Ονειρα μαντικά και θεραπευτικά

Μέσα στην τάξη των σημαδιακών ονείρων μπορούμε να αναγνωρίσουμε μερικούς ξεχωριστούς τύπους.

Σε μια κατάταξη που παραδίδεται από τον Αρτεμίδωρο, το Μακρόβιο, αλλά που η αρχή της μπορεί να βρίσκεται πάρα πολύ πίσω, διακρίνονται τρεις τέτοιοι τύποι:

α) Ο πρώτος είναι το συμβολικό όνειρο, που “ντύνει μέσα σε μεταφορές, όπως κάποια αινίγματα, μια σημασία που δεν μπορεί να κατανοηθεί χωρίς ερμηνεία”.

β) Ο δεύτερος είναι το όραμα, που είναι καθαρή προ-εκπλήρωση ενός μελλοντικού γεγονότος.

γ) Ο τρίτος ονομάζεται χρηματισμός ή “χρησμός” και μπορεί να αναγνωρισθεί, “όταν κάποια σεβαστή και εντυπωσιακή προσωπικότητα, αποκαλύπτει στον ύπνο, χωρίς συμβολισμό, αυτό που πρόκειται ή δεν πρόκειται να συμβεί, ή δεν πρέπει να γίνει.

Η αρχαία λογοτεχνία είναι γεμάτη από “θεόπεμπτα” όνειρα στα οποία μία μόνη ονειρική μορφή παρουσιάζεται, στον κοιμώμενο και του παρέχει προφητεία, συμβουλή, ή προειδοποίηση. Έτσι ένας “όνειρος” στάθηκε πάνω από τον Κροίσο και τον προειδοποίησε για τις επερχόμενες καταστροφές. Μια “λαμπρή και ωραία γυναίκα”, αποκάλυψε στο Σωκράτη την ημέρα του θανάτου του.

Επίσης μαθαίνουμε από την “Επινομίδα” πως πολλές θρησκευτικές τελετές πολλών θεών προήλθαν και προέρχονται από τις ονειρικές συναντήσεις με υπερφυσικά όντα, από τους οιωνούς, τους χρησμούς, ακόμα και από τα οράματα της επιθανάτιας κλίνης.

Τεχνικές για την πρόκληση επιθυμητών θεϊκών ονείρων, εφαρμόζονται μέχρι και σήμερα σε πολλές κοινωνίες. Περιλαμβάνουν απομόνωση, προσευχή, νηστεία, αυτό-ακρωτηριασμό, κοίμισμα πάνω στο δέρμα ενός θυσιασμένου ζώου, ή κράτημα κάποιου ιερού αντικειμένου και εγκοίμηση (δηλ. ύπνο σε ιερό χώρο), ή κάποιο συνδυασμό όλων αυτών. Ο αρχαίος κόσμος βασιζόταν στην εγκοίμηση.

Στην εποχή του Επιμενίδη και του Πυθαγόρα εμφανίζεται η αναχώρηση σε ιερό σπήλαιο για την αναζήτηση της οραματικής σοφίας. Ακόμη σήμερα στους ερυθρόδερμους επικρατεί η συνήθεια να κόβουν μια άρθρωση του δακτύλου για να προκαλέσουν ένα όνειρο. Αλλη τεχνική που συνιστούσαν στην αρχαιότητα οι ονειροκρίτες στους ανθρώπους ήταν το να κοιμούνται με ένα κλαδί δάφνης κάτω από το μαξιλάρι.

Η χρήση της εγκοίμησης γινόταν είτε για να πετύχουν μαντικά όνειρα, είτε για ιατρικούς σκοπούς. Την ιατρική εγκοίμηση την συναντάμε στην λατρεία του Ασκληπιού.

Διαβάζουμε στην επιγραφή της Επιδαύρου για κάποιον άνθρωπο που κοιμήθηκε έξω από το ναό κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν ξαφνικά ένα από τα ήμερα φίδια του θεού ήρθε και του έγλυψε τα πληγωμένα δάχτυλα του ποδιού. Ξύπνησε “γιατρεμένος” και είπε πως είχε ονειρευτεί έναν ωραίο νεαρό που του έβαλε μιαν αλοιφή πάνω στα δάχτυλα.

Αρκετές φορές η φαρμακοποιία του θεού είναι καθαρά μαγική. Βάζει τους ασθενείς του να καταπίνουν δηλητήριο φιδιού, στάχτες απ’ τον βωμό, ή να πασαλείβουν τα μάτια τους με το αίμα ενός άσπρου κόκορα.

Ο Μάρκος Αυρήλιος ευχαριστούσε τους θεούς για τις ιατρικές οδηγίες που του έστελναν στον ύπνο του. Ο Πλούταρχος απέφευγε να τρώσει αυγά εξαιτίας κάποιων ονείρων και ο Γαληνός ήταν έτοιμος να κάνει μια εγχείρηση με την προσταγή ενός ονείρου.

Μέσα στον ύπνο λέει ο Ξενοφώντας είναι που η ψυχή δείχνει καλύτερα την θεϊκή της φύση και τότε μπορεί να προβλέπει κάτι από το μέλλον. Διότι τότε καθώς φαίνεται είναι εντελώς ελεύθερη.

Συγγραφέας: Δωροθέα Ματζούκη