Κ-άσος, στο Αρχιπέλαγος

Κάσος, το νοτιότερο από τα Δωδεκάνησα. Βρίσκεται ανάμεσα σε Κάρπαθο και Κρήτη. Μικρό και πετρώδες, αλλά με μεγάλη ναυτική παράδοση που έφερε πλούτη στο νησί. Στις μέρες μας μεγάλο μέρος του Κασιώτικου πληθυσμού έχει φύγει ζητώντας καλύτερη τύχη στον Πειραιά και το εξωτερικό.

Έχει έκταση 62 τετραγωνικά χιλιόμετρα και οι μόνιμοι κάτοικοι του δεν ξεπερνούν τους 1.500. Κύρια ασχολία τους είναι η γεωργία, η κτηνοτροφία και η αλιεία Ολόκληρη η περιοχή που εκτείνεται από τη Σαρία (βορείως της Καρπάθου) μέχρι τις δυτικές άκρες της Κάσου, καθώς και όλα τα Κασονήσια, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός βιότοπος για τη Μεσογειακή φώκια monachus monachus.

Ευρήματα που ήρθαν στο φως στην Ελληνοκαμάρα μαρτυρούν ότι η Κάσος έχει προϊστορικές ρίζες και μάλιστα έλαβε μέρος στον Τρωικό πόλεμο (Ιλιάς Β, στ. 676-680), ενώ βρισκόταν υπό την κυριαρχία της Κω. Στην κλασική εποχή ανήκε στην Αθηναϊκή Συμμαχία και ήταν γνωστή για την εμπορική της δραστηριότητα. Κατά τις αρχαιολογικές έρευνες που έγιναν στην Κάσο από τον Ross και τον Hiller von Gaertringen, βρέθηκαν στην περιοχή του Εμπορειού ερείπια νεκρικών θαλάμων, δεκάδες κίονες από λείο γρανίτη, δάπεδα με έγχρωμα πετράδια, τεμάχια μαρμάρινων θριγκών με χριστιανικές επιγραφές, καθώς και τετράγωνη πλάκα με αφιέρωση στον Ασκληπιό.

Το 1820, λίγο πριν ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση, ο πληθυσμός της Κάσου είχε φθάσει περί τις 12.000 και ο εμπορικός στόλος περί τα 100 πλοία. Στα χρόνια της τουρκοκρατίας δέχτηκε πολλές επιδρομές και καταστροφές, που όμως δεν στάθηκαν εμπόδιο στην εξέλιξη του νησιού και στη διατήρηση των εθίμων μέχρι σήμερα. Η συμμετοχή του στόλου στον Εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα κόστισε στο νησί τη μεγάλη σφαγή το Μάϊο του 1824. Για αρκετά χρόνια μετά το Ολοκαύτωμα, το νησί παρέμεινε έρημο. Στη συνέχεια ακολούθησε την τύχη των υπόλοιπων Δωδεκανήσων.

H Κάσος φημίζεται για τα πανηγύρια και τα γλέντια της. Σε όλα ακολουθείται το ίδιο εθιμοτυπικό. Οι προετοιμασίες αρχίζουν λίγες ημέρες πριν, όπου γίνεται έρανος, άσπρισμα, σφάξιμο αρνιών, φτιάξιμο του χώρου και την ίδια ημέρα μετά τον Εσπερινό οι γυναίκες κάθονται με τις ώρες … τυλίγουν τους ντουλμά(δ)ες και μαγειρεύουν τις μακαρούνες. Οι άντρες από την άλλη βολεύονται στα… μαγειριά, ανάμεσα στα κούμηλα, τα ξύλα και τη ζέστη από τις φωτιές και ξεκινούν σιγά σιγά το γλέντι.

Μεγάλη γιορτή στο νησί είναι η επέτειος του Ολοκαυτώματος που γίνεται 6 και 7 Ιουνίου. Επίσης στη διάρκεια του καλοκαιριού διοργανώνονται πολιτιστικές εκδηλώσεις. Παραδοσιακά πανηγύρια γίνονται στις 17 Ιουλίου στη γιορτή της Αγίας Μαρίνας, στις 6 Αυγούστου του Χριστού, στις 14 Σεπτεμβρίου του Τιμίου Σταυρού, του Αγίου Γεωργίου στο ομώνυμο μοναστήρι και 26 Οκτωβρίου του Αγίου Δημητρίου. Το μεγαλύτερο πανηγύρι γίνεται τον Δεκαπενταύγουστο στην εκκλησία της Παναγίας, που έχει κτισθεί το 1770. Επίσης τον Ιούνιο γίνεται το πανηγύρι της Αγίας Τριάδας και τέλος το φημισμένο του Αγ. Μάμα στις 2 Σεπτεμβρίου που διαρκεί δυο μέρες και προσφέρεται φαγητό.

Η Κάσος έχει πέντε χωριά, που συνδέονται μεταξύ τους με ασφαλτοστρωμένους δρόμους. Η μεγαλύτερη απόσταση μεταξύ τους δεν είναι πάνω από τέσσερα χιλιόμετρα. Το Φρυ είναι η πρωτεύουσα και το μοναδικό λιμάνι του νησιού. Οι περισσότεροι επισκέπτες μένουν εδώ γιατί υπάρχουν τα πιο πολλά ξενοδοχεία και ενοικιαζόμενα δωμάτια – διαμερίσματα. Το χωριό κτίσθηκε από τους κατοίκους της Αγίας Μαρίνας το 1840 όταν κατέβηκαν προς τα παράλια. Τα περισσότερα σπίτια είναι διώροφα, καλοδιατηρημένα και διατηρούν την αυθεντική αρχιτεκτονική.

Αξίζει να δείτε:

– Το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου της Βρύσης.

– Την εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνος Τριμυθούντος του Θαυματουργού, πολιούχου της Κάσου, που γιορτάζει στις 12 Δεκεμβρίου. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού κατασκευάσθηκε το 1866.

– Την αρχαιολογική συλλογή στο παλιό δημαρχείο με επιγραφές, νομίσματα, αγγεία, όστρακα και λαογραφικά εκθέματα.

Στο Φρυ υπάρχει η οργανωμένη παραλία Κοφτερή και ο Εμπορειός. Μπορείτε επίσης να κολυμπήσετε στον Άγ. Κωνσταντίνο, 2 χλμ. νοτιοδυτικά της πρωτεύουσας.

Παλιά πρωτεύουσα του νησιού ήταν το Πόλι. Απέχει 2 χλμ. από το Φρυ. Πρέπει να το επισκεφθείτε για να απολαύσετε την υπέροχη θέα των γύρω χωριών, να δείτε τα ερείπια του αρχαίου τείχους (προσέξτε ιδιαίτερα τις ενεπίγραφες ελληνιστικές πέτρινες πλάκες, σε σχήμα δίσκου από την ακρόπολη), την εκκλησία της Αγίας Τριάδας βαμμένη με γαλάζιους τοίχους και πορτοκαλί τρούλους. Περίπου μια ώρα με τα πόδια από το Πόλι βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Μάμα.

1 χλμ. νοτιοδυτικά από το Φρυ χτισμένη σε ύψωμα υπάρχει η Αγία Μαρίνα. Αξίζει να δείτε: Τις εκκλησίες της Αγίας Μαρίνας και του Χριστού με αξιόλογα ξυλόγλυπτα τέμπλα και περίτεχνα βωτσαλωτά δάπεδα. Το σπήλαιο Ελληνοκαμάρα. Το σπήλαιο Σελάϊ. Το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου στις Χαδιές.

Για εξορμήσεις και σπορ η παραλία Αμμούα συγκεντρώνει αρκετό κόσμο επειδή έχει ρηχά νερά και κάτω από το μοναστήρι του Αγ. Γεωργίου υπάρχει η ερημική παραλία του Χέλαρθου.

Στο κέντρο του νησιού, στην αρχή μιας εύφορης κοιλάδας, υπάρχει το Αρβανιτοχώρι με πανέμορφα αρχοντικά, λουλουδιασμένους κήπους, ροδιές και συκιές. Εδώ να δείτε οπωσδήποτε την εκκλησία του Αγ. Δημητρίου με το υπέροχο καμπαναριό, το βοτσαλωτό δάπεδο και τις εντυπωσιακές αψίδες στην οροφή.

Στον δρόμο που οδηγεί από το Φρυ στον Εμπορειό και στη θέση Χοχλακούλια, κοντά στην παλαιοχριστιανική βασιλική του Εξεστράτηκου (Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ), έχει βρεθεί ταφικό συγκρότημα που χρονολογείται από τον 5ο ή 6ο αιώνα μ.Χ. Ο Εμπορειός είναι το παλιό λιμάνι του νησιού. Σήμερα εξελίχθηκε σε θέρετρο της Κάσου. Απέχει 1,5 χλμ, από το Φρυ. Το σπουδαιότερο αξιοθέατο είναι ο ναός της Παναγίας, ο μεγαλύτερος στο νησί, που κτίσθηκε στη θέση πρωτοχριστιανικού ναού.

Μπορεί η Κάσος να μην έχει αναπτυχθεί ακόμη τουριστικά, αλλά δωμάτιο να μείνετε θα βρείτε σε όλες τις περιπτώσεις. Άλλωστε είναι πολύ εύκολο να σας φιλοξενήσουν, μια και οι πόρτες των σπιτιών σε όλα τα χωριά είναι ανοιχτές για τους ξένους.

Αυτοσχέδια γλέντια με μαντινάδες σε ταβέρνες και καφενεία μπορούν να μετατρέψουν μια αποσπερία σε μια αξέχαστη βραδιά κεφιού για τους παρευρισκομένους. H Κασιώτικη κουζίνα φημίζεται και ξεχωρίζει. Γεύσεις που δεν θα συναντήσετε πουθενά αλλού στην Ελλάδα. Έχουν επηρεαστεί από την Κρήτη και εμπλουτίσθηκαν από τους Κασιώτες ναυτικούς και τους Κασιώτες της Αιγύπτου. Το εντυπωσιακό είναι πως η ντόπια κουζίνα σερβίρεται ακόμη και σήμερα σε όλες τις ταβέρνες και όχι μόνο στα πανηγύρια και τις γιορτές. Αξίζει να δοκιμάσετε την τοπική συνταγή μπουστιά και μπομπάρια κρέας γεμιστό με συκωτάκια, πνευμόνια, ρύζι, σταφίδες και ξηρούς καρπούς. Επίσης φημισμένα είναι τα ντόπια τυριά ελαϊκη και σιτάκα, το μέλι, οι ξυλοκόπιτες και οι μυζιθρόπιτες.

Αξιοσημείωτο είναι ότι πολλοί Κασιώτες έλαβαν μέρος στα έργα για τη διάνοιξη της Διώρυγας του Σουέζ, ενώ οι μετανάστες του νησιού στην Αίγυπτο και την Αμερική βοήθησαν στην ανάπτυξη του νησιού τους με την ίδρυση σχολείων και γενικά έργα κοινωφελή.

Η Κάσος, στο τέρμα της «άγονης γραμμής» είναι ένα μυστικό για τους ταξιδιώτες του Αρχιπελάγους. Πόσο μάλλον ένα ακατοίκητο νησί 2 ναυτικά μίλια δίπλα της. Στα Αρμάθια υπάρχει μια καταπληκτική αμμουδιά με πρασινογάλαζα νερά, τα Μάρμαρα, που όσοι είχαν την τύχη να την επισκεφθούν την κατατάσσουν στις καλύτερες της Μεσογείου. Τα Αρμάθια δεν ήταν πάντα έρημα και ακατοίκητα. Κάποτε εκεί λειτουργούσαν ορυχεία γύψου τον οποίο μετέφεραν τα κασιώτικα καράβια στη Μαύρη Θάλασσα. Οι εργάτες των ορυχείων, τα πληρώματα των καραβιών, οι γεωργοί που καλλιεργούσαν τότε τα χωράφια και οι σφουγγαράδες που άραζαν εκεί τα καΐκια τους συντηρούσαν ως και επτά καφενεία. Σήμερα υπάρχουν μόνο τα ίχνη των ορυχείων, τα ερείπια των αγροτόσπιτων και το ξωκλήσι της Υπαπαντής. Ευτυχώς πρόσφατα εκτιμήθηκαν η αισθητική αξία των Αρμαθιών, η ποικιλότητα των βιοτόπων και ο πλούτος σε σπάνια είδη της χλωρίδας και της πανίδας και γι’ αυτό εντάχθηκαν στο ευρωπαϊκό δίκτυο «Φύση 2000».

Πως θα πάτε:

H Κάσος συνδέεται ακτοπλοϊκώς με τον Πειραιά, τη Ρόδο και άλλα Δωδεκάνησα, την Κρήτη και τις Κυκλάδες. Τα τελευταία χρόνια τη θαλάσσια συγκοινωνία της Κάσου καλύπτει κατ’ αποκλειστικότητα η ΛΑΝΕ (Λασιθιώτικη Ανώνυμη Ναυτιλιακή Εταιρεία) με τα πλοία «Βιτσέντζος Κορνάρος» και το «Ιεράπετρα Λ.», που φεύγουν από τον Πειραιά τρεις φορές την εβδομάδα.

Επίσης συνδέεται με την Αθήνα και αεροπορικώς – ανταπόκριση με τη Ρόδο – με πτήσεις των Ολυμπιακών Αερογραμμών. Όλα τα δρομολόγια από ή προς Κάσο εκτελούνται με ενδιάμεσο σταθμό την Κάρπαθο. Λόγω των περιορισμένων θέσεων που διαθέτουν τα αεροσκάφη, καλό θα είναι να κάνετε εγκαίρως κράτηση (Γραφεία Ολυμπιακής: 22450-41.555).

Στις μετακινήσεις σας στο νησί δεν θα δυσκολευθείτε. Υπάρχουν καθημερινά δρομολόγια λεωφορείου από το Φρυ που συνδέουν τα χωριά της Κάσου. Στις Χαδιές θα πάτε με ταξί. Ιδανική λύση για να δείτε όλα τα αξιοθέατα είναι να νοικιάσετε ένα μηχανάκι. Η κατάσταση των δρόμων δεν είναι η καλύτερη γι αυτό αν μετακινηθείτε με αυτοκίνητο είναι ό,τι πρέπει ένα όχημα 4 Χ 4 η έστω μια off road μοτοσικλέτα. Αν πάτε με το δικό σας σκάφος, μπορείτε να δέσετε στο λιμάνι της Κάσου και στον Εμπορειό, όπου υπάρχει πρατήριο για ανεφοδιασμό καυσίμων. Το καλοκαίρι σκάφη από το Φρυ και το Εμπορειό πραγματοποιούν καθημερινούς περιηγητικούς πλόες γύρω από το νησί και δρομολόγια προς τα Αρμάθια και τη Μάκρα.

Εξαιρετική δουλειά για την Κάσο έχει κάνει ο Κωνσταντίνος Σκαμαγκούλης σ ένα site όπου θα βρείτε τα πάντα για το νησί.

Η Κάσος σε εικόνες στο Photo Gallery

Σχετικό άρθρο: Το ολοκαύτωμα της Κάσου

Χρήσιμα Τηλέφωνα:

Δήμος 22450 41400

Αστυνομία 22450 41222

Ιατρείο 22450 41333

Λιμεναρχείο 22450 41288

Αεροδρόμιο 22450 41444

Ξενοδοχεία- Ενοικιαζόμενα διαμερίσματα- Δωμάτια:

ANAΓΕΝΝΗΣΙΣ (Μανούσος Εμμ.) Τηλ. 22450 41495, Fax: 22450 41036, Φρύ (Ξενοδ. Γ΄Κατ.)

ΑΝΕΣΙΣ (Βρετός Νικήτας) Τηλ. 22450 41201, Fax: 22450 41730, Φρύ (Ξενοδ. Γ΄Κατ.)

ΜΠΟΡΙΑΝΟΥΛΑ (Μανούσος Εμμ.) Tηλ. 22450 41495, Fax: 22450 41036,

Εμπορειός-Φρύ (Ξενοδ. Γ΄Κατ.)

DIMITRIS Apartments Τηλ. 22450 41792, Φρύ,

THEOXENIA Apartmens (Μαστρομανώλης Γιώργος) Τηλ. 22450 41311, 210 5721542 Παναγιά . E-mail : theoxenia_kassos@yahoo.gr

ΣΤΑΥΡΙΑΝΟΥ ΦΩΤΕΙΝΗ & ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ

Ενοικιαζόμενα Δωμάτια και Διαμερίσματα στο Φρυ κοντά στο γραφικό πειρατικό λιμανάκι της Μπούκας. Δωμάτια πλήρως εξοπλισμένα με μπάνιο, κουζίνα, κλιματισμό, τηλεόραση. Τηλ. 22450 41393, 210 4518956, 210 4014688, 6977344081 E-mail: vola77@ath.forthnet.gr, entiposiazin@hotmail.com

ΦΛΟΙΣΒΟΣ (Κουτλάκης Ηλίας) Τηλ. 22450 41284, Φρύ

ΒLUE SKY (Μανούσος Γεώργιος) Ενοικιαζόμενα Δωμάτια και Διαμερίσματα

Τηλ. 22450 41047, Φρύ – http://www.manousos-kassos.gr

ANGELICA’S (Μαρία Τσακίρη). Παραδοσιακά Διαμερίσματα στο Φρυ, πλήρως εξοπλισμένα με μπάνιο, κουζίνα, κλιματισμό, διακόσμηση καλλιτεχνική με παραδοσιακά έπιπλα και ασυνήθιστη ζωγραφική στα δάπεδα, όπου οι φιλοξενούμενοι μπορούν να απολαύσουν την υπέροχη θέα στην θάλασσα, σε ένα χώρο υψηλής αισθητικής !

Τηλ. 22450- 41268 /41466 ή 210 – 3615939- www.angelicas.gr

”FANTASIS”, Βασίλειος Παπαγεωργίου

Μονόχωρα επιπλωμένα δωμάτια στο Φρυ, 200m από το κέντρο, με κλιματισμό, TV, αυτόνομα μπαλκόνια με θέα στη θάλασσα και παραδοσιακό πρωϊνό τους τρεις καλοκαιρινούς μήνες.

τηλ. 22450 41695-41745, κιν.6977905156 – www.fantasishotel.gr

ΑΚΡΟΓΙΑΛΙ (ΜΑΥΡΙΚΑΚΗΣ @ΣΙΑ ΟΕ)

Παραδοσιακά Διαμερίσματα στον Εμπορειό, εξοπλισμένα πλήρως με κουζίνα, τηλεόραση, κλιματισμό. Επιπλωμένα με παραδοσιακά έπιπλα, θέα στη Θάλασσα. Τηλ: 22450 41131 6973373936 E-mail: geovaf@nyx.gr

Φεύγοντας από την Κάσο δεν έχεις πλέον καμία αμφιβολία ότι ο τόπος αυτός είναι μοναδικός. Γι αυτό οι περισσότεροι επισκέπτες είναι καταδικασμένοι να την αγαπούν για πάντα.