Στο Τσεσμέ, απέναντι από τη Χίο

Σύμφωνα εκτιμήσεις τουριστικών παραγόντων, μέχρι το τέλος του έτους ο αριθμός των τουριστών στη γειτονική χώρα αναμένεται να φθάσει τα 20 εκατομμύρια και να καταρρίψει νέα ιστορική επίδοση.

Οι πρώτοι τουριστικοί επισκέπτες της Τουρκίας, με επίσημα στοιχεία, είναι οι Γερμανοί με 25% και ακολουθούν οι Ρώσοι, οι Ολλανδοί και οι Έλληνες. Οι Τούρκοι που ταξιδεύουν στο εξωτερικό αυξήθηκαν το τελευταίο διάστημα κατά 17%. Ο μέσος όρος διανυκτερεύσεων των Τούρκων είναι 6,4 μέρες, ενώ το 78% εκείνων που ταξίδεψαν, μέσω ενός τουριστικού πράκτορα, δήλωσαν ότι προτιμούν τις Ευρωπαϊκές χώρες. Tο 43% των Τούρκων προτιμούν την Δυτική Ευρώπη, το 33,5% την Ανατολική Ευρώπη, και το 8,3% την Αφρική και ιδίως τις χώρες της Βορείου Αφρικής.

Ο Xρήστος Μυστιλιάδης στο Τσεσμέ, μπροστά στο άγαλμα του …ροδίτη σουλτάνου.

Στο πρόσφατο ταξίδι που έκανα στη Σμύρνη και τα τουριστικά θέρετρα της Ιωνίας διαπίστωσα, επιτόπια, ότι δεν πρέπει να απέχουν από την πραγματικότητα τα παραπάνω στοιχεία.

Ξεκίνησα για τον Τσεσμέ, 80 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Σμύρνης. Βρίσκεται ακριβώς απέναντι από τη Χίο, όπου τις χιώτικες εταιρίες συναγωνίζεται ένας Τούρκος ακτοπλόος. Από το 1958 η σύνδεση του ελληνικού νησιού με τη μικρασιατική πόλη γίνεται και με πλοία της οικογενειακής επιχείρησης του Φαζίλ Ετούρκ, ο οποίος δηλώνει μισός Τσεσμελής, μισός Χιώτης.

Ο Τσεσμές λεγόταν Κρήνη και ήταν έδρα Μητροπολίτη. Έψαξα να βρω τον Μητροπολιτικό ναό του Αγίου Χαραλάμπους. Προχωρούσα με συναισθηματική φόρτιση και αγωνία. Όλες σχεδόν οι εκκλησίες της Μικρασίας, μετά το 1922, χρησιμοποιήθηκαν σαν στάβλοι. Σήμερα πολλές έχουν μετατραπεί σε… «πνευματικά κέντρα» κρύβοντας με ό,τι μπορούν τα κατάλοιπα των βυζαντινών τοιχογραφιών. Στις περισσότερες περιπτώσεις μετέτρεψαν το Ιερό των ναών σε χώρο για το ανέβασμα θεατρικών και άλλων παραστάσεων.

Η Κρήνη είχε 17.000 κατοίκους, όλους ελληνόφωνους. Οι 2.000 Τούρκοι, που κατοικούσαν εκεί, ήσαν μετανάστες από την Πελοπόννησο – γι αυτό και τους έλεγαν “Μοραΐτες”. Σ αυτά τα νερά 5 Ιουλίου του 1770 σε μια ναυμαχία, μεταξύ Ρώσων και Οθωμανών, ο Ορλώφ κατέστρεψε τον τουρκικό στόλο και μαζί μ’ αυτόν τον Μοριά και την Κρήτη.

O Tσεσμές, τα Μοσχονήσια και στο βάθος η Χίος.

Κάνοντας βόλτα στην αγορά διαπίστωσα ότι το ωράριο είναι ελεύθερο. Όταν έδειξα έκπληξη, κάποιος Τούρκος (που έχει συνδέσει το επαγγελματικό του μέλλον με την προσέγγιση των δύο λαών σε οικονομικό και μάλιστα τουριστικό επίπεδο), μου απάντησε:

– «Εσείς στην Ελλάδα είστε όλη μέρα μ ένα ρολόι στο χέρι. Εμείς έχουμε ανοιχτή αγορά γιατί πιστεύουμε ότι και το ωράριο είναι ένα κίνητρο επίσκεψης για τον τουρίστα».

Η κουβέντα μαζί του έφερε τη συζήτηση στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας. Έχουν ενδιαφέρον αυτά που μου είπε:
– «Τα ελληνικά νησιά ακούω ότι ελάχιστα θα ωφεληθούν από τους Αγώνες. Στον Τσεσμέ από την αρχή του χρόνου έχουν γεμίσει οι τουριστικές μονάδες τις ημερομηνίες των Ολυμπιακών Αγώνων. Πάντως είναι απίστευτο για μια μέρα επίσκεψης Τούρκων αλλά και ευρωπαίων τουριστών στη Χίο, που απέχει 9 μίλια, να απαιτούνται για την έκδοση βίζας και την έκδοση όλων των συνοδευτικών εγγράφων περίπου 75 ευρώ…».
Συνέχισα την περιήγησή μου με πολλές μελαγχολικές σκέψεις… Μήπως πρέπει οι αρμόδιοι του ΕΟΤ να πάνε κανένα ταξιδάκι στην Τουρκία και να κάνουν ένα σεμινάριο εκεί; Διότι είναι αδιανόητο στο Τσεσμέ να έχουν οβερμπουκιγκ και στα νησιά του Αιγαίου οι επιχειρηματίες να διώχνουν μύγες.

Αδιανόητο. Στη Χίο «διώχνουν μύγες» και στο Τσεσμέ έχουν γεμίσει τουρίστες.

Η παραθαλάσσια πολίχνη είναι κτισμένη αμφιθεατρικά και ανταγωνίζεται στην τουριστική οργάνωση το Κουσάντασι. Το λιμάνι της στεφανώνεται με ένα πύργο που έχτισαν οι Γενοβέζοι τον 14ο η 15ο αιώνα και ενίσχυσαν οι Οθωμανοί. Κοντά στο φρούριο υπάρχουν ερείπια ενός καραβάν – σεράϊ του 18ου αιώνα. Η δική μας προσοχή επικεντρώνεται σ ένα εντυπωσιακό μπρούτζινο άγαλμα στο οποίο το τιμώμενο πρόσωπο, o σουλτάνος Καπλάν Τζιράϊ, έχει γεννηθεί στη Ρόδο. Το ακριβές όνομα του: ΚΙRΙΜ ΗΑΝ Ι – Ι ΚΑPLΑΝ GIRAY HAN 1680-1737.

Παίρνω το δρόμο της αναχώρησης κι ακριβώς απέναντι αντικρίζω τα Μοσχονήσια. Αλλιώς και Εκατόνησοι. Επιπλέουν στο Αιγαίο σαν νούφαρα.

Στη Μοσχόνησο, το μεγαλύτερο από τα νησιά του συμπλέγματος, ο ναός του Ταξιάρχη είναι ερειπωμένος. Η βαριά σκουριασμένη σιδερένια πόρτα θυμίζει το μεγαλείο του παρελθόντος. Το δάπεδο χωμάτινο με λακκούβες. Τα κιονόκρανα τραυματισμένα με επικίνδυνες ρωγμές.

Πιο πέρα οι ακτές της Λέσβου. Έχει μέρες, ανάλογα με τον καιρό, που ο αέρας φέρνει στο νησί της μαστίχας και στα Μοσχονήσια τη φωνή του Χότζα και τις καμπάνες των εκκλησιών αντίστοιχα. Ίσως αυτό να συμβολίζει και κάτι για τις σχέσεις που χρόνια ταλαιπωρούν τους δύο λαούς.