asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές και την επόμενη ημέρα, 1. Νοεμβρίου στη θέση του αρχηγού της Στρατιάς της Μικράς Ασίας τοποθετείται ο στρατηγός Αναστάσιος Παπούλας, ο οποίος έφτασε στη Σμύρνη στις 9 Νοεμβρίου και η πρώτη ημερήσια διαταγή του προς τις μαχόμενες δυνάμεις προκαλεί ικανοποίηση και δημιουργεί και αίσθηση εμπιστοσύνης στο πρόσωπό του.
Ένα ατόπημα, όμως, του νέου αρχιστρατήγου-τηλεγράφημα στον εξόριστο στην Ελβετία βασιλιά Κωνσταντίνο, στον οποίο δηλώνει « αισθήματα αφοσιώσεως και υποταγής» – εξεγείρει τις γαλλικές διπλωματικές αρχές, τόσο κατά του στρατηγού Παπούλα όσο και ευρύτερα της ελληνικής προσπάθειας στη Μικρά Ασία.
Η υποβόσκουσα, στο παρασκήνιο, γαλλική αντίθεση περνάει πλέον στο προσκήνιο.
Η Γαλλία, πλέον, απροκάλυπτα, αγκαλιάζει το εθνικιστικό κίνημα του Κεμάλ. Στη γαλλική μεταστροφή κύριο λόγο διαδραμάτισαν τα μεγάλα οικονομικά συγκροτήματα που δρούσαν στη Τουρκία: Η Αυτοκρατορική 0θωμανική Εταιρεία, η Εταιρεία του Μονοπωλίου Καπνών, η Κρεντίτ Κιονέ, η Εταιρεία των 0δών και η Εταιρεία των λιμένων.
Η εικόνα των γαλλικών οικονομικών συμφερόντων στην Τουρκία αποτυπώνεται σε διάλεξη, το 1922, του επικεφαλής του Γαλλικού Εμπορικού Γραφείου στην Κωνσταντινούπολη: Το γαλλικό μερίδιο στο οθωμανικό δημόσιο χρέος ανερχόταν σε 250.000.000.000 φράγκα ή το 60,31% του κεφαλαίου ολόκληρου του χρέους, ενώ αντίστοιχα τα μερίδια Βρετανίας και Γερμανίας ήταν 14,19% και 21,31% αντίστοιχα.
Η Γαλλία είχε επενδύσει σε ιδιωτικές επιχειρήσεις στην Τουρκία το ποσό του 1.1000.000.000 φράγκων. Η συμμετοχή ης στις βιομηχανικές δραστηριότητες της Τουρκίας αποτελούσε το 53,5% του συνόλου σε σύγκριση με το 13,68% της Βρετανίας και το 32,77% της Γερμανίας.
Στο σιδηροδρομικό δίκτυο της 0θωμανικής Αυτοκρατορίας η Γαλλία είχε υπό κατασκευή ή εκμετάλλευση 2. 077 χιλιόμετρα με επενδυμένο κεφάλαιο 550.238.000 φράγκα, σε σύγκριση με τα 2.565 χιλιόμετρα της Γερμανίας και τα 610 της Βρετανίας. Τελικά, η Γαλλία είχε επενδύσει 42.210.000 φράγκα σε ορυχεία της Τουρκίας και περίπου 80.000.000 σε λιμάνια και προκυμαίες.
Στο πνεύμα αυτό η Γαλλία έρχεται σε επαφή με τον Κεμάλ, ανακαλεί τα στρατεύματά της από τη ζώνη κατοχής στην Κιλικία και παραδίδει στις τουρκικές εθνικιστικές δυνάμεις το σύνολο του πολεμικού υλικού, ενώ αργότερα ανοιχτά τις εφοδιάζει με όπλα, πυρομαχικά, ακόμη και αεροπλάνα !…΄0ρα και Αφιέρωμα: Μικρασιατική καταστροφή, ΤΑ ΝΕΑ, Σεπτέμβριος 2003.
Η διαδικασία πολεμικών επιχειρήσεων στο μέτωπο
Οι Έλληνες κυρίευσαν σύντομα το Αφιόν Καραχισάρ, αλλά σταματήσανε και επανήλθαν στην αρχική θέση, για να προπαρασκευαστούν για νέα επίθεση. Τότε ακριβώς χάθηκε μία μεγάλη ιστορική στιγμή και ευκαιρία, όταν οι Σύμμαχοι προσέφεραν την μεσολάβησή τους, η Ελλάδα όμως δεν εδέχθη, έχουσα πεποίθηση στον Ελληνικό στρατό…. Εγκ. Λεξικό Ηλίου Στην συνδιάσκεψη του Παρισιού τις τελευταίες ημέρες του Μαρτίου η Ελλάδα αποδέχθηκε τις προτάσεις των συμμάχων για τους όρους αμέσως ανακωχής και της ειρήνης που θα επακολουθήσει, αλλά η κυβέρνηση της Αγκύρας αρνήθηκε, επιμένουσα ότι θα διαπραγματευθεί περί ειρήνης μετά την εκκένωση της Ανατολίας. Οι σύμμαχοι εξέδωσαν ανακοίνωση, ότι επιθυμούν να αντικαταστήσουν το τουρκικό έθνος και την τουρκική εξουσία…..Εγκ. Λεξικό, σελίς 583.
Παρέκβαση:
Για την προκειμένη θέση ο Μασούρας πρεσβεύει την άποψη, ότι στη διάρκεια του 1922 η τελευταία ευκαιρία για απεγκλωβισμό της Ελλάδος χωρίς ολοκληρωτική ήττα από το μικρασιατικό Μέτωπο ήταν η αποδοχή από τον Γούναρη συμμαχικής προτάσεως (12.3.1922) για ανακωχή και λύση του Μικρασιατικού ζητήματος από τους συμμάχους, την οποία με οργή απέρριψε η αντιπολίτευση και διάφοροι στρατιωτικοί και εκκλησιαστικοί παράγοντες (Στρατηγός Α. Παπούλας, Πατριάρχης Μελέτιος Μεταξάκης κλπ.) , όρα Μασούρας, σ.. .
Στο σημείο αυτό επισημαίνει ο Heinz Richter, ότι τον Φεβρουάριο του 1922 προσπάθησαν ο πρωθυπουργός της Ελλάδος Γούναρης και ο υπουργός εξωτερικών Μπαλτατζής να εξηγήσουν στους ευρωπαίους ηγέτες την κατάσταση του πολέμου. Οι Γάλλοι έδειξαν την κρύα πλάτη, αλλά επίσης και οι Αγγλοι έλεγαν μόνο λόγια. Υποσχότανε να βρουν μία διπλωματική λύση, αλλά την αποχώρηση από την Ανατολία έπρεπε να την αποφασίσουν οι ίδιοι οι Έλληνες.. Ο Γούναρης έδωσε την προειδοποίηση στα στρατεύματα για την Σμύρνη, που δεν ελήφθη σοβαρά. Την 22..3.1922 στην συνεδρίαση του Παρισιού πρόσφεραν οι σύμμαχοι στους Τούρκους ακόμα περισσότερους ευνοϊκούς όρους.
Οι Έλληνες όφειλαν να εκκενώσουν την Σμύρνη χωρίς όρους… Η Θράκη θα διαμοιραστεί μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος. Για να γίνει αποδεχθεί η πρόταση, έπρεπε να αποφασιστεί αμέσως ανακωχή . βλέπε Richter, S. Τέλος της παρέκβασης
Επιστρέφουμε στην περιγραφή μας εποχιακά λίγο προς τα πίσω με την ιστορική ανασκόπηση σε βάρος της Ελλάδος. Η Γαλλία και η Ιταλία δεν ήτανε ευχαριστημένες με το μερίδιο των λαφύρων και άρχισαν αισθητά να κάνουν προβιβασμούς με τον Κεμάλ. Σε αυτό ήρθε και η επικοινωνία του Κεμάλ με την Σοβιετική κυβέρνηση και τα μέσα Αυγούστου 1920 υπέγραψαν στη Μόσχα μία συμφωνία φιλίας. Βλέπε και: Heinz Richter, Griechenland im 20. Jahrhundert, Romiosini, Köln 1990.
Οταν τον Νοέμβριο του 1920 ο αρμενικός στρατός ηττήθηκε στο Ερτζερούμ από τις δυνάμεις του Κεμάλ με αποτέλεσμα να συνθηκολογήσουν οι Αρμένιοι και έτσι με αυτόν τον τρόπο να μείνουν οι Πόντιοι μόνοι τους. Επίσης οι σύμμαχοί μας δυσανασχετούν και με την επάνοδο του γερμανόφιλου Κωνσταντίνου και αρχίζουν να διαφοροποιούν τη στάση τους σε βάρος της Ελλάδος.
Ο Κεμαλικός στρατός ενισχύεται πλέον ανοιχτά από τους Σοβιετικούς, τους Γάλλους και τους Ιταλούς με τον εφοδιασμό στην επίθεση της 13ης Αυγούστου 1922 σε πολεμικό υλικό που συμπληρώνεται με προμήθειες που πραγματοποιούνται από τη Γαλλία και την Ιταλία.
Σε αυτήν την απελπιστική κατάσταση της Ελλάδας από την ανοιχτή υποστήριξη προς τους Τούρκους αρχίζει τον Ιούλιο του 1921 η μεγάλη επίθεση του Σαγγαρίου και αφού ο ελληνικός στρατός διάβηκε τον Σαγγάριο ποταμό, έφθασε σχεδόν στα πρόθυρα της Αγκυρας. Αλλά ήτανε πλέον εξαντλημένος και η προέλαση σταμάτησε την 25)7 Σεπτεμβρίου. Κατόπιν και πάλι η Γαλλία για να επωφεληθεί αυτής της κατάστασης έστειλε ο πρωθυπουργός Μπριάν τον Φραγλέν Μπουγιών στην Αγκυρα και την 7)20 Οκτωβρίου να υπογράψει τη γαλλο-τουρκική σύμβαση της Αγκυρας. Αυτή καθόριζε ευνοϊκότερα σύνορα για την Τουρκία προς το μέρος της Συρίας. Η συνδιάσκεψη συνήλθε τις τελευταίες ημέρες του Φεβρουαρίου του 1921 στο Παρίσι.
Οι αντιπρόσωποι της Αγγλίας, Γαλλίας και Ιταλίας εξέτασαν τους όρους άμεσης ανακωχής και της ειρήνης, που θα ακολουθούσε. Η Ελλάδα δέχτηκε την ανακωχή, αλλά η κυβέρνηση της Αγκυρας αρνήθηκε, επιμένουσα ότι θα διαπραγματευότανε περί ειρήνης μόνο μετά την εκκένωση της Ανατολίας. Η Κεμαλική κυβέρνηση αν και απέρριψε την ανακωχή, απέστειλε στο Λονδίνο τον υπουργό εξωτερικών Φετχί βέην, όπως διαπραγματευθεί περί ειρήνης. Ο Φετχί μετέβηκε στο Λονδίνο και αν και παρέμεινε στην αγγλική πρωτεύουσα τρεις βδομάδες, κανένας από τους Αγγλους υπουργούς δεν τον υποδέχτηκε. Αυτό θεωρήθηκε από πολλούς μεγάλη και σοβαρή παράλειψη, διότι αν συνομολογούσε τότε για την ανακωχή και ειρήνη θα αποφευγότανε οι επακόλουθες συνέπειες….
Η κατάσταση στο μέτωπο χειροτέρευε για την Ελλάδα και την 14)27 Ιουλίου απηύθυνε στους συμμάχους διακοίνωση, ότι μόνο η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τον ελληνικό στρατό θα θέση τέρμα στην Ανατολία και θα επέβαλλε σύναψη ειρήνης…Αν πράγματι ο Χατζηανέστης ήτανε υπεύθυνος ή όχι για την αποστολή του καλύτερου ελληνικού στρατού στην Κωνσταντινούπολη τη στιγμή που ακόμα και ο τελευταίος στρατιώτης ήταν απόλυτα απαραίτητος στην Μικρά Ασία, αυτό θεωρήθηκε ως ένα μεγάλο σφάλμα, που αν επικρατούσε μία σαφή αντίληψη γρήγορα θα μπορούσαν να περισώσουν ό,τι ήταν δυνατόν από το ναυάγιο των Ελλήνων. Οι τρεις δυνάμεις απάντησαν αρνητικά σε αυτό το επιχείρημα και δόθηκαν διαταγές στο αρχηγό των συμμαχικών στρατιωτικών δυνάμεων να αποκρούσει δια της βίας κάθε στρατιωτική κίνηση στρεφόμενη κατά της κατεχόμενης ζώνης.
Δεν συνέβη όμως τίποτε και παρόλα που ο Γενικός πρόξενος της Αμερικής στη Σμύρνη, Τζορτζ Χόρτον, που στην επίσημη αναφορά του στο Στέϊτ Ντιπάρτμεντ γράφει: "Εάν η Τουρκία καταλάβει την Κωνσταντινούπολη, δεν θα υπάρξει ποτέ Ειρήνη στη Βαλκανική".
Η Ελλάδα έμεινε μόνη και με δεμένα τα χέρια, αναμένοντας την τύχη της..
Συνεχίζεται ….
