Το παλιό σχολείο

«Λογοτεχνία, μαθήματα ζωής, σχολείο και κατάληξη»

O Τομπάιας Γουλφ γεννήθηκε το 1945 στο Μπέρμιγχαμ της Αλαμπάμα (ΗΠΑ). Είναι περισσότερο γνωστός από τα διηγήματά του, αν και έγραψε και δύο μυθιστορήματα, με τελευταίο το “Old school”. Φοίτησε στο The Hill School, από το οποίο και απεβλήθη. Είναι απόφοιτος του Hertford College της Οξφόρδης (1972) και κάτοχος πτυχίου Μάστερ του Πανεπιστημίου του Στάνφορντ. Υπηρέτησε στο στρατό (1964-68) και πέρασε και από το Βιετνάμ, ενώ υπήρξε και ανταποκριτής της “Ουάσινγκτον Ποστ”. Έλαβε τρεις φορές το βραβείο O. Henry  Award για τα διηγήματά του  “In the Garden of North American Martyrs” (1981), “Next Door” (1982) και “Sister” (1985). Είναι παντρεμένος και έχει τρία παιδιά.

Στο μυθιστόρημά του Το παλιό σχολείο (2003), που είναι ένα από τα δύο που έχει γράψει αφού έγινε ευρύτερα γνωστός κυρίως από τα διηγήματά του, εξιστορείται η ζωή ενός νέου στο σχολείο πριν από το πανεπιστήμιο. Στο σχολείο αυτό έχει εξέχουσα θέση η λογοτεχνία και πολλοί μαθητές ευελπιστούν, ουτοπιστικά ή όχι, να γίνουν συγγραφείς. Βέβαια, ένα σχολείο, ανεξάρτητα από την ευγενή άμιλλα στους διαγωνισμούς διηγήματος και ποίησης, είναι μια μικρογραφία της ζωής με τις συνθήκες της, τα ψεύδη της και δυστυχώς και τις έντεχνες αποκρύψεις τού ποιος είναι πραγματικά ο καθένας. Ο πρωταγωνιστής, καλός στο γράψιμο, υπεύθυνος μάλιστα της έντυπης έκδοσης για τη λογοτεχνία, γράφει το καλύτερο διήγημά του, όταν ο νικητής του διαγωνισμού, όπως είναι κανόνας του σχολείου, θα έχει για βραβείο μια συνάντηση με έναν πασίγνωστο συγγραφέα, που εκείνη τη φορά θα είναι ο αγαπημένος του Χεμινγουέι.  Το κείμενό του, μια ενδοσκόπηση όσων ποτέ του δεν είχε πει, βραβεύεται. Βραβεύεται μεν το διήγημα, αποκαλύπτεται δε ο ίδιος. Και αν η μιας μορφής αποκάλυψή του είναι άξια επαίνου από τη ζωή, μια άλλης μορφής αποκάλυψη οδηγεί στην αποβολή του.

Ο καθηγητής με την όμορφη γυναίκα, οι πλούσιοι ή και αριστοκράτες μαθητές που αγωνιζόμενοι για τη δικιά τους ζωή πολεμούν την καταγωγή τους, οι πιο φτωχοί ή και οι εβραίοι που κρύβουν για  άλλους λόγους τη δική τους, οι φιλίες και οι ανταγωνισμοί, τα μικτά, με πάθος αναμενόμενα, μια φορά τον χρόνο, πάρτι….  Αν όμως η ιστορία αρχίζει σε εκείνο το σχολείο με τους αμόλυντους κώδικες συμπεριφοράς και τους καθαρά περιγραφόμενους χαρακτήρες μαθητών αλλά και καθηγητών, συνεχίζεται έξω, στη ζωή, με τους δικούς της ρυθμούς, τις ψυχοφθόρες επιβραβεύσεις ή/και, πολλές φορές, τις κοπιώδεις παραιτήσεις. Η πορεία και η κατάληξη όσων ξεχώρισαν για κάποιο λόγο σ’ εκείνη τη μαθητική κοινότητα, οι  μαθητές που έγιναν συγγραφείς και οι καθηγητές που τιμωρήθηκαν για τις παραβιάσεις μιας ιδιόμορφης «εντιμότητας», όλα μαζί και ο καθένας χωριστά, ζωγραφίζουν έναν πίνακα που διαβάζεται ευχάριστα από όσους δεν χρειάζονται την αγωνιώδη πλοκή για να περάσουν όμορφα με την παρέα ενός βιβλίου.

Η γλώσσα του συγγραφέα, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση και μάλιστα χωρίς εισαγωγικά ή άλλης μορφής διακριτικό αναγνώρισης των διαλόγων, συνεπικουρούμενη από τη μετάφραση του Παντελή Κοντογιάννη, βοηθάει στη μεταφορά του αναγνώστη σε εκείνο το περιβάλλον που πολλές φορές θυμίζει την ταινία «Ο κύκλος των χαμένων ποιητών», μέχρις εκεί τουλάχιστον που η πορεία στην έξω και μετά το σχολείο ζωή επιβάλλει την προσγείωση στην πρακτική κατάληξη των ποιητικών ευαισθησιών και την εισβολή της πιο «εμπορικής» πια, αξιολόγησης των όποιων λογοτεχνικών επιδιώξεων.

 Γιώργος Πιπερόπουλος