asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
“Σήμερα” σε όλες τις χώρες γιορτάζουν τα παιδιά, οι συγγραφείς, οι εικονογράφοι, οι μεταφραστές, οι βιβλιοθηκάριοι, οι εκδότες και οι εκπαιδευτικοί με διάφορες εκδηλώσεις. Κάθε χρόνο στις 2 Απριλίου γιορτάζουμε την Παγκόσμια Ημέρα Παιδικού Βιβλίου. Είναι η ημέρα που καθιέρωσε η Διεθνής Οργάνωση Βιβλίων για τη Νεότητα το 1966. Είναι η ημέρα που γεννήθηκε ο μεγάλος Δανός παραμυθάς Χανς Κρίστιαν ΄Αντερσεν
Τι είναι παιδικό βιβλίο , τι παιδική λογοτεχνία , θα έλεγα ότι είναι δύσκολο να το ορίσουμε γιατί για κάθε χαρακτηρισμό ενός βιβλίου ως Παιδικού ο ρόλος των ενηλίκων είναι καθοριστικός αφού αυτοί το γράφουν , το εκδίδουν , το κρίνουν , το προβάλουν , το διαθέτουν , το αγοράζουν , το διδάσκουν. Αυτό που απομένει για τα παιδιά είναι η τελική επιλογή , και η ποιο σπουδαία , για το εάν το έργο θα διαβαστεί , θα αγαπηθεί , και θα καταξιωθεί ως παιδικό βιβλίο , ανεξάρτητα από το πώς θα το κρίνουν και θα το προβάλουν οι ενήλικοι.
Αν κάνουμε μία αναδρομή θα διαπιστώσουμε ότι η ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας ξεκίνησε τον 18ο αιώνα όταν αναγνωρίστηκε η παιδική ιδιαιτερότητα με το κίνημα του Διαφωτισμού ( Ρουσσώ – Αιμίλιος ).Στην Ελλάδα βέβαια «εντύπωση» προξενεί το ότι η παιδική λογοτεχνία απουσιάζει από την ιστορία της Λογοτεχνίας και ότι αποτελεί ένα «μοντέρνο φαινόμενο» .Σε αυτό το σημείο πρέπει να τονίσουμε την άμεση σχέση της παιδείας με την ανάπτυξη της Παιδικής λογοτεχνίας καθώς προϋπόθεση για την ύπαρξη της δεύτερης είναι η δημιουργία ενός αναγνωστικού κοινού , παιδιών που μπορούν να διαβάσουν. Επομένως στην Ελλάδα με την καθιέρωση του νόμου του 1834 και την γενίκευση της εκπαίδευσης (υποχρεωτικό το δημοτικό ), δημιουργήθηκε αυτό το αναγνωστικό κοινό , που είναι προϋπόθεση για να γράψουν οι συγγραφείς.
Πρώτη συγγραφέας Ελληνικών Παιδικών βιβλίων θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την Πηνελόπη Δέλτα χωρίς να ξεχνάμε και τον Ξενόπουλο που έγραφε για τα παιδιά παράλληλα με τα άλλα έργα του . Οι συγγραφείς του παιδικού βιβλίου όμως εξαιτίας του ειδικού κοινού που απευθύνονται , υπόκεινται σε ορισμένους περιορισμούς και κανόνες . Οι περιορισμοί αυτοί αφορούν κυρίως το λεξιλόγιο , το ύφος , και το περιεχόμενο. Χρησιμοποιούν απλή γλώσσα , σαφήνεια , συγκεκριμένη θεματολογία. Πολλές φορές η επιλογή των θεμάτων και η αντιμετώπισή τους χαρακτηρίζετε από έντονο διδακτισμό που ευτυχώς οι σύγχρονοι συγγραφείς κάνουν αξιότιμες προσπάθειες να τον αποφύγουν.
Η πλοκή της ιστορίας , και οι χαρακτήρες αποτελούν ένα σημαντικό στοιχείο .Οι λογοτεχνικοί χαρακτήρες στα παιδικά αναγνώσματα είναι άνθρωποι , δράκοι, μάγισσες , γίγαντες , γοργόνες , λύκοι . Η παρουσία ζώων και πραγμάτων σε πρωταγωνιστικό ρόλο και η παρουσίαση χαρακτήρων με λίγα και ξεκάθαρα χαρακτηριστικά είναι ένα «προνόμιο» της παιδικής λογοτεχνίας και ένα σημαντικό διαφοροποιό στοιχείο με την Λογοτεχνία. Χρονικά μια παιδική ιστορία μπορεί να αναφέρεται στο παρελθόν , στο παρόν , στο μέλλον , σε έναν κόσμο εντελώς φανταστικό και να ασχολείται με σχέσεις και προβλήματα των παιδιών , με την ιστορία , την οικολογία , την ειρήνη .
Πόσο όμως είναι σημαντική η συμβολή του παιδικού βιβλίου στην ωρίμανση και ανάπτυξη του παιδιού και ιδίως του παιδιού της προσχολικής ηλικίας ;
Ευτυχώς σήμερα η πρώτη επαφή του παιδιού με το βιβλίο γίνεται από πάρα πολύ νωρίς , συνήθως , από την βρεφική ηλικία με τα πάνινα και τα πλαστικά «βιβλία « που κυκλοφορούν στο εμπόριο. Ο γονιός διαβάζει και ξαναδιαβάζει ένα εικονογραφημένο βιβλίο έχοντας αγκαλιά το παιδί του , πράγμα που όπως έχουν δείξει επιστημονικές έρευνες συμβάλει ποικιλοτρόπως στην μεταγενέστερη γλωσσική ,νοητική και συναισθηματική ανάπτυξη του.
Παιδιά των οποίων οι γονείς διάβαζαν βιβλία , έδιναν πολλές ευκαιρίες στα παιδιά τους για διάβασμα , επισκέπτονταν βιβλιοθήκες και δανείζονταν από αυτές , απόκτησαν πολλές αναγνωστικές εμπειρίες που τα βοήθησαν στο σχολείο καθώς πολλά από αυτά , είχαν μάθει να διαβάζουν και να γράφουν πριν την είσοδό τους στο σχολείο, χωρίς να υπάρχει πρόθεση να διδάξουν οι γονείς οι ίδιοι , γραφή και ανάγνωση.
Σε αυτό το σημείο πρέπει να σημειώσω την σημασία για την μάθηση και την πρόοδο των παιδιών τους , που έχει η συμπεριφορά των ίδιων των γονιών απέναντι στα βιβλία .Για να τα αγαπήσουν και να ασχοληθούν μαζί τους τα παιδιά πρέπει να τα αγαπάνε πρώτα οι γονείς.
Πόσο όμως είναι δύσκολη η επιλογή του «σωστού « βιβλίου για αυτήν την ηλικία ;
Στο εμπόριο κυκλοφορεί ετησίως ένας μεγάλος αριθμός προσχολικών βιβλίων που όμως λίγα από αυτά είναι κατάλληλα για παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Ένα χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της ηλικίας είναι ότι τους ενδιαφέρει πολύ ο εαυτός τους ,το σπίτι τους , οι φίλοι τους και η οικογένειά τους . Aρα αγαπημένα τους βιβλία είναι αυτά που περιγράφουν μία κατάσταση που τους είναι οικεία , που μπορούν να ταυτιστούν με τον ήρωα της ιστορίας. Βιβλία που περιέχουν ιστορίες με ζώα είναι ιδιαίτερα αγαπητά.
Τα βιβλία που θα επιλέξουνε οι γονείς θα πρέπει να έχουν λέξεις που θα ξεχωρίζουν και θα είναι ενδιαφέρουσες. Λέξεις με ομοιοκαταληξία , ονοματοποιημένες , αστείες . Μερικές φορές τους αρέσει ένα βιβλίο απλά και μόνο επειδή στην ιστορία υπάρχει μία αστεία λέξη. Στην ηλικία αυτή επειδή μαθαίνουν την γλώσσα , οι λέξεις και ο ήχος τους τα συναρπάζει.
Επίσης προτιμούν βιβλία που παρουσιάζουν φανταστικές καταστάσεις και χαρακτήρες , επειδή σε αυτήν την ηλικία υποδύονται ρόλους , παίζουν διάφορα φανταστικά παιχνίδια , βιβλία που έχουν καλό τέλος.
Τα βιβλία βέβαια που απευθύνονται σε μικρά παιδιά είναι εικονογραφημένα .Ένα βιβλίο που είναι εικονογραφημένο δεν σημαίνει ότι είναι κατάλληλο πάντα για παιδιά προσχολικής ηλικίας . Πρέπει λοιπόν όσο ποιο μικρά είναι τα παιδιά τόσο ποιο απλές και ξεκάθαρες να είναι οι εικόνες. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τους αρέσουν τα έντονα και τα φωτεινά χρώματα.
Πως όμως θα μπορέσουμε να διαβάσουμε ένα παραμύθι ή μια ιστορία στα παιδιά ;
Πριν την ανάγνωση μπορούμε να δείξουμε στα παιδιά το εξώφυλλο του βιβλίου και να τους ρωτήσουμε για το ποια ιστορία φαντάζονται ότι γράφει το βιβλίο. Να τους διαβάσουμε τον τίτλο και να τα ρωτήσουμε αν αναγνωρίζουν λέξεις ή γράμματα . Να τους παρουσιάσουμε τους κεντρικούς χαρακτήρες , να τους μιλήσουμε για τον συγγραφέα .
Κατά την διάρκεια της ανάγνωσης , μπορούμε να παροτρύνουμε τα παιδιά να σχολιάζουν , να τα ρωτάμε που και που για να ελέγχουμε αν κατανοούν την ιστορία , και αν όχι να την ξαναδιατυπώνουμε, αναλύοντας όπου είναι απαραίτητο ,έννοιες του κειμένου . Να ζητάμε από αυτά να προβλέψουν σε ορισμένα σημεία την εξέλιξη της ιστορίας και να εκφράσουν την άποψή τους.
Αφού τελειώσουμε την ανάγνωση μπορούμε να επαναλάβουμε τα στοιχεία της ιστορίας , να προτείνουμε στα παιδιά να ζωγραφίσουν εικόνες σχετικές με την ιστορία που άκουσαν ή να δημιουργήσουν μία δικιά τους.
Αν τα παιδιά σας ζητούν να επαναλάβετε ένα παραμύθι που το έχετε διαβάσει πολλές φορές μαζί , μην διστάσετε να τους το ξαναδιαβάσετε, μια και σε αυτήν την ηλικία τους αρέσει η επανάληψη και να μην ξεχνάμε άλλωστε ότι διαβάζουμε για την ευχαρίστησή μας.
Τελειώνοντας θα ήθελα να τονίσω το πόσο σημαντικό είναι σε αυτήν την ηλικία να προσπαθούμε να εμπλέκονται τα παιδιά σε διαδικασίες ανάγνωσης και πόσο σημαντικό είναι να αποκτήσουν αναγνωστικές εμπειρίες . Πηγαίνετε μαζί τους σε μια βιβλιοθήκη , σε μια έκθεση βιβλίου , φτιάξτε τους την προσωπική τους βιβλιοθήκη και φέρτε τα σε επαφή με όλο το έντυπο υλικό. Από εσάς εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό κατά πόσο θα αγαπήσουν τα βιβλία !
Ενδεικτική βιβλιογραφία : Μάρθα Καρπόζηλου , Το παιδί στην χώρα του βιβλίου, εκδ.Καστανιώτη – Ευφημία Τάφα , Ανάγνωση και γραφή στην προσχολική εκπαίδευση , εκδ.ελληνικά Γράμματα – Α.Α.Γιαννικοπούλου , Από την προανάγνωση στην ανάγνωση , εκδ.Καστανιώτης – Σημειώσεις κ. Ε. Κουτσουβάνου.
Παραπομπές : Δείτε την σελίδα μας με επιλεγμένα asxetolinks Νέοι – Παιδί / Παιδικό Βιβλίο .
Popi – Νηπιαγωγός .
Asxeti … -))
