ιδρύεται και η νέα Δωρική πρωτεύουσα η Σπάρτη που συνέχισε την ιστορία και τον πολιτισμό της Λακεδαίμονος.

αρχαιολογικά ευρήματα

Το Μυκηναϊκό κράτος

Τη σπουδαιότητα του Μυκηναϊκού κράτους της Λακεδαίμονος υπογραμμίζουν οι βασιλικοί τάφοι της Πελεκητής, οι μεγαλύτεροι θολωτοί λαοξευτοί τάφοι όλης της Μυκηναϊκής Ελλάδος. Σε αυτούς ασφαλώς ετάφηκαν και ο Μενέλαος και η Ελένη, δηλαδή στην πραγματική Θεράπνη και όχι στην πολύ μετεγενέστερη Θεράπνη της Σπάρτης, όπου ματαίως επί εκατόν πενήντα (150) χρόνια αναζητούσαν το Ανάκτορό τους και τους τάφους τους οι αρχαιολόγοι !

Στα ιστορικά χρόνια η Λακεδαίμων μετονομάζεται σε Πελλάνα και μεταφέρεταιαρχικά στο λόφο Τρυπόρραχη, όπου αποκλαύφτηκαννεκροταφεία των γεωμετρικών χρόνων και αργότερα στην πεδιάδα νότια από τη σημερινή κωμόπολη.

Τον 2 ο αιώνα μ.Χ. την επισκλέφτηκε σε ένα από τα πολλά ταξίδια του ο περιηγητής Παυσανίας, ο οποίος ανέφερε δύο μνημεία της, το Ιερό του Ασκληπιού και την Πελλανίδα πηγή, απέφυγε όμως να αναφερθεί στην εντατική λατρεία που ασκούσαν

Οι κάτοικοι της Πελλάνας και στο Μυκηναϊκό Ανάκτορο και στους Βασιλικούς Τάφους προς τιμήν των Ηρακλειδών, των Διοσκούρων και της Ελένης.

αρχαιολογικά ευρήματα

 Τι έφεραν σε φως οι ανακαλύψεις;

 Ανακαλύπτωντας όμως το Ανάκτορο του Μενελάου και της Ελένης, ανακάλυψαν οι αρχαιολόγοι και την χαμένη Μητρόπολη των Μινυών, την αρχαία Λακεδαίμονα, η οποία υπήρξε το λίκνο του πρώτου μεγάλου πολιτισμού των Ελλήνων. Μητρόπολη κτισμένη στο μέσον μιας τεράστιας λίμνης που της έδωσε τα επίθετα κοίλη κητώεσσα, κοιτίδα των Αργοναυτών και των τεχνοκρατών του Αρχαίου Κόσμου. Η Μινυακή Λακεδαίμων υπήρξε πρωτεύουσα της Χρυσής Χιλιετίας του Δωρικού Ελληνικού Πολιτισμού ( 2700 – 1700 π.Χ.). Αυτό μαρτυρούν τα μνημεία που ήλθαν μέχρι τώρα στο φως, τα Ανάκτορό της, οι θολωτοί κτιστοί τάφοι των Ηγεμόνων της και τα κυκλικά-θολωτά Ιερά της στην κορυφή της Ακρόπολης, η οποία με τεράστιες επεμβάσεις πήρε το σχήμα μια τρίβαυμης πυραμίδας. Τα μνημεία της Μινυακής Λακεδαίμονος έχου ν κοσμικό-γεωμετρικό προσδιορισμό και ο πολιτισμός της μεταλαμπαδεύτηκε από τους Αργοναύτες στα πέρατα του Αρχαίου Κόσμου.

Στην κατεστραμμένη από τον κατακλυσμό του Δευκαλίωνος (περί 1700 π.Χ.) Μινυακαή Λακεδαίμονα, εγκαταστυάθηκαν οι ΑΧΑΙΟΙ και συνέχισαν τον ιστορικό και πολιτιστικό της κύκλο για πεντακόσια ακόμη χρόνια (1700 – 1200 π.Χ.)

Η πολιτική και ιστορική προπαγάνδα είχαν αποκρύψει την Λακεδαίμονα και τον έξοχο πολιτισμό της που ήλθε πρόσφατα στο φως με τις ανασκαφές των αρχαιολόγων και ευελπιστούμε στο μέλλον, ότι θα παρακολουθούμε και θα σας ενημερώνουμε για κάθε νεότερη αποκάλυψη από τις περαιτέρω έρευνες και ανασκαφές.

Πηγή: ΜΜΕ, παρουσίαση κειμένου και φωτογραφιών: του Πολιτιστικού Συλλόγου Γυναικών Πελλάνας και κείμενο Θ. Σπυρόπουλου.