Προλεγόμενα
Ο ελληνικός στρατός προελαύνει στο βάθος της Ανατολίας, χωρίς σταθμούς ανεφοδιασμού και κάτω από διαρκείς παρενοχλήσεις των άτακτων τουρκικών δυνάμεων.
Ο μετριοπαθής Δ. Ράλλης υπονομεύεται κυρίως από τον Δ. Γούναρη και εξαναγκάζεται σε παραίτηση στις 21 Ιανουαρίου 1921, όταν απορρίπτεται η πρότασή του στην συνδιάσκεψη του Λονδίνου, που θα ασχολούνταν με το Μικρασιατικό Ζήτημα, την Ελλάδα να εκπροσωπήσει ο Ελευθέριος Βενιζέλος.
Τον Δ. Ράλλη διαδέχεται στην πρωθυπουργία ο Ν. Καλογερόπουλος και στην κυβέρνησή του συμμετέχουν Δ. Γούναρης, Π. Πρωτοπαπαδάκης, Ν. Θεοτόκης, Π. Τσαλδάρης, Θ. Ζαϊμης , Π. Μαυρομιχάλης και Γ. Μπαλτατζής
Στη διάσκεψη του Λονδίνου διεφάνησαν σαφείς τάσεις αναθεώρησης της συνθήκης των Σεβρών. Ο Ν. Καλογερόπουλος και αργότερα ο Δ. Γούναρης αδυνατούν να χειριστούν με αποτελεσματικότητα τις ελληνικές υποθέσεις. Προκρίνουν την ένταση της πολεμικής προσπάθειας για τη συντριβή των δυνάμεων του Κεμάλ.
Η απερίσκεπτη προέλαση του ελληνικού στρατού στο βάθος της Ανατολίας, χωρίς σταθμούς ανεφοδιασμού και κάτω από τις διαρκείς παρενοχλήσεις των άτακτων τουρκικών δυνάμενων ( τσετών ) καταπόνησε τις ελληνικές δυνάμεις.
Ο ελευθέριος Βενιζέλος προειδοποιούσε για τους κινδύνους που έκρυβε, τόσο στο στρατιωτικό πεδίο όσο και το διπλωματικό, η προέλαση προς την Αγκυρα, ενώ ο Δ. Γούναρης, ως πρωθυπουργός πλέον, απέκρουε κάθε μορφής συμβιβασμό. Ο επιτελάρχης και άμεσος συνεργάτης , αν όχι η φωνή, του αρχιστρατήγου, Κ. Πάλλης, συνηγορούσε, χωρίς αναστολές, να καταδιωχθεί ο εχθρός και πέρα από την Αγκυρα. Να εξακολουθήσει η προέλαση μέχρι να συναντηθεί η Στρατιά με τον εχθρό, έστω κι αν ο τελευταίος υποχωρούσε πέρα από την Αγκυρα προς την Σεβάστεια…
Προς στιγμήν, μάλιστα, επικρατούν σκέψεις, για αντιπερισπασμό, ο ελληνικός στρατός να προελάσει στην Ανατολική Θράκη και να καταλάβει την Κωνσταντινούπολη. Το σχέδιο αυτό όμως προσκρούει στην άρνηση των Συμμάχων. Όρα: ΤΑ ΝΕΑ, Αφιέρωμα Μικρασιατική καταστροφή, (20.09.03), Σεπτέμβριος 2003.
Γαλλο-ιταλοί υπόσχονται την Θράκη στους Τούρκους
Μετά την κατάκτηση της Σμύρνης από τον Κεμάλ διέταξε τις δυνάμεις του να πορευτούν προς τα Δαρδανέλια. Ήθελε με αυτόν τον τρόπο να τα περάσει και να κατακτήσει τη Θράκη, προτού οι ελληνικές δυνάμεις μπορέσουν εκεί να δημιουργήσουν μία νέα γραμμή άμυνας. Έπρεπε βέβαια ο δυνάμεις του Κεμάλ να περάσουν από την ζώνη θαλάσσης που ελεγχότανε από τις συμμαχικές δυνάμεις. Την 3η Σεπτεμβρίου οι τρεις συμμαχικοί ύπατοι αρμοστοί είχαν προειδοποιήσει τον Κεμάλ, να μην παραβιάσει την ουδέτερη ζώνη.
Την 16η Σεπτεμβρίου σε σκληρότερη γλώσσα επανέλαβαν οι Αγγλοι, ότι σε κάθε επέμβαση θα απαντούσαν με τη βία των όπλων. Συγχρόνως αξίωνε το Λονδίνο τις κυριαρχικές δυνάμεις να ετοιμάζουν δυνάμεις επέμβασης. ΄0λες οι κυριαρχικές δυνάμεις, με εξαίρεση της Νέας Ζηλανδίας, απέρριψαν αυτήν την Αίτηση.
Το Παρίσι και η Ρώμη πήραν αμέσως απόσταση. Η Ρώμη εξασφάλισε στον Κεμάλ τη δική της ουδετερότητα και το Παρίσι έδωσε διαταγή να αποσυρθούν οι γαλλικές δυνάμεις από την βρετανική ζώνη του Chanan. Στις βρεταννο-γαλλικές ακολουθούμενες διαπραγματεύσεις την 20η Σεπτεμβρίου στο Παρίσι ήρθε σε ένα χειροπιαστό καυγά μεταξύ του υπουργού εξωτερικών Curzon και τον πρωθυπουργό Poincaré.
Την 21η Σεπτεμβρίου βρήκαν μια συμβιβαστική φόρμουλα: ο βρετανός και ο γάλλος ύπατος αρμοστής στην Κωνσταντινούπολη όφειλαν με τον Κεμάλ να έλθουν σε επικοινωνία στα Μουδανιά και να τοποθετήσουν με αυτόν μία γραμμή ( Έβρο-Μαρίτζα), όπου παραπέρα ο Κεμάλ δεν θα παραβίαζε με τον στρατό του . 0ι Έλληνες έπρεπε μέχρι αυτή την γραμμή να εκκενώσουν τη Θράκη και οι συμμαχικές δυνάμεις θα κατελάμβαναν την περιοχή για ένα μεταβατικό χρόνο. Μετά από αυτό θα έδιναν την περιοχή στο Κεμάλ, αφού αποδεχότανε την ουδετερότητα των στενών. 0ι Έλληνες όμως δεν ενημερώθηκαν για αυτήν την απόφαση.
Στον ενδιάμεσο χρόνο έφθασαν τα στρατεύματα του Κεμάλ στα Δαρδανέλια και έλαβαν θέση απέναντι στις βρετανικές μονάδες. Και οι δύο πλευρές δυνάμωναν τις δυνάμεις τους. Προτού έλθουν σε σύγκρουση, έλαβε χώρα στην Ελλάδα μία ανατροπή .
Η είδηση, ότι ο Βενιζέλος ξανά θα αντιπροσωπεύσει την Ελλάδα στους συμμάχους και θα μπορούσε να ανατρέψει την κοινή γνώμη και πάλι στην Βρετανία και την Γαλλία, ήτανε αιτία να αλλάξει ο Κεμάλ πορεία. Την 29η Σεπτεμβρίου ανακοίνωσε ότι είναι έτοιμος να αρχίσει διαπραγματεύσεις.
Την 3η 0κτωβρίου άρχισαν στα Μουδανιά οι διαπραγματεύσεις για την ανακωχή. Μετά από βήματα προς τα μπρος και προς τα πίσω ανακοίνωσε ο αντιπρόσωπος του Κεμάλ, ότι συμφωνεί με την προσφορά των συμμάχων. Η ελληνική αντιπροσωπεία τέθηκε μπροστά από τετελεσμένα γεγονότα. Την 11η Οκτωβρίου υπογράφτηκε επίσημα στα Μουδανιά η ανακωχή. Την 15η 0κτωβρίου άρχισε η αποχώρηση του ελληνικού στρατού από την Θράκη.
Με την αποχώρηση του στρατού άρχισε μία ακόμα μαζική τροπή σε φυγή. 0 χωρικός πληθυσμός της Ανατολικής Θράκης είχε πληροφορηθεί από τις φρικαλεότητες της Σμύρνης και ήτανε κατατρομαγμένος, ότι μετά την αποχώρηση του στρατού από την Ανατολική Θράκη θα συνέβαινε κάτι παρόμοιο. Πάνω από 400.000 Έλληνες χωρικοί κάτω από το φόβο και την απειλή της σφαγής εγκατέλειψαν τα χωριά τους και με προορισμό τη Δύση. 0ι καταστροφικές βροχές είχαν μετατρέψει τους χωματένιους δρόμους σε πραγματικό βούρκο. 0ι νύχτες ήτανε με δριμύτατο κρύο και χιλιάδες πέθαιναν στα πεζοδρόμια. Δεν υπήρχε καμία ιατρική περίθαλψη, που παράλληλα με τις αρρώστιες και την έξοδο από την Θράκη συνεχιζότανε η φυγή από την Μικρά Ασία, επίσης από τον Πόντο και την Μαύρη Θάλασσα βλέπε: Heinz Richter: Griechenland im 20.Jahrhundert, Köln 1990, S.ff.
Η 14η Σεπτεμβρίου, είναι η επέτειος της καταστροφής της Μ. Ασίας – Ανατολικής Θράκης.
Έχει ανακηρυχθεί ημέρα περισυλλογής και μνήμης των αξέχαστων πατρίδων της ανατολής και των θυμάτων της Μικρασιατικής τραγωδίας 1914-1924, όπου τα αθεράπευτα τραύματα της γενιάς του πολέμου, της βίας, της αδικίας, του πόνου και του ξεριζωμού, μαζί με την μεγαλύτερη ακόμα αθεράπευτη ανθρώπινη, ψυχολογική καταστροφή μεταδίδονται από γενιά σε γενιά και σε όλες τις επόμενες γενιές, χωρίς τελειωμό, έτσι ώστε τέτοιες συμφορές να μην επαναληφθούν ποτέ πια !!
Αν και οι υπαίτιοι για τις Γενοκτονίες δεν κάθισαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου και δεν εφαρμόστηκε για τους Νεότουρκους, η τιμωρία, γιατί ισχύει ” nulla poena sine lege” καμία τιμωρία χωρίς Νομοθεσία, και αυτό θα ερχότανε σε αντίθεση με την επικρατούσα Νομοθεσία, θέλω όμως να επισημάνω, ότι το 1948 η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών αποφάσισε ομόφωνα τη σύμβαση, ότι η Γενοκτονία τοποθετείται ως ένα πλημμέλημα και ότι οι συμβαλλόμενες χώρες είναι υποχρεωμένες να την φέρουν για τιμωρία. Επίσης η τουρκική Δημοκρατία υπέγραψε αυτήν την σύμβαση.
Μία παραγραφή δεν υπάρχει όμως για την Γενοκτονία, που πάνω σε αυτό το θέμα συμφώνησε ευδιάκριτα η Διεθνής Κοινωνία. Θέλουμε περαιτέρω να επισημάνουμε, ότι πολλές φορές δεν πρέπει να αποκρύπτουμε τα δυσάρεστα, αν θέλουμε να επουλώσουμε τα ψυχικά τραύματα και να υπερπηδήσουμε το παρελθόν, ώστε να επεξεργαστούμε τις αρνητικές μας εμπειρίες παραγωγικά. Και με τη αναγνώριση της Γενοκτονίας από μέρος της Τουρκίας, ευδιάκριτα εννοώ, ότι όποιος αποκρύπτει την αλήθεια, είναι χειρότερος από ότι ένας δολοφόνος.
΄0σο καιρό όμως δεν υπάρχει μία παγκόσμια δικαιοδοσία ποινικού Δικαστηρίου, για να καταδικάσει τα εγκλήματα πολέμου και γενοκτονιών, που δεν παραγράφονται ποτέ, οι δημοσιογράφοι και οι διανοούμενοι έχουν την υποχρέωση να διατηρήσουν ολοζώντανη την ενθύμηση των γενοκτονιών, διαρκώς και πάντα και ακριβώς και στην παρούσα στιγμή, ώστε να μην επαναληφτούν ποτέ πια.
Βιβλιογραφία:
Georg Horton: Η ΜΑΣΤΙΓΑ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ, Αθήνα ( Εστία), 1993 Hülya Engin: GENOZID und BEDENKEN, Vortrag, Alte Feuerwache, Köln, 13.01.2002.
Jean Paul Sartre, Hrsg.: Griechenland Der Weg in den Faschismus, Frankfurt/M. 1970 mit Beiträgen:
Nikolas Svoronos: Die soziale und politische Entwicklung Griechenlands.
Spilios Papaspiliopoulos: Sozio – politische Strukturen und ökonomische Entwicklung in Griechenland.
Marios Ploritis : Die Monarchie in Griechenland.
Andreas G. Papandreou: Machtblöcke, Interventionspolitik und Freiheit der Institutionen.
Phaidon Vegleris: Verfassung des Schreckens.
Konstantin Tsoucalas: Klassenkampf und Obristenregime.
Georgiow Kateforis: Institutionalisierung einer Verteidigungsgesellschaft
Dimos Anastasiou: Das griechische Unterrichtswesen und sein Abbau durch die Junta.
James Becker: Das Problem der Folter unter dem Obristenregime.
Nicole Dreyfus: Der Prozess Rigas Ferraios.
ΤΑ ΝΕΑ, Αφιέρωμα, Μικρασιατική καταστροφή, Σεπτέμβριος 2003
René Blum: Der Prozess der Athener kommunistischen Gruppe.
Maurice Zavaro: Der Prozess von Saloniki
Dokumente- Die Folterungen der politischen Gefangenen Erster Bericht von Amnesty International über die Lage in Griechenland.Νίκος Σηφουνάκης: ΄Ιμβρος και Τένεδος, Οι τελευταίες ελληνικές ημέρες, Αθήνα ( Νέα Σύνορα), 1996
Ιωάννης Σωπασής Δαναός: Πόντος, Η αλύτρωτη Πατρίδα των Ελλήνων που ακόμα αντιστέκεται, Ευημερείς, Ένωσης Ποντίων, Φεβρουάριος 1996.
Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης: Αρμενο-ελληνική τραγωδία. Αναφορά στις Μεγάλες γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ελλήνων από τους Τούρκους, Ημερήσια τοπική εφημερίδα «ΗΧΩ» της Δράμας, Δράμα, 04.05.98, 05.05.98 και 06.05.98.
Γεώργιος Μασούρας: Η στρατιωτική παράδοση της αρχαίας Ελλάδος και το στρατιωτικό ζήτημα του Νεοελληνικού κράτους, Κυπαρισσία 2000
Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης : Η Αρμενική Τραγωδία. Αναφορά στα 80 χρόνια μιας μεγάλης Γενοκτονίας στο Σύγχρονο και επίκαιρο περιοδικό: «ΓΡΑΜΜΑ», για τη Γερμανία και την Ευρώπη, Φρανκφούρτη, Αύγουστος Σεπτέμβριος 1995.
Κωνσταντίνος Σ. Ναλμπάντης: Γενοκτονίες Ελλήνων και Αρμενίων. στο Σύγχρονο και Επίκαιρο περιοδικό «ΓΡΑΜΜΑ, Φρανκφούρτη, Μάιος-Ιούνιος 1996.
Αχιλλέας Σ. Ανθεμίδης: Το έγκλημα της Γενοκτονίας και ο ποντιακός Ελληνισμός, περιοδικό:»ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ», τ.61-62, Θεσσαλονίκη 1994.
Μιχ. Χαραλαμπίδη: ΓΥΝΑΙΚΑ. ΤΟ ΘΥΜΑ ΤΗΣ ΠΟΝΤΙΑΚΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ, Ημερήσια Εφημερίδα: ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, Αθήνα, 08.04.1995.
Πολυχρόνη Κ. ΕΝΕΠΕΚΙΔΗ: ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΣΤΟΝ ΕΥΞΕΙΝΟ ΠΟΝΤΟ. Διπλωματικά έγγραφα από τη Βιέννη (1909-1918), Εύξεινος Λέσχη Θεσσαλονίκης, 1996
Taner Akcam: Armenien und der Völkermond. Die Instambuler Prozesse und die türkische Nationalbewegung, Hamburg 1996.
Wolfgang Gust: Der Völkermord an den Armeniern. Die Tragödie des ältesten Christenvolkes der Welt, München, Wien 1993.
Γιάννη Π. Καψή: 1922 Η Μαύρη Βίβλος, Αθήνα 1992
Βασίλης Ραφαηλίδης: Ιστορία του Νεοελληνικού κράτους 1830-1974, Αθήνα 1993
Ferenc Majoros /Bernd Rill: Das Osmanische Reich 1300-1922, Regensburg 2000.
Gordon A. Craig: Geschichte Europas 1815-1980 Vom Wiener Kongress bis zur Gegenwart, München 1995
Heinz Richter: Griechenland im 20. Jahrhundert, 1900- 1940, Romiosini, Köln 1990.Pavlos Tzermias: Neugriechische Geschichte, 2. Auflage, Tübingen und Basel 1993