Βερσαλλίες (Παρίσι): Ανάκτορα απίστευτης χλιδής

  Διάλεξε μια βαλτώδη τοποθεσία στις Βερσαλλίες, 11 μίλια νοτιοδυτικά του Παρισιού. Μικρός του άρεσε το κυνηγετικό περίπτερο που είχε ο πατέρας του εκεί.
Κάπως έτσι ξεκίνησε το παραμύθι και οι Βερσαλλίες έγιναν η νέα Αυλή της Γαλλίας. Πάνω από 22.000 εργάτες, κάτι πρωτάκουστο για την εποχή εκείνη, δούλεψαν για να μεταμορφώσουν χίλια στρέμματα ελώδους έκτασης στο πιο όμορφο παλάτι του κόσμου.

 Και όταν τελείωσαν οι εξωτερικές εργασίες, πραγματοποιούνταν συνεχώς εσωτερικές αλλαγές, κυρίως στον 18ο αιώνα, όπως αλλαγές δωματίων, αλλαγές στην διακόσμηση, ανάλογα με την μόδα της εποχής.
Δημιουργήθηκαν δενδροστοιχίες εκεί που δεν υπήρχε τίποτα. Ποτάμια άλλαξαν κατεύθυνση και έστελναν νερό σε τετρακόσια συντριβάνια. Όταν η δυσωδία από τις αποχετεύσεις γινόταν πολύ έντονη ο Λουδοβίκος είχε 3.000 ευωδιαστά δένδρα σε κατάλληλα σημεία. Μερικά θα τα δείτε ακόμα και σήμερα στον «Πορτοκαλεώνα».

” Στους κήπους βρίσκονται 370 αγάλματα και 42 χιλιόμετρα διαδρόμων. Ανάμεσα στα 55 συντριβάνια, το Μεγάλο Κανάλι έχει επιφάνεια 24 εκταρίων και χωράει 500.000 κυβικά μέτρα νερού. “

Για την κατασκευή του Μεγάλου Καναλιού πέθαναν χιλιάδες εργάτες, είτε από ατυχήματα, είτε από τον ελονοσία. Το Μεγάλο Κανάλι από μόνο του είναι 24 εκτάρια. Για την παροχή σε νερό για τα συνολικά 55 συντριβάνια χρειάζονταν ένα καλό αρδευτικό σύστημα. Η μηχανή του Μαρλί ήταν ένα τεχνολογικό θαύμα για την εποχή, καθώς διοχέτευε τα νερά του ποταμού Σηκουάνα στους κήπους των Βερσαλλιών. Αλλά πάλι τα συντριβάνια δεν γινόταν να έχουν συνεχώς νερό, καθώς οι ποσότητες δεν επαρκούσαν.

 Στον κήπο βρίσκονταν και δύο άλλα κτίρια, το Μεγάλο Τριανόν, χτισμένο από πορσελάνη και το Μικρό Τριανόν. Αυτοί οι χώροι πρόσφεραν στην βασιλική οικογένεια ξεκούραση και χαλάρωση.
Οι πρώτες εργασίες διαπλάτυνσης άρχισαν το 1661, ενώ μέχρι το 1685 είχε τελειώσει το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών. Στα τέλη του 18ου αιώνα το ανάκτορο είχε την σημερινή του μορφή. Η συνολική πρόσοψη που κοιτάει στους κήπους έχει μήκος 570 μέτρα. Οι κήποι έχουν έκταση 800 εκταρίων και είναι περιφραγμένοι με 20 χιλιόμετρα τείχους. Στους κήπους βρίσκονται 370 αγάλματα και 42 χιλιόμετρα διαδρόμων. Ανάμεσα στα 55 συντριβάνια, το Μεγάλο Κανάλι έχει επιφάνεια 24 εκταρίων και χωράει 500.000 κυβικά μέτρα νερού.

Το ανάκτορο αποτελείται από τρία μέρη, το κυρίως μέρος όπου έμενε η βασιλική οικογένεια σε σχήμα U, και άλλες δύο πτέρυγες δεξιά και αριστερά του κυρίως κτιρίου όπου έμεναν οι ευγενείς, ο κλήρος και οι υπουργοί. Άλλα 3 παραπλήσια κτίρια χτίστηκαν για να στεγάσουν το προσωπικό, που αποτελούνταν από χιλιάδες υπηρέτες, τα μαγειρεία, τα εκατοντάδες άλογα μαζί με τις άμαξες τους και όλο τον υπόλοιπο απαραίτητο εξοπλισμό.
Οι Βερσαλλίες αντιπροσωπεύουν το στυλ πυραμίδας και μπαρόκ. Εδώ η φύση δαμάστηκε και ίσως κακοποιήθηκε για να υποταχθεί.

 Στα συντριβάνια και στα αγάλματα είναι αποτυπωμένη η ελληνική μυθολογία, όπως και στο εσωτερικό του ανακτόρου. Ο συνολικός κήπος των Βερσαλλιών απλώνεται σε 3 επίπεδα πίσω από το παλάτι και είναι η συνέχιση της αρχιτεκτονικής του παλατιού. Όπως και το ανάκτορο, έτσι και οι κήποι έχουν ως σκοπό να τιμήσουν τον βασιλιά και την χώρα του. Τα μεγάλα ποτάμια της Γαλλίας αντιπροσωπεύονται σαν αγάλματα. Μπροστά από το Μεγάλο Κανάλι, ένα τεράστιο κανάλι σε σχήμα σταυρού, βρίσκεται το συντριβάνι του Απόλλωνα, το πιο μεγαλοπρεπές από όλα τα συντριβάνια των Βερσαλλιών.

Τα δέντρα ξεριζώθηκαν και φυτεύτηκαν άλλα πιο μέσα από το δρόμο για να μη ρίχνουν σκιά στα καταπληκτικά αγάλματα των κήπων. Κάπου εκατόν πενήντα χιλιάδες φυτά σε γλάστρες αλλάζονταν δέκα πέντε φορές το χρόνο για να υπάρχουν πάντα λουλούδια.
Τα κτίρια των Βερσαλλιών υπάρχουν σύμφωνα με μια λογική σειρά σε διαστάσεις απίστευτης χλιδής.
Ο Λουδοβίκος έκανε αυτό το παλάτι για να παρακολουθεί τις ίντριγκες. Έτσι οι Βερσαλλίες μπορούσαν να στεγάσουν 3.000 ευγενείς , αυλικούς, κυρίες της τιμής και τους ακολούθους τους.

Επτακόσια δωμάτια στολίστηκαν με μάρμαρο, βελούδο και χρυσό. Το παλάτι έχει συνολικά 2.513 παράθυρα, 352 τζάκια, 67 σκάλες, 483 καθρέφτες και η συνολική του έκταση είναι 67.000 τετραγωνικά μέτρα, από τα οποία τα 50.000 είναι ανοιχτά στους επισκέπτες.
Οι Βερσαλλίες έγιναν το κάστρο της Γαλλικής αριστοκρατίας.
Μια τυπική ημέρα του βασιλιά Ήλιου ξεκινούσε στις 07.30 με τον Πρώτο Υπηρέτη να εισέρχεται στο βασιλικό υπνοδωμάτιο και να ανακοινώνει με βροντερή φωνή: «Μεγαλειότατε, ήλθε η ώρα». Τη σκηνή αυτή είχαν δικαίωμα να παρακολουθήσουν μόνο ο ιατρός του μονάρχη, καθώς και λίγοι υψηλοί αυλικοί, κάτοχοι άδειας «Μεγάλης Εισόδου», που μπορούσαν να απολαύσουν την πρωινή τουαλέτα του Λουδοβίκου (χτένισμα και ξύρισμα). Στο αρχιτεκτονικό κέντρο αυτής της χρυσής κυψέλης ήταν η κρεβατοκάμαρα του ίδιου του Λουδοβίκου.

Εδώ οι μέρες άρχιζαν όχι με την ανατολή του ήλιου, αλλά με το πότε θα σηκωνόταν ο βασιλιάς. Ο Λουδοβίκος είχε έναν ακόλουθο για κάθε δουλειά. Έναν για να του ισιώνει το κάθε μανίκι, έναν για να του βάζει τη γραβάτα κι άλλον για να τη δένει. Το πρωινό ξύπνημα του βασιλιά ήταν κάτι σαν μια μικρή τελετή. Στη συνέχεια ακολουθούσε η πρωινή λειτουργία, ενώ προς το μεσημέρι ως και το απόγευμα ο βασιλιάς παρακολουθούσε συμβούλια και ύστερα πήγαινε για περίπατο και κυνήγι στους φανταστικούς κήπους των Βερσαλλιών. Το απόγευμα συχνά ανεβαζόταν θεατρική παράσταση (κωμωδία συνήθως), ενώ το βράδυ ακολουθούσε, κυρίως τον χειμώνα δεξίωση με πλούσιο μπουφέ στο ανάκτορο των Βερσαλλιών και συγκεκριμένα στο μεγάλο διαμέρισμα του βασιλιά με συνοδεία χορού και μουσικής.

 Ο Λουδοβίκος αγαπούσε τη δημοσιότητα, γι αυτό και είχε το παλάτι ανοιχτό σε όσους ήθελαν να χαζέψουν. Τέσσερις χιλιάδες υπηρέτες και πεντακόσιοι αυλικοί ικανοποιούσαν την αχόρταγη δίψα της αυλής για επισημότητες.
Οι μέρες στην Αυλή περνούσαν με δεξιώσεις, συναντήσεις, γεύματα, θεατρικές παραστάσεις, τζόγο, ραντεβουδάκια και χορούς. Ο βασιλιάς συχνά συμμετείχε στις παραστάσεις μπαλέτων φολκλόρ. Όμως μόνο εκείνος μπορούσε να συμμετάσχει στους χορούς.

Το κέντρο των Βερσαλλιών είναι η Αίθουσα των Καθρεφτών , που έχει μήκος 70 μέτρων και είναι στολισμένη με πανάκριβα κρύσταλλα, κεριά και καθρέφτες, τους πιο ακριβούς της εποχής εκείνης. Οι τετρακόσιοι καθρέφτες της την πλημμυρίζουν με φως την ώρα της δύσης. Επίσης στο ταβάνι και στους τοίχους δεσπόζουν οι τοιχογραφίες και άλλα διάφορα έργα τέχνης από τους καλύτερους ζωγράφους της Ευρώπης εκείνη την εποχή, με ανεκτίμητη αξία.
Παράλληλα δίπλα στην Αίθουσα των Καθρεφτών βρίσκονται τα βασιλικά διαμερίσματα, με μεγαλύτερο αυτό του βασιλιά, που περιλαμβάνει δεκάδες δωμάτια. Κυρίαρχο στοιχείο σε όλα αυτά τα δωμάτια είναι οι τοιχογραφίες και οι πίνακες ζωγραφικής, εμπνευσμένοι από την ελληνική μυθολογία. Έτσι τα δωμάτια αυτά φέρουν τα ονόματα όπως π.χ. Δωμάτιο του Ηρακλή, Σαλόνι της Αφροδίτης κ.τ.λ.
Στο κέντρο της Αίθουσας των Καθρεφτών βρίσκεται η είσοδος για το πολυτελέστατο υπνοδωμάτιο του βασιλιά, με απερίγραπτο πλούτο. Συμβολίζει το κέντρο της δύναμης του απόλυτου μονάρχη, το κέντρο της χώρας υπό τον Λουδοβίκο ΙΔ’, που είναι ο θεμελιωτής των Βερσαλλιών. Το 1710 ήταν έτοιμη και η Βασιλική Εκκλησία, ενώ το 1770 και η Βασιλική Όπερα.

 Πριν χτιστεί η Βασιλική εκκλησία του ανακτόρου, διάφοροι χώροι χρησίμευαν ως χώροι για εκκλησιαστική λειτουργία. Έχει 2 ορόφους, στον δεύτερο παρευρισκόταν ο βασιλιάς μαζί με την βασιλική οικογένεια, ενώ στο ισόγειο οι ευγενείς της βασιλικής αυλής. Οι τοιχογραφίες σε όλη την εκκλησία έχουν ως κύριο θέμα το Άγιο Πνεύμα, τον Θεό και τον Χριστό.
Δίπλα στις αίθουσες με τους καθρέφτες είναι το σαλόνι όπου οι αυλικοί κέρδιζαν την εύνοια η έπεφταν σε δυσμένεια. Η παραμικρή επιτήδευση του βασιλιά στο ντύσιμο, το φαγητό, το χορό η την τέχνη γινόταν σύντομα μανία, μόδα όχι μόνο στη Γαλλία. αλλά και σε όλες τις Αυλές στις Ευρώπης.
Ίδια δύναμη είχε και η τυχερή ερωμένη που τραβούσε την προσοχή του. Η Μαρκησία ντε Μοντεσπάν είχε εξουσία για αρκετό διάστημα. Ο Λουδοβίκος ήθελε να τη βλέπει μακριά από τα μάτια της Αυλής, γι αυτό έχτισε ένα μικρό πύργο στις Βερσαλλίες.

 Σε αντίθεση με τον αντικοινωνικό και μονήρη πατέρα του, που είχε ως μοναδικό πάθος του το κυνήγι, ο βασιλιάς Ήλιος είναι γνωστός καλοφαγάς και λάτρης του γυναικείου φύλου. Ο γάμος του με την πρώτη εξαδέλφη του Μαρία Θηρεσία της Αυστρίας το 1660 υποχρεώνει τον Λουδοβίκο σε επίδειξη απίστευτης ευρηματικότητας, για να αποκρύψει τις πολυάριθμες ερωτικές του περιπέτειες με κυρίες ευγενούς καταγωγής και όχι μόνο.
Η διαμόρφωση των νέων κτισμάτων στις Βερσαλλίες και η δαιδαλώδης φύση της αρχιτεκτονικής διαρρύθμισής τους είναι μία από τις μεθόδους που επέλεξε ο μονάρχης για να στεγάσει με διακριτικότητα τους έρωτές του.
Η ζωή στο πιο πολυτελές βασιλικό ανάκτορο της Ευρώπης ήταν για τους Γάλλους βασιλιάδες μαζί με ολόκληρη την βασιλική οικογένεια και τους υπόλοιπους ευγενείς πολύ άνετη. Ζούσαν μια εξαιρετικά πλούσια, γεμάτη χλιδή και τρομερά σπάταλη ζωή. Διάφοροι κανονισμοί και εθιμοτυπικά κανόνιζαν την ζωή εκεί.

Δεν ήταν σπάνιες και οι οργανωμένες γιορτές στις Βερσαλλίες κατά τον γάμο ή την γέννηση ενός μέλους της βασιλικής οικογένειας ή ακόμη και για κάποια στρατιωτική νίκη. Τότε φαινόταν όλος ο υπερβολικός πλούτος της γαλλικής μοναρχίας, με πολυτελέστατα γεύματα, χορούς, πλούσιο μπουφέ, θεατρικές παραστάσεις, πυροτεχνήματα και φυσικά μπιλιάρδο και τζόγος. Τα ποσά που ξοδεύονταν για την ψυχαγωγία της βασιλικής οικογένειας και των ευγενών για τον τζόγο ήταν αστρονομικά.
Όλα τα έξοδα για την ανέγερση αυτού του πολυτελούς ανακτόρου έχουν παραμείνει από την εποχή εκείνη. Συνολικά κόστισε 25.725.839 λίβρες, που σημαίνει 10.500 τόνους ασήμι (1 λίβρα είναι 409 γραμμάρια ασημιού). Σε ευρώ είναι περίπου 2,6 δισεκατομμύρια, ένα τεράστιο ποσό.

 Αυτός ήταν και ένας έμμεσος λόγος για την Γαλλική Επανάσταση, καθώς στο τέλος της βασιλείας του Βασιλιά Ήλιου τα ταμεία του κράτους είχαν κυριολεκτικά αδειάσει. Αν συνυπολογίσουμε και τα παραπλήσια έξοδα, όπως αυτά για το υπηρετικό προσωπικό, για τις συχνές ανακαινίσεις και όλα τα συναφή, ερχόμαστε στο εκπληκτικά υψηλό ποσό των 250 δισεκατομμυρίων. Λίγα είναι τα κτίρια σε όλο τον κόσμο που έχουν κοστίσει τόσο ακριβά.
Το 1615 τον διαδέχτηκε ο δισέγγονός του Λουδοβίκος 15ος , που επέκτεινε τις Βερσαλλίες για χάρη μιας άλλης γυναίκας της μαντάμ ντυ Πομπαντούρ, ερωμένης του για είκοσι χρόνια. Κι εκείνη ήθελε ένα καταφύγιο από την Αυλή κι έτσι έχτισε το Le petit Trianon. Όμως δεν έζησε να το δει τελειωμένο κι αργότερα έγινε το κρησφύγετο του βασιλιά και της νέας ερωμένης της κοντέσας ντυ Μπαρύ.

Μια άλλη γυναίκα που ενσάρκωσε τις υπερβολές της Αυλής ήταν η Μαρία Αντουανέτα. Γεννημένη στην Αυστρία ήρθε να ζήσει σ αυτή την κρεβατοκάμαρα, αφού παντρεύτηκε για πολιτικούς λόγους τον Λουδοβίκο 16ο. Ποτέ δεν κέρδισε την εύνοια του Γαλλικού λαού αν και έκανε ό,τι μπορούσε για να εντυπωσιάσει την αυλή.
Η Μαρία είχε μια κλίση στην αγροτική ζωή η τουλάχιστον στη βασιλική εκδοχή της. Για να ικανοποιήσει την αγάπη της για την εξοχή χτίστηκε ένα όμορφο μοντέλο χωριού με τον μύλο και τα παλιωμένα σπιτάκια του. Σ αυτό το ειδυλλιακό σκηνικό στις 5 Οκτωβρίου 1789 η Μαρία έμαθε τα ανησυχητικά νέα:

 Η Γαλλική Επανάσταση είχε φθάσει στις Βερσαλλίες.
Θυμωμένοι οι Παριζιάνοι έκαναν επιθέσεις στο παλάτι. Η βασιλική οικογένεια αναγκάσθηκε να το εγκαταλείψει το επόμενο πρωί και δεν γύρισε πίσω ποτέ. Αφού είχε τελειώσει η Γαλλική Επανάσταση, το παλάτι μόλις και μετά βίας συντηρούνταν. Αντίθετα κάτω από τον Λουδοβίκο-Φίλιππο ολόκληρο το ανάκτορο ανακαινίσθηκε και δημιουργήθηκε το Μουσείο Γαλλικής Ιστορίας σε μια πτέρυγα των Βερσαλλιών. Το 1871 ανακηρύχτηκε στις Βερσαλλίες η Δεύτερη Γερμανική Αυτοκρατορία, ενώ το 1919 υπογράφηκε η συνθήκη με την οποία τελείωσε ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος.

Οι Βερσαλλίες, που μόλις έξι χρόνια πριν είχαν δει τη συνθήκη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, έγιναν το μισητό σύμβολο της τυραννίας στη χώρα τους. Ογδόντα χρόνια μετά ο διάσημος αμερικανός συγγραφέας Μαρκ Τουέιν επισκέφθηκε τις Βερσαλλίες. Ακόμα και αυτός ο ένθερμος δημοκράτης θαύμασε ό,τι έβλεπε. «Κατηγορούσα τον Λουδοβίκο 14ο, που χάλασε εκατομμύρια δολάρια ενώ το ψωμί σπάνιζε, αλλά τώρα τον συγχωρώ», είχε πει.

 Το 1682, ο Λουδοβίκος XIV ολοκληρώνει την ανάδειξη των Βερσαλλιών σε ουσιαστική πρωτεύουσα της χώρας, μεταφέροντας εκεί μόνιμα τα ανάκτορα και την έδρα της κυβέρνησης, που παραμένει στο ανάκτορο μέχρι και την επανάσταση του 1789.
Το ανάκτορο των Βερσαλλιών είναι σήμερα Εθνικό Μουσείο της Γαλλίας και πραγματικός πόλος έλξης εκατομμυρίων τουριστών κάθε χρόνο. Απασχολεί 900 εργαζόμενους. Κάθε χρόνο δέχεται περίπου 3 εκατομμύρια επισκέπτες στο κτίριο, και άλλα 7 εκατομμύρια στους τεράστιους κήπους.

 Το 70% των τουριστών είναι ξένοι.
Αποτελεί ένα από τα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Ακόμα και στις μέρες μας οι Βερσαλλίες είναι υπέροχα όμορφες. Ειδικά Άνοιξη και Φθινόπωρο, κοιτάς σαστισμένος και προσπαθείς να καταλάβεις αν είναι αληθινές κι ότι είναι στη γη κι όχι στον κήπο της Εδέμ. Και σχεδόν πιστεύεις ότι είσαι δούκας ενός εξαίσιου ονείρου.
Απέχει μισή ώρα περίπου με το RER C (κόστος γύρω στα 6 ευρώ) από το κέντρο του Παρισιού και 16 ευρώ είσοδος μαζί με audioguide (πραγματικά αξίζει, καθότι μαθαίνει κανείς πάρα πολλά).