Ο Νέος Κόσμος των Ελλήνων από την Μεγάλη Ελλάδα

Ιστορική ανασκόπηση και εκθέσεις σε χώρες της Δυτικής Ευρώπης

H Ελλάδα είναι σήμερα μία χώρα, όπως πολλές άλλες στην Ευρώπη. Μπροστά από εκατοντάδες χρόνια αλλά ήτανε ιδιαίτερα μία ισχυρή και σπουδαία χώρα στην Μεσόγειο, και μάλιστα από 2.000. χρόνια προ Χριστού. Η ιστορία των ελληνικών αποικιών στην Νότια Ιταλία αρχίζει πάρα πολύ νωρίς και αιτία ήτανε ο σχηματισμός μικρών αριστοκρατικών κοινωνιών στις Πόλεις-Κράτη στις μητροπόλεις των Ελλήνων και διότι είχαν επιφέρει αλλαγές στις οικονομικές σχέσεις σε μεγάλο μειονέκτημα ενός μέρους του πληθυσμού. Ως απάντηση αυτής της αξίωσης των αριστοκρατικών κοινωνιών αναπτύχθηκε πολύ νωρίς, μία μετανάστευση από τις ελληνικές πόλεις με τον σκοπό να βρουν σε άλλους τόπους μία νέα προοπτική καλύτερης ζωής.

Μία από τις πρώτες δημιουργούμενες αποικίες ήτανε η Πιθηκούσα στο νησί ΄Ισκια, που ήτανε αποτέλεσμα των γνώσεων που απέκτησαν με τα ταξίδια τους στη νότια Τυρρηνική Θάλασσα οι Ευβοείς κάτοικοι της Χαλκίδας και της Ερέτριας. Οι κάτοικοι της καινούριας αποικίας, που ιδρύθηκε περί το πρώτο τέταρτο του 8ου αιώνα π.Χ., μπορούσαν έτσι να δημιουργήσουν μία μεγάλη βιομηχανία αγγειοπλαστικής, προϊόντα της οποίας βρέθηκαν κατά τις αρχαιολογικές έρευνες σε όλα τα σημαντικά κέντρα της Τυρρηνίας. 0ι Λοκροί στην Νότια Καλαβρία ιδρύθηκαν από αποίκους της κεντρικής Ελλάδας, γύρω στα 700 π.Χ. εξαιτίας της εισαγομένης δικαιοδοσίας έλαβε η αποικία ήδη το έτος 663 π.Χ. τις πρώτες γραπτές εφαρμογές της Νομοθεσίας στην Ευρώπη. Τον 6. και 5. π.Χ. αιώνα ήτανε οι Λοκροί μια πολιτική και πολιτιστική σημαντική ΄Ενωση πόλης. Εδώ είχαν δράσει ο φιλόσοφος Φίλιππος από την Μέδμα και ο πυθαγόρειος Τιμαίος, από εδώ πέρασε και ο Πλάτων.

Σήμερα είναι δύσκολο να συλλάβουμε στην φαντασία μας τις περιοχές όπου οικοδομήθηκαν στη διάρκεια ενός αιώνα, δηλαδή από τα μέσα του 8ου αιώναπ.Χ. οι πόλεις, Κύμη/ Cumae, η Δικαιαρχεία ( Ποτσουόλι) και η Παρθενόπη / Νεάπολη) στην Καμπανία και ιδιαίτερα η Κύμη πού ήτανε προστατευόμενη από τη φυσική της ακρόπολη, προικισμένη με ένα καλά οχυρωμένο λιμάνι, και περικλεισμένη από ισχυρά τείχη, η Κύμη, που ιδρύθηκε περί το 730 π.Χ. από Ευβοείς της Χαλκίδας και της Εύβοιας, ευημέρησε από τις εμπορικές της συναλλαγές με τους Ετρούσκους, τους Αιγυπτίους, τους Φοίνικες, τους Λίγυρες και άλλους λαούς της Μεσογείου.

Εδραίωσε μία πανίσχυρη εμπορική κυριαρχία και ίδρυσε δύο αποικίες: την Παρθενόπη και τη Δικαιαρχεία. Ακόμα πρέπει να αναφέρουμε, ότι ιδιαίτερα κατά το 700 π.Χ. ακολούθησαν περαιτέρω μεταναστεύσεις από τις πόλεις για οργανωμένες μικρές αποικίες διότι η κατάσταση στις πόλεις της Ελλάδας διαμέσου δημιουργούμενων ολιγαρχιών δεν προσέφεραν ούτε πνευματικές, αλλά ούτε και οικονομικές δυνατότητες μίας καλύτερης ποιοτικής ζωής. Επίσης και οι διαμάχες με την περσική αυτοκρατορία χειροτέρευσαν ακόμα περισσότερο την κατάσταση. Στις ιδρυόμενες πόλεις αυτής της εποχής ανήκει η Ποσειδωνία ( Paistum), Elea (Velia), Σύβαρη, Ακράγας για να αναφέρουμε μερικές. ΄

0λες αυτές οι ελληνικές πόλεις των νέων οικισμών στο έδαφος της Δυτικής Ευρώπης δεν παρουσιάζουν μόνο κοινά σημεία, και μόνο στο χαρακτήρα της πόλης με τον υψηλό βαθμό οργάνωσης, παρά επίσης, και ότι αυτές επεδίωκαν να βάλλουν το πόδι τους σε οικονομική βάση (όνομα τόπου, εμπόρια). 0ι ΄Ελληνες άποικοι προσπάθησαν από την αρχή να αναπτύξουν πνευματικά και θρησκευτικά κέντρα. Κατ΄ αυτόν τον τρόπο σχηματίστηκε η Ποσειδωνία με το πλησιέστερο ευρισκόμενο ιερό τόπο της θεάς ΄Ηρας (Heraion), ένα θρησκευτικό και διαμέσου του λιμένα, στον ποταμό Σέλε περισσότερο οικονομικό κέντρο, όπου ευρισκόμενη σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την Ελέα με τον γνωστό ως φιλόσοφό της Δήμαρχο Παρμενίδη δεν κατόρθωσε όμως να αναπτύξει καμία μεγάλη οικονομική σημασία. Η ελεατική φιλοσοφική σχολή έχει αλλά μέχρι σήμερα μία κεντρική σημασία.

Η ίδρυση της Ποσειδώνιας ή Ποσειδωνίας (Paestum) Η δημιουργία της Ποσειδώνιας (Paestum) αρχίζει από την ίδρυση της Magna Crecia- Μεγάλης Ελλάδας. Ως πόλη προέλευσης ισχύει η Σύβαρη από την Αδριατική θάλασσα , που ιδρύθηκε το 709 π.Χ. από τους Αχαιούς και Τροιζηνίους μεταξύ των ποταμών Σύβαρης και Κράθιδα σε μικρή απόσταση από τον κόλπο του Τάραντα. Είχε εξελιχθεί σε κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου της Κάτω Ιταλίας. Απέκτησε τεράστια ισχύ και πολύ πλούτο. Εξουσίαζε 25 πόλεις, μεταξύ των οποίων και τρεις αποικίες: την Ποσειδώνια την Λάος και την Σκίδρον και η επιρροή της επεκτεινότανε επί τεσσάρων ιταλικών εθνών, μέχρι του Τυρρηνικού Πελάγους. Η συσσώρευση δύναμης και πλούτου επέδρασαν στον χαρακτήρα των κατοίκων της, οι οποίοι κατέστησαν μαλθακοί, φιλήδονοι και εκτεθηλυμένοι. Λέγουν ότι στη Σύβαρη είχαν απομακρύνει από τις πόλεις τους, τους αλέκτορας για να μην τους ξυπνούν το πρωί καθώς επίσης απαγόρευαν και κάθε θορυβώδη εργασία.

Χαρακτηριστικό της μαλθακότητάς των Συβαριτών είναι και το παρακάτω ανέκδοτο: Ένας Συβαρίτης ρώτησε φίλο του, πώς τα πέρασε την νύχτα και εκείνος απάντησε: Δεν έκλεισα μάτι, γιατί ένα από τα ροδόφυλλα, με τα οποία ο δούλος μου είχε στρώσει το κρεβάτι μου, ήταν διπλωμένο στα δύο και έκοβε! Η Σύβαρης κατεστράφη το 510 π.Χ. από τους κατοίκους της αντίζηλης πόλης των Κροτωνιατών. Αν κανείς σκεφτεί την κατάσταση εκείνης της εποχής είναι απίστευτο, αλλά αληθινό: 0ι γυναίκες της Σύβαρης επέλεγαν μόνες τον άνδρα τους και μπορούσαν χωρίς την συγκατάθεση των κηδεμόνων να παντρευτούν. Μπορούσαν ακόμα να ζουν μαζί με έναν άνδρα χωρίς στεφάνι, χωρίς να αποστερηθούν την υπόληψη. Αυτή η απολαυστική και ελεύθερη ζωή ίσως να ήταν η αιτία του φθόνου των γειτόνων; 0 φιλόσοφος Πυθαγόρας από τον Κρότωνα έχει αποκαλέσει του Συβαρίτες ως ένοχους, γιατί αυτοί « απολάμβαναν τη ζωή, χωρίς να κάνουν πολλές σκέψεις».

Η αντιμαχόμενη ελληνική αποικία του Κρότωνα βρήκε την ευκαιρία το 510 π.Χ. από μία πολιτική ταραχή στη Σύβαρη για να διακόψει την κυριαρχία αυτής. Κάτω από την καθοδήγηση του γνωστού ΄Ελληνα αθλητή Μίλων από τον Κρότωνα και οπαδούς του Πυθαγόρα και κάτω από την συμμετοχή 500 αριστοκρατών από τη Σύβαρη νικήθηκε η πόλη και οι επιζήσαντες τράπηκαν σε φυγή.

Κατά τον Ηρόδοτο μετατράπηκε η ροή του ποταμού, για να υπερχειλιστεί η πόλη. Μετά από 70 χρόνια και από αλλεπάλληλες προσπάθειες κατορθώθηκε η νέα ίδρυση της πόλης με το όνομα Θούριοι. Εξαιτίας της μεγάλης απειλής των Λουκάνων και των Μπρουττίων, παρεκάλεσε την Ρώμη για βοήθεια. Ως σύμμαχος δύναμη πολέμησε στο πλευρό των Ρωμαίων εναντίον του Αννίβα και τελικά την ανεγνώρισε το 194 π.Χ. η Ρώμη ως αποικία με το όνομα Κόπια. Μετά τον 4ο μ.Χ. αιώνα έζησε η πόλη την τελειωτική εξαφάνιση εξαιτίας της Μαλάριας;.., βλέπε: DUMONT: Kalabrien, 2001.

Η εξέλιξη της Ποσειδωνίας (Paestum)

H νέα δημιουργούμενη αποικία στον ποταμό Σέλε αναπτύχθηκε από τον 6.π.Χ. αιώνα στην πρώτη γραμμή εξαιτίας της ευνοϊκής γεωγραφικής θέσης. Εμπορικοί δρόμοι από τις ιταλικές περιοχές των ακτών του Ιουνίου διασταυρωνότανε εδώ. Το όνομα Ποσειδώνια το έλαβε η αποικία προς ένδειξη ευχαριστίας στο θεό της Θάλασσας. Από την αρχή κιόλας έπρεπε να αντισταθεί η ανθούσα αποικία στους ανταγωνιστές της και ήταν αναγκαίο να συμμαχήσει με τις άλλες ελληνικές αποικίες. Οι σύμμαχοι ήτανε η Σύβαρης, ο Κρότωνας και το Μεταπόντιο.

Τότε, όταν ο Κρότωνας το 512 π.Χ. ισοπέδωσε την Σύβαρη, αναπτύχθηκε η οικονομική και πολιτική δύναμη της Ποσειδωνίας και συγχρόνως οι εκδιωχθέντες πολίτες της Σύβαρης έφεραν μαζί τους στην Ποσειδωνία και τον πλούτο, αλλά επίσης και την εμπειρία και τις γνώσεις στη νέα Πατρίδα. Σε αυτήν την εποχή και το εμπόριο εξαπλώθηκε, αλλά και χτίστηκαν και τρεις μεγάλοι ναοί. Κατ΄ αρχάς στο τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα πέφτει η Ποσειδωνία μεταξύ των αντιπάλων μίας λουκανό – ελληνικής διαμάχης.
Το 332 π.Χ. αν και οι Λουκάνοι νικήθηκαν, πέφτει μετά από λίγο ο ΄Ελληνας στρατηγός του στρατού και έτσι υποκύπτει η Ποσειδωνία πάλι κάτω από την λουκάνικη κυριαρχία. Ως Τρίτη δύναμη έρχεται τώρα η Ρώμη στο πρόγραμμα και προσπαθεί να εξαπλωθεί στην περιοχή της Magna Crecia. Το έτος 273 π.Χ. τελειώνει για την Ποσειδωνία η ελληνική / Λουκανική εποχή και από την Ποσειδωνία θα γίνει μία σύμμαχος με το όνομα Paestum. Οι πολίτες ισχύουν τώρα ως “socii navales”; , που πρέπει να συμπαρασταθούν τη Ρώμη με πλοία σε περίπτωση κινδύνου. Παρόλα που η ακμή της πόλης διάρκεσε και στον μετά Χριστό αιώνα, υπάρχουν τρεις αιτίες για την παρακμή αυτής της πόλης. Η πρώτη αιτία ήτανε, ότι το κλίμα της πεδιάδας της Ποσειδωνίας δεν ήτανε ιδιαίτερο υγιεινό .

Η δεύτερη αιτία, είναι ότι είχαν παράλληλα με το εμπόριο και την κατασκευή πλοίων και μάλιστα όσο καιρό υπήρχαν δένδρα, αλλά όταν τα ποτάμια Σάλτο και Σιλάριο μετέτρεψαν την περιοχή σε βάλτο, όπου είχε εξαπλωθεί ιδιαίτερα η μαλάρια άρχισε η παρακμή. Και η τελευταία αιτία βρισκότανε στη Ρώμη. Το Ρωμαϊκό εμπόριο είχε αναπτύξει δρόμους εμπορίου με την Ανατολή από την Αδριατική πλευρά, έτσι που η Ποσειδωνία παρέμεινε έξω από τους μεγάλους εμπορικούς δρόμους. Παρέμεινε ένα μικρό χωριό με το όνομα Cerestempel, οι κάτοικοι του οποίου τον 9ο αιώνα μετά Χριστό, εξαιτίας των συχνών επιδρομών των Σαρατζάνων εγκατέλειψαν το χωριό, για να ιδρύσουν ένα νέο χωριό Capaccio στην βουνοπλαγιά. H Ποσειδωνία ερημώθηκε μετά την φυγή των κατοίκων κατά τον 16ον μ.Χ. αιώνα και ερειπωμένη έκτοτε, δεν εξαφανίστηκε τελείως, όπως άλλες αρχαίες πόλεις, αλλά παρέμεινε θεατή με τα πολλά ερείπιά της και τα οποία περιέγραψαν διάφοροι περιηγητές από το 1745 – 1750 και ήτανε αφορμή αργότερα που μελετήθηκαν από τους αρχαιολόγους.

Η εποχή της ακμής ήτανε μεταξύ των ετών 500-400 π.Χ., αυτή η εποχή ονομάζεται κλασική εποχή. Σε αυτήν την περίοδο κυριαρχούσαν οι ΄Έλληνες στις χώρες και τα νησιά της Μεσογείου, που επίσης και σήμερα ανήκουν στην Ελλάδα, αλλά επίσης ανήκαν και περαιτέρω περιοχές, όπου κατοικούσαν ΄Έλληνες χωρικοί και έμποροι. Στην κλασική εποχή ζούσαν οι περισσότεροι ΄Έλληνες σε αυτόνομες πόλεις, που σχημάτιζαν μία δική τους χώρα, που ονομάζουμε πόλης -κράτος. Τέτοιες πόλεις κυριαρχούσαν επίσης τριγύρω σε αγροτικές περιοχές.

Σε αυτές τις πόλεις διέμειναν, έτρωγαν, έπαιζαν, έκαναν σκέψεις και εργαζότανε και πολλές από αυτές τις σκέψεις και ανακαλύψεις από τότε ακόμα που ήτανε τόσο καλές και όμορφες, τις παραλαμβάνονταν από άλλους λαούς παντού στον κόσμο ή βασιζόμενες κατά εξακολούθηση έκαναν περαιτέρω σκέψεις πάνω σ΄ αυτές και περαιτέρω ανακαλύψεις. Τα τελευταία χρόνια σε επισκέψεις μου και σε διαφορετικά Μουσεία συναντώ όλο και περισσότερο τον ξακουστό κριό από χαλκό, όπως στη Βενετία, στην Κολωνία και στη βάση του στο Παλέρμο.

Από τις 21.Μαρτίου ως τις 23.Αυγούστου 1998 βρέθηκε για πρώτη φορά και στη Γερμανία και στο Ρωμαϊκό-Γερμανικό Μουσείο της Κολωνίας σε ειδική έκθεση ένα σημαντικό πανόραμα της Δυτικό-Ελληνικής κουλτούρας που συγκεντρώθηκε από τριάντα Μουσεία και συλλογές της Ιταλίας. Κατά τα δύο μου ταξίδια τον Απρίλιο και Οκτώβριο του 1999 και το 2003 επισκέφθηκα και πάλι τα ενδιαφέροντα μουσεία του Παλέρμου, του Ακράγαντα, της Νάξου, της Κατάνη, της Ταουρμίνας και των Συρακουσών. Και επίσης σε δύο άλλα ταξίδια μου επισκέφτηκα τη Νότιο Γαλλία και την Μασσαλία καθώς επίσης και την Πιθηκούσα και Παρθενόπη για την ανακάλυψη και σπουδή των ριζών του ελληνικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού μας.. Γύρω από τον πλούτο των αρχαιολογικών αριστουργημάτων της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας ας ανατρέξουμε όμως στις αφηγήσεις του παρελθόντος. Με σφοδρούς λόγους ο Ρωμαίος Ρήτορας και Πολιτικός M.Tullius Cicero τον 1. π.Χ. αιώνα μαστίγωνε τον Verses, Τοποτηρητή της Σικελίας, διότι αυτός ως ανώτατος δικαστικός εξουσιαστής έκανε κατάχρηση της αρχής του και έφερε το σιτοβολώνα της Ρώμης στο χείλος της καταστροφής, ληστεύοντας τη Σικελία και τα αξιοσέβαστα λατρεία της ελληνικής αριστουργηματικής τέχνης.

0 Cicero γνώριζε τον πλούτο και την κινητή αλλαγή των εκατοντάδων χρόνων της Ιστορίας των Ελλήνων της Σικελίας. 0 CATO , είχε προφητεύσει, ότι η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία θα χανότανε, αν παραγέμιζε με τα ελληνικά γράμματα. Ο χρόνος απέδειξε και όμως μολαταύτα ως αβάσιμου αυτού του ισχυρισμού, διότι ακριβώς τότε η Ρώμη ανέβηκε την κορυφή της δόξας και ευημερίας της, όταν έκανε τις ελληνικές επιστήμες και τον συνολικό πολιτισμό δικό της, Πλούταρχος , 2.Jh. n. Chr. 2.αιώνα μ.Χ. 0 ενθουσιασμός για την αρχαία Ελλάδα, που πυρετωδώς υπήρχε ήδη στους Ρωμαίους, έφθασε τον 18ο αιώνα στο κορύφωμά του. Αν και συχνά ήτανε η πολιτική κατάσταση ανασφαλής, που έκανε ένα ταξίδι περιπετειώδης, μολαταύτα ταξίδευαν καλλιτέχνες, επιστήμονες διανοούμενοι και νέοι άνθρωποι, που πεινούσανε για πνευματική μόρφωση, σε μεγάλο αριθμό στην Ελλάδα, για να γνωρίσουν τα πιο δοξασμένα τοπία της αρχαιότητας, αλλά και στην Νότιο Ιταλία και Σικελία καθώς επίσης και στον ελληνικό πολιτιστικό χώρο της Μικρός Ασίας, για να επισκεφθούν τα ερείπια των αρχαίων προγόνων μας.

Στην ίδια χρονική περίοδο δημιουργείται και η επιστημονική Αρχαιολογία, που για πρώτη φορά διεξάγει μία συστηματική ανασκαφή, όπου δημιουργήθηκε κατάλογος και σχηματισμός ευρημάτων. Aλλά επίσης και σε εμάς σήμερα είναι η συνάντηση και η ασχολία με την αρχαιολογία εντυπωσιακή. Τα διακόσια ωραιότερα ελληνικά και ιταλικά έργα τέχνης, που είχανε εκτεθεί στην Κολωνία, περιελάμβαναν την μισή χιλιετηρίδα, δηλαδή από τον 7ο έως τον 2ο π.Χ. αιώνα. Είναι έργα τέχνης από τις μεγάλες εποχές του αρχαϊκού, κλασικού και ελληνιστικού πολιτισμού και για πρώτη φορά πηγαίνουν εκτός της χώρας και η Κολωνία ήτανε η μοναδική, ευρωπαϊκή πόλη που παρουσίασε αυτά τα αριστουργήματα. 0 Νέος κόσμος των Ελλήνων – αρχαία τέχνη από την Κάτω Ιταλία και την Σικελία πίστευαν όλοι, από την αρχή κιόλας, ότι θα στεφθεί από μεγάλη επιτυχία.

Τα πρώτα ταξίδια των Ελλήνων στη Δυτική Μεσόγειο φθάνουν προς τα πίσω στην μυκηναϊκή εποχή (τον 14. Αιώνα π.Χ.) όταν τολμηροί θαλασσοπόροι άραξαν επίσης και στις ακτές της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας στην αναζήτηση πρώτων υλών και εμπορικές σχέσεις και ανταλλαγή και αγορά προϊόντων και προετοίμασαν εκεί το διαμετακομιστικό εμπόριο. Το μεγάλο κύμα των ελληνικών αποικιών στο Δυτικό Μέρος της Μεσογείου άρχισε όμως τον 8 π.Χ. αιώνα. Αυτός ο ελληνικός ιστορικός αποικισμός γίνεται με την ελευθέρα βούληση των μεταναστών και με πλήρη συναίσθηση των επιδιωκομένου σκοπού.

Έμποροι και αποφασισμένες ομάδες αποίκων εγκατέλειψαν τις πόλεις της Πατρίδας από την ελληνική στερεά και το Αιγαίο και μόνο και μόνο για να εγκατασταθούν, εκεί αναζητώντας μία νέα χώρα, κυρίως στους χώρους των ακτών της Δυτικής Μεσογείου – εκεί όπου ευδοκιμούν αμπελώνες και ελαιόδεντρα. Τότε εγκαταστάθηκαν ΄Έλληνες από την Εύβοια στην νήσο Ischia, Πιθηκούσα και ίδρυσαν από εκεί την Κύμη στο κόλπο της Νεάπολης και Zankle (Messina) στη Βορειοδυτική άκρη της Σικελίας, το 735 π.Χ. αναφέρει ο Θουκυδίδης ως ιδρυτικό έτος της Νάξου της Σικελίας, ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκαν άποικοι από την Κόρινθο στις Συρακούσες.
0ι κινητήριες δυνάμεις αυτών των αποπλέων των άποικων από την ελληνική μητέρα Πατρίδα, από τα νησιά και την Μικρασιατική Δυτική Ακτή ήτανε η εξασφάλιση των εξαγωγών χειροτεχνικών προϊόντων, ήτανε η αναζήτηση νέων αγαθών και πρώτων υλών οι εισαγωγές γεωργικών προϊόντων, αλλά και οι εσω-πολιτικές και κοινωνικές διαμάχες στις πόλεις της μητέρας Πατρίδας. Αντίθετα από τους πρωτογενέστερους θαλασσοπόρους ακολούθησαν οι άποικοι τον στόχο γεωργικών αποικιών, δηλαδή τη δημιουργία μόνιμων εγκαταστάσεων με νέες αυτόνομες κοινότητες. ΄

0πως γνωρίζουμε από ιστορικές πηγές, η πενιχρή κατάσταση στις πόλεις Ερέτρια, Μέγαρα, Κόρινθος ή Άργος υποχρέωσαν πολλούς νέους ανθρώπους στην μετανάστευση σε λιγότερες κατοικημένες ακτές της Μεσογείου, κυρίως στην Νότιο Ιταλία, που αυτήν την εποχή χαρακτηριζότανε ως η ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ. Οι καινούργιες πόλεις των μέτοικων ονομαζότανε αποικίες. Αν και πολιτικά αφορούσε ανεξάρτητες Πόλεις- ή ανεξάρτητα –Κράτη, μολαταύτα κατόρθωσαν σε σύντομο χρονικό διάστημα εξαιτίας να αναπτυχθούν εξαιτίας των καλών όρων και συνθηκών με τις μητέρες πόλεις και μάλιστα να τις ξεπεράσουν σημαντικά.

Για τους ΄Έλληνες ονομάστηκε αυτός ο νέος κόσμος κατά τον Ρωμαίο ιστορικό Plinius : Magna Crecia – ΜΕΓΑΛΗ-ΕΛΛΑΔΑ, σε αναγνώριση της ομορφιάς της Χώρας. Και όμως, αν και κατά τη διάρκεια της ακμής οι πόλεις των αποικιών είχαν λυθεί εντελώς από την Πατρίδα οικονομικά και πολιτικά, παρέμειναν με αυτήν συνδεδεμένες διαμέσου των κοινών θεών και της λατρείας.

Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΘΗΣΗ των μετοίκων-πόλεων ξεπερνούσε συχνά τις πόλεις της Μητέρας Πατρίδας. Δύναμη, Πλούτος και υπόληψη αντικαθρεπτίζονταν σε μία πολιτιστική ποικιλία της τέχνης: Μάρτυρες αυτής της λαμπρής εποχής είναι ακόμα σήμερα οι μεγαλειώδεις ναοί της Νότιας Ιταλίας και της Σικελίας. Από τις μητροπολιτικές πόλεις έφεραν οι άποικοι μία ουσιώδη εμπειρία μίας τακτοποιημένης Πολιτείας Αλφάβητο, Νομοθεσία, Κανονισμοί διοίκησης και πολιτιστική υπεροχή απέναντι στους εντόπιους πληθυσμούς.

Αν και υπήρχαν διαφορές των ελληνικών κρατιδίων, οι μεταξύ των πόλεμοι ήτανε κατά κύριο λόγο για τη διεκδίκηση της ηγεμονίας των αποικιών ή προς εξασφάλιση αμεσότερης επιρροής των μητροπολιτικών πόλεων επί των αποικιών και κατά δεύτερο λόγο οι σχέσεις μεταξύ ελληνικών μητροπόλεων και αποικιών, δεν ήτανε σχέσεις κυριότητας και υποταγής, αλλά σχέσεις οργανικές, φυλετικές, εθνικές, θρησκευτικές και οικονομικές. Παρέκβαση : (΄0πως γνωρίζουμε το 600 π.Χ. είχε αρχίσει η συστηματική αποίκηση των ακτών της Γαλλίας από τους ΄Έλληνες της Μ. Ασίας.

Οι Φωκαείς απειλούνταν συνεχώς από την πίεση των Περσών και στα ταξίδια τους στις μεσογειακές ακτές ανακάλυψαν και ίδρυσαν τη Μασσαλία. Αύξηση του πληθυσμού επήλθε στη Μασσαλία αμέσως τα μέσα του 6ου π.Χ. αιώνα, όταν σχεδόν ο συνολικός πληθυσμός της μητροπολιτικής πόλης ΦΩΚΑΙΑ απέδρασε από την περσική απειλή και εγκαταστάθηκε στις θυγατρικές αποικίες, όπως π.χ. Αντίπολης, Νίκαια, Γκλάνον-Σαν Ρέμο στα παράλια της PROVENCE. Από τότε άρχισε η άνθιση των περιοχών, διότι οι ΄Έλληνες ήτανε καλοί έμποροι και είχανε άριστες, φιλειρηνικές και αλληλέγγυες γειτονικές σχέσεις. Η απειλή των Περσών ξεπεράστηκε με δύο πολέμους και νίκες των Ελλήνων, το 490 π.Χ. στον Μαραθώνα και το 479 π.Χ. στην Πλαταιά της Βοιωτίας. Αργότερα διαμέσου της εκστρατείας του Μ. Αλεξάνδρου.) ΄

0πως παρατηρούμε, οι άποικοι λάμβαναν το ιερό πυρ από τον βωμό της εστίας και το διατηρούσαν ώσπου να φθάσουν στη νέα τους πατρίδα και τον τοποθετούσαν στο βωμό, που θα ανεγείρουν πρώτον από όλα τα χτίσματα. Η ελληνική αποικία πτερυγίζει των ιδανικών της στους ανώτερους ορίζοντες του πολιτισμού και της σοφίας. Στέλνει στην μητρόπολη την πείρα της, ανταλλάσσει με αυτήν τον πλούτο της, δέχεται από αυτήν τους κοινωνικούς, πνευματικούς, πολιτικούς, πολιτιστικούς και θρησκευτικούς θεσμούς, τους οποίους και αναπτύσσει στο ανώτατο δυνατό όριο. Τέλος της παρέκβασης.

Η έκθεση στην Κολωνία έφερε μαζί υποδειγματικά αριστουργήματα της οικοδόμησης γλυπτικών σε πέτρα και Τερακότα, ναούς στο Παιστός -Ποσειδωνία στις Συρακούσες και Σέλινο-Σελινούντα. Από πλήθος ελληνικών και ιταλικών ιερειών, προέρχονται μορφές θεών, ιεροί βωμοί και δωρεές σε ιέρεια.. Σε αυτά μετρούν το πολύτιμο αρχικό έργο όψης του Διός του Ουγκέντο, η θεά της Νίκης από τον ναό της Αθηνάς των Συρακουσών, ο πίνακας των θεών από τα Ιέρεια της Περσεφόνης της θεάς του κάτω κόσμου, του Άδη, δωρεές στους ολυμπιακούς θεούς Αθηνά, Ντένετερ, Ζεύς και Διόνυσος, η λαϊκή πίστη και θεϊκή φοβία παρουσιάζονται επίσης στα πολυάριθμα πήλινα γλυπτικά. Σε ηρωική γυμνότητα παρουσιάζονται αρχαϊκοί νεανίες σε προϋπάντηση πρότερων ιδανικών εικόνων των ανθρώπων. Το φυσικό μέγεθος αγαλμάτων τάφων του γιατρού Σομροτίντα είναι μία πρώτη μαρτυρία ατομικής αυτοπαρουσίασης. Πολυτελή όπλα από χαλκό είναι δείγματα κυριαρχίας της αριστοκρατικής κυριαρχικής κοινωνικής τάξης. Παρά της απαγόρευσης της χλιδής έχουν διατηρηθεί στις ελληνικές και ιταλικές εγκαταστάσεις τάφων, πλούσια νεκρώσιμα δώρα, που αφήνουν να εννοηθεί ευδιάκριτα η δημιουργική δύναμη της Δυτικο-ελληνικής τέχνης της κλασικής εποχής.

Μεγάλα ορειχάλκινα δοχεία, σχηματικά διαμορφωμένοι καθρέπτες, μαύρα- και κόκκινα διαμορφωμένα βάζα με μύθους θεών. Μεγάλες τοιχογραφίες φρέσκων από δωμάτια τάφων της Κάτω Ιταλίας στο Παιστός- Ποσειδωνία και Νόλα δεικνύουν τους χαμένους κύκλους στα ιδιωτικά σπίτια και παλάτια. ΄0πως μας είναι γνωστό οι Ελληνικές Πόλεις της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας εξελίχθησαν με την συναγωνιστική διένεξη με την Μητέρα Πατρίδα σε πνευματικά κέντρα, που μέσα στα τείχη τους υποδέχθηκαν τους πολυμαθείς, φιλοσόφους και ποιητές. 0 Σάμιος φιλόσοφος Πυθαγόρας ίδρυσε στο Κρότο μία φιλοσοφική Σχολή, ο ποιητής Πίνδαρος επισκέφθηκε τα ηγεμονικά παλάτια και τραγούδησε τις νίκες των τυράννων, ο Παρμενίδης διατύπωσε στην Ελέα τη διδασκαλία και την ελεατική φιλοσοφία για την «στατική θεώρηση του Σύμπαντος» και το φιλοσοφικό ποίημα του Παρμενίδη περιλαμβάνει δύο μέρη, το πρώτο μέρος περιελάμβανε την περί της Αλήθειας του φιλοσόφου, και το δεύτερο μέρος εξέθετε τα «δοξασμένα» ή τα προς δόξα και κατά τα φαινόμενα, τα προσιτά στους πολλούς θνητούς.

0 ποιητής της τραγωδίας Αισχύλος ξανάπαιξε στις Συρακούσες τους δικούς του Πέρσες. 0 Πλάτων από την Αθήνα ταξίδεψε στην Μεγάλη Ελλάδα δύο φορές, και έζησε αυστηρές προσωπικές απογοητεύσεις, πίστευε, ότι στο παλάτι του Τυράννου Διονυσίου ΙΙ. από τις Συρακούσες μπορεί να πραγματοποιηθεί η δική του ιδανική Πολιτεία… Τα αχνάρια αυτής της πολιτιστικής ζωής δείχνουν οι σκηνές των φωτογραφιών της κλασσικής τραγωδίας και οι φιγούρες της Νέας Κωμωδίας, όπου τα κείμενά τους μόνο ως αποκόμματα μας έχουν απομείνει.
Αδιαμφισβήτητο κέντρο ελληνικής χρυσοχοϊκής τέχνης ήτανε από της κλασσικής εποχής η θαλάσσια πόλη του Τάραντα. Οι χρυσοχόοι της δημιούργησαν δεξιοτεχνικά επιτεύγματα σχεδίων από ευγενή μέταλλο και καλλωπιστικά πετράδια.

Σε λεπτή χρυσοχοϊκή εργασία διαμορφώθηκαν ακριβά εργαστήρια τέχνης. Η κυρίαρχη μορφή των αυτόνομων ελληνικών αστικών πόλεων μετασχηματίσθηκαν στο τέλος της χρονικής περιόδου πολλαπλασιαστικά από τη Δημοκρατία των κατεχόντων στην κυριαρχική τυραννία. Η τέχνη στα παλάτια των πριγκίπων έχουν παρακμάσει, ως αριστουργηματικό δημιούργημα όμως έχει διασωθεί το ξακουστό «Widder von Erz», ο κριός από χαλκό που ο Johann Wolfgang von Goethe έχει θαυμάσει στο ταξίδι του στην Σικελία το 1787:”Με μεγάλη αλήθεια και γλαφυρότητα, δημιουργήθηκε από την καλύτερη ελληνική εποχή” Ως γνωστό ο Γκαίτε έφερε από την Σικελία πλήθος δημιουργικών κεντρισμάτων και ιδεών, όπου περιέγραψε τα τοπία και τις εντυπώσεις του και δημιούργησε προοπτικές αναγεννητικών τάσεων στην εποχή του.
0 δεύτερος κριός από χαλκό καταστράφηκε κατά τις ταραχές της επανάστασης του 1848.

Τον μοναδικό κριό μπορεί κανείς να τον θαυμάσει στη βάση του, στο Μουσείο του Παλέρμου της Σικελίας. ΄0πως όλοι οι κορυφαίοι του γερμανικού διαφωτισμού, ο Γκαίτε ήτανε ελληνολάτρης, στην πιο ουσιαστική έννοια της λέξης. Θαυμαστής του ελληνικού”κάλλους” μα προπάντων ζηλωτής του αρχαιοελληνικού πνεύματος σε όλους τους τομείς. Έλεγε, απ΄ όλους τους λαούς, οι ΄Έλληνες ονειρεύτηκαν πιο όμορφα τ΄ όνειρο της ζωής. Θαυμάζουμε τις τραγωδίες των αρχαίων Ελλήνων.

Αλλά, για να πούμε την αλήθεια, θα έπρεπε να θαυμάζουμε, την εποχή και το έθνος όπου γεννήθηκαν. Ο Γκαίτε υποκλινόταν στους αρχαίους ΄Έλληνες, τους μελετούσε αδιάκοπα, συμβούλευε και τους άλλους ν΄ αρδεύονται από εκείνον τον αστέρευτο Πακτωλό…βλέπε και Μάριος Πλωρίτης, Βήμα, 14.03.1999. Τα έργα τέχνης από την εποχή των ελληνικών αποικιακών πόλεων της Κάτω Ιταλίας και της Σικελίας στέκονται συμβολικά-πλαστικά για μια μεγάλη ελληνική πολιτιστική κληρονομιά, που έχει σφραγίσει και μορφώσει εντατικά με το ελληνικό πνεύμα τη Ρώμη και διαμέσου της κυριαρχίας της Ρώμης μεταφέρθηκε στην Ευρώπη.

‘Το ότι η Ρώμη κυρίευσε την Ελλάδα αφομοιώνοντας τον πολιτισμό της για να τον διαδώσει σ΄ ολόκληρο τον κόσμο – αλλά και για να την ταπεινώσει και να την καταστρέψει, όπως συχνά κάνουν οι κατακτητές – δεν ήταν θαύμα. Οι ΄Έλληνες της Δύσης είχαν προλειάνει το έδαφος, εισάγοντας τον υβρικό και θαυμαστό τους πολιτισμό εν είδη κλείδας μεταξύ Ανατολής και Δύσης και συνδέοντας ένα μακρινό παρελθόν προσπαθειών με ένα δοξασμένο μέλλον’.
Και κατά τον VALERIO M. MANFREDI, που αναφέρει ” Γι΄ αυτό μπορούμε να πούμε πως όλοι οι Ιταλοί, σε κάποια περίοδο της ιστορίας υπήρξανε – και ίσως είμαστε ακόμα- ΄Έλληνες” .

Η έκθεση έχει λάβει χώρα προ ολίγων ετών στην όμορφη Βενετία, που βρέθηκα εκεί και ταξιδεύοντας για την Ελλάδα, διέκοψα το ταξίδι μου στη Βενετία και είχα επισκεφθεί το Μουσείο, που είχανε συνολικά επισκεφθεί 500.000 επισκέπτες, πρόσφατα συνεχίστηκε η έκθεση στο Μεξικό- City με 350.000 επισκέπτες. Η έκθεση αυτή ξεπέρασε πλέον την τοπική σημασία, γιατί μας έδειξε ολοφάνερα την εξάπλωση των αξιών του Ελληνικού πολιτισμού. Οι ελληνικές αποικίες στην Νότιο Ιταλία και την Σικελία είναι ένα μεγάλο ιστορικό γεγονός, που χωρίς αυτές δεν θα μπορούσε να γραφεί με γλαφυρότητα η ιστορία της Ευρώπης.

Αν και οι Ρωμαίοι απογύμνωσαν εκατοντάδες έργα τέχνης από την Ελλάδα, τα οποία στάλθηκαν στη Ρώμη για τον εξωραϊσμό των πλατειών και των ναών, πήραν μαζί τους όμως το θησαυρό του ελληνικού πολιτισμού. Για να γνωρίσουμε αυτό το αποφασιστικό τμήμα της ιστορία μας ήτανε καλύτερα, και με την ευκαιρία να θαυμάσουμε αυτά τα αριστουργήματα τέχνης σε πολλά από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά Μουσεία της Ευρώπης, στη Βενετία, Βερολίνο, Βόννη και στο Παλέρμο, αλλά που είχαν εκτεθεί στην Κολωνία αυτά τα έργα των ελληνικών αποικιών μεταξύ της 8ης και της 2ης χιλιετηρίδας που είναι ασύγκριτα και σπάνια εγκαταλείπουν την Ιταλία.
Ακόμα όμως καλύτερα είναι ταξιδεύοντας οι συμπατριώτες μας για την Ελλάδα να επισκέπτονται την Νότιο Ιταλία και τα ελληνικά αριστουργήματα των προγόνων μας, αλλά και με την επικοινωνία στα νότιο-ιταλικά χωριά που μιλούν ακόμα γρεκάνικα ελληνικά να μπορούν να αντλούν γόνιμα ερεθίσματα.

0πως γνωρίζουμε στη Γερμανία ζουν, περίπου 400.000 ΄Έλληνες και το μεγαλύτερο κομμάτι απ΄ αυτούς διαμένει στο ομόσπονδο κρατίδιο Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία και οπωσδήποτε όσοι από τις χιλιάδες ΄Έλληνες, ιδιαίτερα της Δεύτερης γενιάς που θέλησαν να γνωρίσουν με επισκέψεις και την πολιτιστική μας κληρονομιά έμειναν κατενθουσιασμένοι με τα παραγωγικά ερεθίσματα και μαζί με τις εξελίξεις στην σύγχρονη Ελλάδα και την προσπάθεια δημιουργίας ενός ρεαλιστικότερου διεθνή προφίλ της Ελλάδας και με την προώθηση εκτός των άλλων και της νέας ελληνικής πολιτιστικής μας πραγματικότητας και με την επίκληση και γνωριμία και των αρχαίων ημών προγόνων, σε διαφορετικές εκθέσεις στην Κολωνία, στο Βερολίνο, στη Βόννη, στην Καρλσρούη και σε άλλες πόλεις της Γερμανίας και της Δυτικής Ευρώπης, αλλά και της επίσκεψης πρώην τοπίων της Μεγάλης Ελλάδας.

0ι Έλληνες ήτανε άνθρωποι φιλομαθής, που ήτανε περίεργοι να μάθουν, πάντα ήθελαν να κάνουν σκέψεις και να προβληματίζονται και πάντα και ακόμα περισσότερο να πληροφορούνται, εξαιτίας αυτών υπήρχαν σ΄ αυτούς μεγάλοι εξερευνητές, εφευρέτες και φιλόσοφοι (δηλαδή, διανοητικοί άνθρωποι).
Πολύ σπουδαία ήτανε γι΄ αυτούς η φιλοσοφία: η λέξη σημαίνει αγάπη στη σοφία. Οι φιλόσοφοι ασχολούνταν με τη γη και με το σύμπαν, έκαναν σκέψεις γιατί υπάρχουν καλοί ή κακοί άνθρωποι, πως όφειλαν να ζουν και γιατί όλα είναι έτσι, όπως είναι. Στην Αστρονομία οι ΄Έλληνες ερευνητές είχανε καλές γνώσεις: ήδη τότε ανακάλυψαν, ότι η γη αιωρείται ελεύθερη στο σύμπαν και σαν σφαίρα τριγυρίζει γύρω από τον άξονά της. Σήμερα προσπαθούμε από τα αποτελέσματα των ερευνών να κάνουμε κάτι πρακτικό, δεν κάνουμε μόνο σκέψεις και μόνο να φιλοσοφούμε, γιατί λειτουργεί μια μηχανή, παρά κατασκευάζουμε αμέσως ένα αυτοκίνητο.

0ι ΄Έλληνες σκεπτότανε αλλιώς. Αυτοί ήτανε ευχαριστημένοι, αν μπορούσαν να εξηγήσουν και να αποδείξουν ένα πράγμα, μια υπόθεση, κάτι τι παραγωγικότερο να κάνουν απ΄ αυτό δεν ήτανε γι΄ αυτούς τόσο σπουδαίο. Ασφαλώς θα μπορούσε εδώ που ζούμε και εργαζόμαστε ενδιάμεσα στους συμπολίτες των ευρωπαίων εταίρων μας να αξιοποιηθεί μια πολύπλευρη και πολυδιάστατη έλληνα-ευρωπαϊκή ενημέρωση, εκπαίδευση και οικονομικό-πολιτιστική παραγωγικότερη δραστηριότητα αλληλεπίδρασης και ασφαλώς, εκτός των ολίγων μέχρι τώρα προοπτικών, υπάρχουν και πολλές άλλες καλύτερες εναλλακτικές προοπτικές και λύσεις, που σε μία παραγωγικότερη επιδίωξη θα βρισκότανε η νέα γενιά σε καλύτερη κατάσταση ακόμα και για το λόμπι της Ελλάδας στις Ευρωπαϊκές χώρες.

Διότι αν θελήσουμε να κατανοήσουμε σωστά τη γνώμη του Βρετανού ερευνητή Symonds, που λέει, « ότι όλα τα πολιτισμένα έθνη σήμερα σε όλα, ό,τι αφορά πνευματικότητα, είμαστε αποικίες της Ελλάδας», πρέπει να ενεργοποιηθούμε κι΄ εμείς στις χώρες των Ευρωπαίων εταίρων μας με την αναγκαία βελτίωση και με όλες τις πνευματικές, πολιτιστικές και οικονομικές ικανότητες για αλληλέγγυες αλληλοεπιδράσεις ακόμα πολύ περισσότερο.

Πηγή: Valerio M.Manfredi: Οι ΄Έλληνες της Δύσης, «Νέα Σύνορα», Αθήνα 1997 Moses I. Finley: Das antike Sizilien, dtv, München 1993 Βirgit Carnabuci: Sizilien, DUMONT Kunst Reiseführer, Köln 1998 Βλέπε: Εκθέσεις σε πόλεις της Δυτικής Ευρώπης και περιηγήσεις μου Κωνσταντίνου Σ. Ναλμπάντη, βλέπε περί Μεγάλης Ελλάδας και στα περιοδικά: Δαυλός και Ενδοχώρα