Ελεύθερες καταδύσεις

Βουλή των Ελλήνων, σύνθεση συγγραφέα} ] Δεν υπάρχουν και πολλοί αιώνιοι θεσμοί στην ανθρώπινη ιστορία. Λίγοι είναι, αν όχι ελάχιστοι. Η Δημοκρατία είναι ένας από αυτούς, που ως γνωστό γεννήθηκε στην ελληνική πόλη, έστω και αν προηγουμένως, από τους μάγους της αρχαϊκής Αφρικής μέχρι τους γέροντες σοφούς των ανά τη γη φυλών, τελούσε σε μια αρχέγονη μορφή. Ζούσε την περίοδο της προϊστορίας της.

Με δεδομένο ότι οι ανθρώπινες ενώσεις σε κοινωνίες, από την εποχή ακόμη του σχηματισμού, αυτοθεσμίζονται αέναα, είναι βέβαιο ότι θα έρθει κάποτε η στιγμή που θα γεννηθεί ο θεσμός εκείνος που θα αντικαταστήσει τα πολιτικά κόμματα. Μακάρι να άρχιζε και πάλι από εδώ. Έως τότε εκείνα θα επιμένουν ότι παράγουν πολιτική, ότι συνιστούν τους θεματοφύλακες της Δημοκρατίας, και ότι χωρίς αυτά δεν γίνεται, ανεξάρτητα αν στην πράξη, καταργούν τόσο την πολιτική, όσο και τη Δημοκρατία.

Το πιο θλιβερό είναι ότι η άσχημη αυτή κατάσταση συνεχίζεται και σήμερα που τα Ελληνικά κόμματα παρά τις όποιες διακηρυκτικές διαφορές, μοιάζουν μεταξύ τους, όπως τα τετράδυμα. Η ιστορία πάλι έδειξε ότι αν τα ανθρώπινα αυτά δημιουργήματα μοιάζουν και με κάτι άλλο, είναι με τα υποστυλώματα τσιμεντένιας πλάκας με την οποία καταλαμβάνουν την ίδια ακριβώς συνολική επιφάνεια. Τουτέστιν δεν υπάρχει ελεύθερος χώρος. Μεταξύ άλλων, για την κυκλοφορία των ιδεών. Είναι μηδενικός. Οι δε άνθρωποι των κομμάτων, από τσιμέντο. Ούτε καν μάρμαρο, όπως στην Πολωνία του Αντρέι Βάιντα.

Για έναν πολιτικό άνθρωπο που σε τέτοιες περιόδους, όπως η χθεσινή ή όπως η σημερινή, διεκδικεί ρόλους προτύπου, δημιουργικούς, δηλαδή διανοητικούς, ηθικούς, πολιτικούς και Δημοκρατικούς ρόλους ή έστω ακόμη και έναν από όλους αυτούς, ο δημόσιος πολιτικός λόγος του, όσο είναι αναγκαίος τόσο είναι και χρήσιμος. Έστω και αν διατυπώνεται μέσα από ένα κοινωνικό όσο και πολιτικό περιθώριο, η ίδια αυτή απομόνωση, αποτελεί τελικά μεγάλο πολιτικό βήμα. Πολύ μεγάλο. Γιατί ακόμη και αν δεν ισχύει η Ηρακλείτεια φράση ότι τα πάντα κυβερνά ο λόγος, τουλάχιστον, άλλους προστατεύει από ατοπήματα, και άλλους ενθαρρύνει.
Θα εξαρτηθεί από την ψυχική αντοχή όλων αυτών των προσώπων-μονάδων αλλά και από την χωρίς προβαδίσματα ή κάποιο copyright, όσο όμως και αναγκαία μεταξύ τους ισοτιμία, κάποια στιγμή να γεννηθεί ένας καινούργιος θεσμός. Όχι κόμμα. Μπορεί να είναι κάτι διαφορετικό. Παραδείγματος χάρη, μια Συνέλευση, ένα Συνέδριο για τη Δημοκρατία. Στην περίπτωσή μας, την Τέταρτη.

Ούτε κεντροαριστερά ούτε κεντροδεξιά. Μια Δημοκρατία Δημοκρατική. Γιατί όσο τα πολιτικά προβαδίσματα αναπαράγουν και διαιωνίζουν τις οξείες αν όχι τις οξύτερες στη Γηραιά Ήπειρο γωνίες στις πυραμιδικές γραφειοκρατικές δομές των υπαρκτών κομμάτων, όταν δεν παραπέμπουν σε ακόμη πιο ξεπερασμένες εποχές, άλλο τόσο αναγκαία είναι η καταπολέμηση από τους ίδιους τους φορείς του νέου θεσμού, των συνήθων συνδρόμων από τα οποία κατατρύχονται, όπως η πολυθρόνα.

Γιατί άλλο είναι να στηρίζεται κανείς στο μπράτσο της αληθινής πολιτικής, να εμπνέεται αλλά και να επιστρέφει τακτικά σε αυτή, και άλλο είναι όταν δρα, την ίδια στιγμή να σκέφτεται και κάποια άλλα μπράτσα. Παραδείγματος χάρη, της καρέκλας. Οι πρώτοι που το καταλαβαίνουν αυτό είναι οι ίδιοι οι πολίτες. Αποτελεί μέρος του αλάνθαστου αισθητήριου τους. Τα γεγονότα άλλωστε τις πιο πολλές φορές αν όχι όλες, παρόλο που είναι εικονικά ή και βουβά, είναι ομιλητικά, ομιλητικότατα.

Όπως είναι το ίδιο ομιλητικά και αποκαλυπτικά της πολιτικής πενίας των υψηλών συνομιλητών τους, οι οποίοι αντί έστω να κατεργαστούν τέχνες -για τη συγκεκριμένη περίπτωση, την τέχνη της πολιτικής- επεξεργάζονται σχέδια αντεπίθεσης, εμβολισμού ή πιο σωστά εξασφάλισης ροής μέσα από υδρομάστευση, παρόλο που γνωρίζουν ότι πρόκειται για κριτικές μεν δεξαμενές, πλην άδειες από την εποχή της κατασκευής.

Δεν αποφεύγουν την αποκάλυψη και εκείνοι που σπεύδουν να αποκαλύψουν και να καταγγείλουν μετά των υποβολέων τους το γεγονός, ώστε να διεκδικήσουν την ανάκτηση Δημοκρατικών τίτλων, πλασματικής έστω μορφής, για ένα κόμμα που πέραν του καριερισμού και των όποιων παθολογιών και κενών, κατέληξε τελικά να συμπρωταγωνιστεί σε κοινοβουλευτικούς χουλιγκανισμούς, αν δεν σέρνει το χορό.

Ας μην επεκταθώ στα Μέσα. Δυο λόγια μόνο για τα εξ αυτών μη συμβατικά, τα οποία αποδείχθηκαν ήδη μια ορατότατη προέκταση των μεν ή των δε συμβατικών. Λέω λοιπόν, ότι όχι μόνο δεν εγκυμονούν κανέναν κίνδυνο για κανέναν, αλλά και αν είναι κάτι, είναι νέου τύπου μαξιλαράκια. Πότε των νυν, και πότε των πρώην.

Ποια γραμμή, ποιες ιδέες και ποια ποιότητα. Τα ίδια ισχύουν σε όλα τα πολιτικά προϊόντα. Καταρχήν στα κόμματα που ούτως ή άλλως συνιστούν θεσμό υπό μεγάλη αμφισβήτηση. Ειδικά για τις ελληνικές περιφέρειες, όπου από πολλών ετών είναι στραβό το κλήμα -πολύ πριν το φάει ο Μπλερ- τα κόμματα έδειξαν, ότι αποτελούν χρεοκοπημένο θεσμό.

Β. Διηπειρωτική ενεργειακή αρτηρία Κασπία, Τουρκία, Ελλάδα, Ιταλία

Σύνθεση φωτογραφιών του αγωγού φυσικού αερίου , τμήμα Κομοτηνής Αλεξανδρούπολης Ελληνοτουρκικών συνόρων

Έχουν περάσει αρκετά χρόνια από τότε που έγραψα το βιβλίο: «αγώνας για τη γεωοικονομική Δημοκρατία». Μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει το αναπτυξιακό εκείνο ενεργειακό σχέδιο, με βάση το οποίο μπορούσε να χτιστεί ένα Ελληνικό trans gas. Σύστημα δυο ενεργειακών οδών, της Εγνατίας και της Ιόνιας που καταρχήν θα κάλυπταν όλες τις χερσαίες περιφέρειες της χώρας. Πρόκειται για απλό όσο επίσης ρεαλιστικό σχέδιο, που άλλωστε έχουν εφαρμόσει όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες στις δικές τους επικράτειες, προκειμένου να ανέλθουν στην κλίμακα της γεωοικονομίας. Αντίθετα, η δική μας, παρά τα μεγάλα αν όχι μοναδικά προσόντα της γεωγραφικής και γεωπολιτικής της θέσης, αντί να ανέλθει, κατήλθε και συνεχίζει να κατέρχεται.

Παρόλα όμως αυτά, και τώρα μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο της γεωοικονομίας. Πιο σωστά της πολιτικής γεωοικονομίας. Μιλώ για το φυσικό αέριο. Εγώ, και τότε έλεγα την αλήθεια και σήμερα. Δεν συνέβη το ίδιο με τους κρατούντες και τους κατά τόπους ανθρώπους τους, που την υποκατέστησαν με προπαγάνδα. Τόσο οι πρώην, όσο οι νυν που έκρυβαν και κρύβουν ότι αντί του Ελληνικού trans gas, στην ουσία η Ελλάδα μετατρέπεται σε πολλαπλά εξαρτημένο εδαφικό και αναπτυξιακό σώμα. Ένας τερματικός σταθμός στον οποίο καταλήγουν οι αγωγοί των εσωτερικών δικτύων γειτονικών χωρών και όχι transit, όπως στην υπόλοιπη Ευρώπη.

Μάλιστα δεν θα υπήρχε χειρότερη λύση από την προμήθεια του φυσικού αερίου από το Ιχτιμπάν του εσωτερικού Βουλγαρικού δικτύου -άλλη παλιά αμαρτία κι αυτή- αν δεν υπήρχε ο υπό εγκαινίαση αγωγός Προύσας Κομοτηνής. Γιατί στην μεν πρώτη περίπτωση η Ελλάδα το αγοράζει τουλάχιστον από τη Ρωσία, στη δε δεύτερη, από την Τουρκία, που το εμπορεύεται, αφού το αγοράσει προηγουμένως -εννοείται κατά πολύ φτηνότερα- από τη Ρωσία και τις περί την Κασπία χώρες.

Κανείς δεν θα έλεγε κουβέντα -όπως δεν λέει εις βάρος της υποθαλάσσιας ζεύξης του Ιονίου {1}- αν ίσχυε η κοινή λογική. Αν δεν σπάνιζε ο κοινός νους στην κατά καιρούς πολιτική αυτής της χώρας. Αν δηλαδή η Ελλάδα πλήρωνε τα ποσά του καυσίμου που καταναλώνει, στις περί την Κασπία παραγωγούς χώρες, με τις οποίες μάλιστα έχει στο πρόσφατο παρελθόν συνάψει τα απαραίτητα μνημόνια. Τα οποία όμως από την πρώτη στιγμή, όπως έδειξαν τα πράγματα, έπαιξαν ρόλο στάχτης στα μάτια. Από memoranda of understanding σύντομα κατέληξαν σκέτα papers αφού σύμφωνα με το συμβόλαιο για την προμήθεια φυσικού αερίου, η Τουρκία είναι η πωλούσα και η Ελλάδα η αγοράζουσα.

Ας μην επεκταθώ στα της τιμής αγοράς του καυσίμου. Ας αναφέρω μόνο ποια μπορεί να είναι η ανταγωνιστικότητα που θα αναπτυχθεί στην χώρα μας, έναντι των τουρκικών προϊόντων, όταν το μόνο ελαστικό κόστος που απέμεινε στον παραγωγικό κύκλο, και που είναι το ενεργειακό, θα είναι περίπου διπλάσιο από ό,τι στη γειτονική χώρα. Ας μην σπεύσει κανείς να παραπέμψει σε ρήσεις της αρχαιοελληνικής όπως το «φοβού τους Δαναούς κλπ.», γιατί τότε πρέπει να του υπενθυμιστεί ότι και η λέξη «εγκαίνια», όπως τα επικείμενα του αγωγού φυσικού αερίου Προύσας Κομοτηνής, σημαίνει επίσης στα αρχαία ελληνικά, τη γιορτή ανανέωσης ή αφιέρωσης. Τουτέστιν, προσφοράς.

Αν, πέραν όλων αυτών, εγκαινιάζεται κάτι με το συγκεκριμένο αγωγό είναι η εξάρτηση από την Τουρκία. Η τελευταία άλλωστε δεν δέχθηκε σε καμιά περίπτωση να αποτελέσει χώρα διέλευσης, που επίσης θα είχε σημαντικά οικονομικά οφέλη. Αντίθετα, διεκδίκησε και επέβαλε να αναγνωριστεί ως χώρα πωλήτρια και μάλιστα, πρώτη πωλήτρια, και αυτό, τη στιγμή που δεν παράγει φυσικό αέριο ούτε για δείγμα. Κάτι το οποίο αποδέχτηκε η προηγούμενη Κυβέρνηση που συνυπέγραψε τη σύμβαση για τα 750 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Όπως βέβαια η σημερινή αφού δεν ζήτησε να τροποποιηθεί.

Για ποια Κασπία και μεταφορά φυσικού αερίου στην Ευρώπη λοιπόν ομιλούν οι Έλληνες επίσημοι; Ας απαντήσουν. Σε ποιον θα πληρώνουν η Δ.Ε.Π.Α. και η Ελλάδα το εισαγόμενο αέριο, αν όχι στην Τουρκία; Και όταν η τελευταία κάθε τρεις και μια ανοιγοκλείνει τις στρόφιγγες, πότε του αγωγού με το Ιράν και πότε του blue stream, ώστε παρά τις διεθνείς της συμβάσεις να εκβιάσει μικρότερες τιμές, ποιος εγγυάται, ότι δεν θα κάνει το ίδιο για μεγαλύτερες τιμές, με τη στρόφιγγα της Προύσας;

Η γνώμη μου είναι ότι ακόμη και το εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από φυσικό αέριο, υπεδείχθη από γνωστούς υψηλούς φίλους του ζεύγους Ελλάδα- Τουρκία, να γίνει στην Κομοτηνή, πολύ πριν αποφασιστεί να αγοραστεί η αναγκαία πρώτη ύλη από τη γειτονική χώρα. Πριν -παρά τους προφανέστατους συμβολισμούς- επιχειρηθεί να υπαχθεί στα γνωστά μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Τα οποία αν οικοδομούν κάτι, αυτό στην καλύτερη περίπτωση, είναι η περιθωριοποίηση της Ελληνικής γεωοικονομίας. Ας μην επεκταθώ στα της αναγκαίας ποσότητας φυσικού αερίου για τη λειτουργία του εργοστασίου της Κομοτηνής που είναι ίδια με την αναφερόμενη στη σύμβαση.

Και όχι μόνο αυτό. Μέχρι και ενεργειακή περιθωριοποίηση του ίδιου του Έβρου θα προκαλέσουν. Ο μισός και πλέον Νομός του υποτιθέμενου ενεργειακού κόμβου, δεν πρόκειται να συνδεθεί με τον περιβόητο αγωγό. Νομίζω ότι οι Δημοτικές αρχές του Βορείου και Κεντρικού Έβρου μπορούν να καταργήσουν στην πράξη την εν λόγω ψευδεπίγραφη συμφωνία. Ότι δήθεν πρόκειται περί διασύνδεσης των δύο δικτύων ενώ η αλήθεια είναι ότι όπου δεν προκαλεί εξάρτηση, επιβάλει απομόνωση. Λέω λοιπόν ότι εν όψει και της ένταξης της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μπορούν να προχωρήσουν στην αγορά από τη χώρα αυτή. Σημειωτέο, ότι η λιανική τιμή του εκεί Φ.Α. είναι πιο φθηνή από εκείνη που θα αγοράζει η Ελλάδα χονδρικά, από την Τουρκία.

Αλλιώς, και επειδή είναι βέβαιο ότι δεν θα επεκταθεί ο αγωγός από τους Κήπους προς την Ορεστιάδα, άλλο τόσο βέβαιο είναι ότι θα προταθεί από διάφορους, να κλειστεί μια νέα συμφωνία με την Τουρκία. Να αγοράζουμε ενδεχόμενα από το υφιστάμενο δίκτυο της Αδριανούπολης. Να υπάρχει και δεύτερη στρόφιγγα μέσα, όταν την ίδια αυτή στιγμή, λίγα μόλις χιλιόμετρα πιο πάνω από το Ορμένιο, δυο Ρωσικοί αγωγοί που μέχρι πρότινος προμήθευαν την Τουρκία, σύντομα θα καταστούν ανενεργοί, αν δεν έχουν ήδη καταστεί, λόγω του γνωστού υποθαλάσσιου αγωγού blue stream στον Εύξεινο.

Ποιος ενεργειακός κόμβος και ποιο το Ελληνικό trans gas. Απλά δικαιώνονται οι προκάτοχοι υπουργοί και πρωθυπουργοί για όσα προώθησαν επί των ημερών τους, αφού αναδεικνύονται σε πεπατημένη από τους διαδόχους τους. Όμως ακόμη και τώρα υπάρχει οδός απεξάρτησης και στη συνέχεια, χτισίματος της ενεργειακής Εγνατίας {2}. Πρόκειται για τον κοινό νου, που έλεγα.

Τι όμως συγκεκριμένα μπορεί να κάνει η Ελλάδα. Καταρχήν να καταστήσει σαφές ότι δεν θα συνάψει νέα πρόσθετα συμβόλαια, πέραν του ήδη υπογραμμένου των 750 εκατομμυρίων κυβικών μέτρων, με την Τουρκία. Αν χρειαστεί, να το κάνει πλέον μόνο με τις χώρες της Κασπίας, και με την γείτονα σε ρόλο χώρας διέλευσης. Όπως το ίδιο φαντάζομαι, και μάλιστα χωρίς να έχουν στις επικράτειες τους «Θράκες», θα κάνουν και όλες οι Ευρωπαϊκές χώρες που θα θελήσουν να προμηθευτούν φυσικό αέριο από τη μείζονα όσο και σημαντικότατη αυτή διηπειρωτική ενεργειακή αρτηρία: Κασπία-Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία.

__________

Σημειώσεις
{1} Χρήστος Κηπουρός, Αγώνας για τη γεωοικονομική Δημοκρατία, εκδ. Γόρδιος, Αθήνα 2002. Μεγάλο μέρος στο ίδιο βιβλίο αναφέρεται στην υποβρύχια αυτή ζεύξη. Ιδίως κατά την περίοδο που η τότε κυβέρνηση εξήγγειλε τη ματαίωση του έργου, ως μη βιώσιμου, με την οποία συμφωνούσαν οι αντιπολιτευόμενοι. Όμως και μετά από την πρόσφατη υπογραφή των υπουργών ανάπτυξης Ελλάδας και Ιταλίας, μένει να γίνουν γνωστά τα όσα συμφωνήθηκαν.
{2} Όσο για την εταιρία Edison, η οποία πέραν του Ιονίου και φυσικά της Ιταλίας, δραστηριοποιείται και στην Τουρκία, ναι μεν ο κίνδυνος να υπάρξει για τα οκτώ από τα συνολικά έντεκα δισεκατομμύρια κυβικών μέτρων που θα έχουν προορισμό την Ιταλία, μια αποικιακού τύπου σύμβαση -μια ΕΕΕ {Ενεργειακή Edison Εγνατία}- είναι ορατός, όμως αυτό δεν σημαίνει αποδοχή ως λογικών των όποιων ψεύτικων διλημμάτων του τύπου B.O.T.A.S. ή EDISON. Για αυτό άλλωστε υπάρχει το Ευρωπαϊκό προηγούμενο και η πολιτική αν όχι και η ίδια η ιστορία…

Γ. Η ρεβάνς του πρώην ραγιά

Εκκλησία Αγίου Ιωάννη, στη Μακρά Γέφυρα της Ανατολικής Θράκης,

Αυτή νομίζω βρίσκεται πίσω από τις αθρόες όσο και συχνές επισκέψεις Ελλήνων τουριστών -ιδίως Θρακών και Αιγαιοπελαγιτών αλλά και άλλων- στην Τουρκία. Είναι κάτι που έχει ως αφετηρία το ασυνείδητο, τα εσώτερα διαμερίσματα της ανθρώπινης σκέψης, που βρίσκονται πολύ πέραν της γειτονιάς της μνήμης. Εκείνα που ναι μεν κτίστηκαν κατά τους πέντε και πλέον αιώνες της δουλείας αλλά και εκείνα που δεν μπορεί να ξεκλειδώσει και επόμενα να ερμηνεύσει η τυπική λογική. Ακόμη και οι εμβαθύνσεις στην πιο γνωστή σφαίρα της, όπως είναι η φιλοσοφία ή η επιστήμη, θα σηκώσουν τα χέρια. Αφού και αυτές αν παραπέμπουν σε κάτι, είναι η φαιά ουσία. Ένα χρώμα της ουσίας, μάλιστα ουδέτερο. Ούτε καν όλα τα χρώματα. Πόσο μάλλον οι αισθήσεις και κυρίως η ίδια η ουσία, μέρος της οποίας εκτός από τα προηγούμενα, αποτελεί ο φροϋδισμός, όπως και άλλες πιθανές περιοχές, οι οποίες όμως παραμένουν ανεξερεύνητες.

Μπορεί να υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι, από την προσωρινή έστω παλιννόστηση στις ιστορικές πατρίδες και τα ελκυστικά οικονομικά πακέτα, μέχρι την ικανοποίηση του θρησκευτικού συναισθήματος ή και τον απλό τουρισμό σε μια όμορη χώρα. Ακόμη και οι ειλικρινείς ενθαρρύνσεις. Όμως κανείς από τους λόγους αυτούς δεν είναι σε θέση να ερμηνεύσει ικανοποιητικά το συγκεκριμένο φαινόμενο. Κυρίως τη συχνότητα με την οποία επαναλαμβάνεται, ιδιαίτερα όταν την ίδια στιγμή υπάρχουν πολλοί λόγοι που θα επέβαλαν το αντίθετο. Όπως φυσικά, η απουσία της αμοιβαιότητας. Και που παρόλα αυτά, κτίζεται παράλληλα μια νέα φιλική σχέση.

Δεν είναι διαφορετικά τα πράγματα ως προς την ερμηνεία του φαινόμενου του ανύπαρκτου στην ουσία τουριστικού ρεύματος Τούρκων, στην Ελλάδα. Αν κρύβεται κάτι πίσω από αυτό, δεν είναι η όντως μεγάλη οικονομική δυστοκία του γειτονικού λαού, όπως ίσως σπεύσουν πολλοί να αντιτείνουν. Δεν είναι άλλωστε ευκαταφρόνητη πληθυσμιακά η τάξη των εκεί ευκατάστατων. Αυτό που παίζει καθοριστικό ρόλο, επί του προκειμένου, είναι το σύνδρομο του πρώην κυρίου. Η άρνηση αναγνώρισης των πρώην υπηκόων του. Το ίδιο αυτό σύνδρομο που επίσης δεν ερμηνεύεται με βάση τους κανόνες της συμβατικής λογικής, δεν περιορίζεται στο τουριστικό ρεύμα προς την Ελλάδα. Εκτείνεται σε κάθε μορφής αναγνώριση. Αυτό έχουν ως αφετηρία οι παραβιάσεις στο Αιγαίο. Αυτό, και τις συνομήλικές του, όσο και ανίατες τουρκικές συμφύσεις.

Οι τελευταίες είναι εκείνες οι οποίες ανέκαθεν επέβαλλαν και συνεχίζουν και σήμερα να επιβάλλουν την αναζήτηση της ίασης σε μια μακροχρόνια Ευρωπαϊκή Δημοκρατική όσο και πολιτισμική παιδεία και αγωγή. Τα ψυχοφάρμακα ονόματι Κεμάλ, τα οποία υποτίθεται ότι θα συνέβαλαν στην αντικατάσταση της χαμένης Οθωμανικής ταυτότητας, από μια νέα τουρκική, όχι μόνο δεν το έπραξαν αλλά και επιδείνωσαν τα πράγματα σε τέτοιο σημείο ώστε η άρνηση που έλεγα να μεγεθυνθεί τόσο, ώστε σε περιόδους έντασης να επεκτείνεται μέχρι στη συνύπαρξη. Ανάλογα συνέβησαν στο οικονομικό και στο αναπτυξιακό πεδίο, όπου δεν θα μπορούσε να υπάρξει χειρότερος απολογισμός.

Έστω και σήμερα, μια στροφή εκατόν ογδόντα μοιρών της τουρκικής πολιτικής, είναι προς όφελος της ίδιας της γειτονικής χώρας. Είτε μπει στην Ευρωπαϊκή Ένωση είτε όχι. Όπως προς όφελος της δικής μας χώρας είναι μια Ελληνική πολιτική που δεν θα κινείται στη σφαίρα των παρανύμφων και των χοροδιδασκάλων. Γιατί όλα αυτά μόνο ως γιατροσόφια μπορούν να εκληφθούν -για την ίαση που έλεγα προηγουμένως- όταν δεν συνιστούν επαρχιωτισμό. Αυτό το ιστορικό υποκατάστατο του ραγιαδισμού, τον οποίο οι Έλληνες πολίτες ασυνείδητα μεν, πλην όμως βρήκαν τους τρόπους να αντιμετωπίσουν. Έστω στο μη συμβατικό πεδίο. Τέτοια ακριβώς περίπτωση αποτελεί, η ρεβάνς του πρώην ραγιά.

Θράκη, τέλη Ιουνίου 2005,