Το τοτέμ του λύκου

Οικολογία με ένα έπος  και η “λογική” που εξαφανίζει τη φύση

Ο Ζιανγκ Ρόνγκ (Λου Τζιανμίν) γεννήθηκε στο Πεκίνο το 1946 και είναι καθηγητής πανεπιστημίου. Παρ’εμεινε φυλακισμένος για δυο χρόνια για το ρόλο του στην εξέγερση της πλατείας Τιεν-αν-μεν, ενώ ακόμα και σήμερα απαγορεύεται να διδάξει στο πανεπιστήμιο. Για το βιβλίο του αυτό, αποτέλεσμα πολυετών μελετών και προσωπικών εμπειριών, τιμήθηκε με το Man Asian Literary Prize.

Το τοτέμ, σαν λέξη, «είναι ζώο, πράγμα, ή φυσικό φαινόμενο το οποίο θεωρείται ότι με υπερφυσικό, μυστηριακό τρόπο, έχει αποκτήσει συγγένεια με άτομο, ομάδα ατόμων ή φυλή και λατρεύεται ως βοηθός των ανθρώπων»  (Λεξικό Γ. Μπαμπινιώτη). Ο λύκος ανέκαθεν ασκούσε μια σαγήνη στον άνθρωπο γι’ αυτό και η λέξη πρωταγωνιστεί σε πολλά βιβλία και ταινίες. Στο βιβλίο αυτό όμως, ο λύκος έχει αναγορευτεί σε τοτέμ για τις Μογγολικές φυλές, που ζούσαν στην εσωτερική Μογγολία, στα βόρεια της Κίνας. Ο συγγραφέας, που σαν φοιτητής στην μορφωτική επανάσταση του Μάο Τσε Τουνγκ βρέθηκε εκεί για αναδιαπαιδαγώγηση και έζησε σαν τους ντόπιους  για λίγα χρόνια, βάζει τον πρωταγωνιστή του, φοιτητή Τσεν Ζεν, να ζήσει στις άγριες συνθήκες της περιοχής, σε ένα φυσικό απείραχτο περιβάλλον με τρομερές εναλλαγές στις θερμοκρασίες και πολύ βαριούς χειμώνες. Στην περιοχή, που έχουν ήδη εισβάλλει οι πολιτιστικές ορδές των Κόκκινων φρουρών, που θα εκπολίτιζαν ανθρώπους και … περιβάλλον, τα άτομα είναι οργανωμένοι σε  ταξιαρχίες, σώματα κ.λ.π. σαν στρατιωτικές μονάδες. Επιβραβεύονται ή τιμωρούνται με μόρια. Οι ανάγκες για σιτηρά για τον υπερπληθυσμό, αλλά και η αμάθεια ή/και ο φανατισμός του κάθε νεόκοπου επαναστάτη οδηγούν τις επιλογές τους για τις επεμβάσεις τους στην αιώνια ζωή της Φύσης. Η Λογική τους, ισχυρή και ασυμβίβαστη, κυριολεκτικά άτοπη όμως, αγνοεί και κυνηγά αμείλικτα και το λύκο που συνέβαλλε καθημερινά στην διατήρηση της υγείας του περιβάλλοντος.  Μια συμβολή  που προς τιμήν της, αλλά και σε με τον θαυμασμό για τον αδάμαστο χαρακτήρα του, τον είχε κάνει Τοτέμ για όσους ζούσαν αιώνες εκεί. Το τίμημα της εκπολιτιστικής επέμβασης, πανάκριβο, μόνιμο και ανεξίτηλο, θα το πληρώσει η μέχρι τότε επί αιώνες επιβιώσασα φύση.

Σε βιβλία σαν και αυτό θεωρώ πως δεν ταιριάζει να μιλάει κανείς για πλοκή με τα συνήθη μέτρα και σταθμά. Το Τοτέμ του Λύκου δεν είναι μια ακόμα ιστορία. Είναι ένα πραγματικό έπος για την  παρθένα Φύση και για την ζωή ξεχωριστών ανθρώπων, που δύσκολα συναντάς πια γιατί αλέθονται από τους κανόνες της εμπορευματοποίησης . Η πλοκή βρίσκεται στην περιγραφή της κάθε ημέρας του καθενός από αυτούς που ακόμα και μια απλή πράξη τους, τι πράξη όμως, αν και ακαλλιέργητη από συγγραφικές τεχνικές, κρατάει άρρηκτα δεμένο το ενδιαφέρον του αναγνώστη.  Τον παρασέρνει να ανασαίνει εκεί όπου ούτε η φαντασία του δεν θα είχε την δυνατότητα να τον πάει. Η πλοκή ζωντανεύει στα λόγια του γηραλέου Μπίλτζι, που είναι φορτωμένος από την σοφία της ζωής, στα ανέγγιχτα από τον άνθρωπο βοσκοτόπια, στα παιχνίδια και την αξιοπρέπεια του λυκόπουλου. Η πλοκή της καθημερινότητας ξεχειλίζει στα χέρια γυναικών αλλά και μικρών παιδιών, σε ψυχές «με ψυχή», που μοιάζουν σε πολλά με του Λύκου. Όλα μαζί σε παρασέρνουν  σε αλλιώτικες  προσεγγίσεις γεγονότων, εξελίξεων και εκτιμήσεων, σε μια επική πλοκή αληθινής ζωής. Οι λογικές της  άμετρης αύξησης της παραγωγής , και τα επιχειρήματα που λογικοφανώς παραγνωρίζουν τον βιασμό της Φύσης, καταρρίπτονται από απλές παρατηρήσεις της  μέσα στον χρόνο. Ποιος όμως τις βλέπει;

Η γλώσσα του Ζιανγκ Ρονγκ, είναι απλή. Κυλάει όμορφα και χωρίς να το καταλαβαίνεις, λειτουργώντας σαν κρυμμένος λύκος, σε παρασέρνει μυστηριακά ολοζώντανο μέσα σε σκηνές άγριας μάχης επιβίωσης (ανθρώπων ή λύκων) ή γαληνεμένης παρατήρησης της φύσης σε ένα αμόλυντο περιβάλλον. Αν ο Τζακ Λόντον έγινε γνωστός από το γράψιμό του για την φύση, και αν ο Ασπροδόντης έγινε γνωστός σε όλο τον κόσμο για την συμπεριφορά του, το λυκόπουλο του Τσεν Ζεν, η περιγραφόμενη παρθένα φύση μα και η καταστροφή της, αλλά και η «τύφλωση» του ανθρώπου, κάνουν αυτό το βιβλίο να δικαιούται να γίνει ένα είδος τοτέμ σε όλους μας. Τοτέμ που θα μας βοηθήσει να επιμένουμε ώστε να πάψει η ζωή να μετριέται με όρους αριθμών: δείκτες πωλήσεων,  παραγωγής,  τηλεθέασης, μπλα…μπλα…. Ένα Τοτέμ, που θα μας βοηθήσει να γελάμε αδιάφορα σε εκείνους, επιστήμονες ή μη, που παρ’ ότι καθημερινά διαπιστώνουν τις κραυγές διαμαρτυρίας της Γης  λόγω του βιασμού της, ψιθυρίζουν «δεν έχει αποδειχτεί ακόμα», παραγνωρίζοντας πως η απόδειξη θα έρθει, οριστική και αμετάκλητη, με τον θάνατό του πλανήτη.

 Γιώργος Πιπερόπουλος