asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Συγγραφέας | : | Τζον Μπόιν |
Τίτλος | : | Το Αγόρι με τη Ριγέ Πιτζάμα |
Μετάφραση | : | – |
| Κατηγορία | : | Παιδικό |
Εκδότης | : | Εκδόσεις Κέδρος |
Σελίδες | : | 206 |
ISBN | : | 960-043358-5 |
Δεν εκπλήσσεται κανείς για την τεράστια επιτυχία αυτού του βιβλίου. Λίγο μετά την έκδοσή του, το 2006, κυκλοφορούσε σε 24 χώρες, ήταν υποψήφιο για το Ottakar’s Children’s Book Award της ίδιας χρονιάς ενώ αμέσως πουλήθηκαν και τα κινηματογραφικά δικαιώματα.
Ο τίτλος είναι παραπλανητικός. Δεν πρόκειται για την ιστορία ενός αγοριού πριν τον ύπνο, στο ασφαλές και ειρηνικό περιβάλλον του σπιτιού. Είναι μια ιστορία για το Ολοκαύτωμα, γραμμένη με τον πιο ευφάνταστο και πρωτότυπο τρόπου που θα μπορούσε να συλλάβει ένας συγγραφέας που απευθύνεται (και) σε παιδιά. Ο Μπρούνο, ένα αγόρι εννιά χρονών, είναι γιος ενός Ναζί. Ο Πατέρας του (με κεφαλαίο π) είναι ένας αυστηρός και προσηλωμένος στο καθήκον και τη φασιστική ιδεολογία διοικητής. Στο σπίτι του μικρού Μπρούνο μπαινοβγαίνει ο Φύρης (ο Φύρερ) και μια πολύ όμορφη γυναίκα, μια Εύα. Το πενταώροφο σπίτι της οικογένειας στο Βερολίνο στεγάζει την οικογενειακή ευτυχία. Πρωταγωνιστές ο Μπρούνο και η μεγαλύτερη αδερφή του η Γκρέτελ, («Μια Καταδικασμένη Περίπτωση», κατά τον Μπρούνο), η Μητέρα και ο Πατέρας που επιβάλλουν μια αυστηρή πειθαρχία, για το καλό όλων και της πατρίδας, η Μαρία, η υπηρέτρια, και το υπόλοιπο υπηρετικό προσωπικό.
Μια μέρα του 1943 η γαλήνη διαταράσσεται όταν ο Φύρης αναγκάζει τον εκλεκτό διοικητή του να μετακομίσει στο Άουσβιτς. Το σπίτι τους είναι δίπλα στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Από το παράθυρο του δωματίου του ο Μπρούνο βλέπει το συρματόπλεγμα. Δεν ξέρει όμως περί τίνος πρόκειται. Η κοινωνική και εξερευνητική του φύση καταπιέζεται στο νέο περιβάλλον. Έχει χάσει τους κολλητούς του φίλους, το τεράστιο σπίτι που έδινε πλήθος ευκαιρίες εξερεύνησης, το χαρούμενο πανηγύρι του Βερολίνου. Στην απέραντη μοναξιά αυτού του τόπου ο Μπρούνο βρίσκει διέξοδο στις εξερευνήσεις έξω από το νέο σπίτι του οι οποίες τον οδηγούν σε ένα σημείο του στρατοπέδου όπου η επιτήρηση είναι χαλαρή. Εκεί συναντά έναν κρατούμενο, ένα Εβραιόπουλο που έχει γεννηθεί, κατά σύμπτωση, την ίδια ακριβώς μέρα με τον Μπρούνο. «Είναι σα δίδυμοι» παρατηρεί ο μικρός. Μια δυνατή και κρυφή (αναγκαστικά) φιλία αναπτύσσεται ανάμεσα στα δυο αγόρια, με το συρματόπλεγμα πάντα ανάμεσά τους. Να όμως που σε αυτό το σημείο το συρματόπλεγμα είναι λίγο χαλαρά στερεωμένο στη γη. Μια μικρή τρύπα αφήνει το παιδικό χεράκι να περάσει για να δώσει μια φέτα ψωμί και λίγο τυρί στον φίλο. Αφήνει χώρο για να κρατήσει για λίγο ο ένας το χέρι του άλλου. Για να περάσει, στο τέλος, ο Μπρούνο στην άλλη πλευρά, να γνωρίσει τον κόσμο του φίλου του, τον κόσμο με τις ριγέ πιτζάμες. Ο κίνδυνος της αποκάλυψης παραμονεύει. Δεν τολμά κανείς να φανταστεί τι θα κάνει ο Πατέρας αν καταλάβει το ατόπημα του γιου. Υπάρχει όμως κι ένας μεγαλύτερος κίνδυνος που παραμονεύει πίσω από το σιδερένιο συρματόπλεγμα.
Πρόκειται για ένα συναρπαστικό βιβλίο που διαβάζεται απνευστί. Η σύλληψη της πλοκής είναι ευφυής, έστω κι αν ελέγχεται, σε κάποια σημεία, για την αληθοφάνειά της. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα όμως είναι η γραφή και οπτική της αφήγησης. Οι πιο σκληρές αλήθειες υπονοούνται και διαγράφονται μέσα από την οπτική του εννιάχρονου ήρωα. Μια οπτική γνήσια παιδική, έως και αφελής. Ο μικρός διυλίζει τα πάντα μέσα από την προσωπική του ματιά και τις ανησυχίες ενός εννιάχρονου. Η αδερφή που κάνει την έξυπνη, η κουπαστή στο μεγάλο σπίτι που προσφέρεται για καταπληκτική τσουλήθρα, οι αντιπαθητικοί στρατιωτικοί που παρελαύνουν στο σπίτι, ο Πατέρας που λάμπει στην καλογυαλισμένη στολή του, η διάθεση για εξερεύνηση, ο νέος τόπος που είναι ένα άγνωστο «Ουσβιτς», μακριά από το Βερολίνο. Αλλά πού βρίσκεται ακριβώς; Στη Γερμανία; Οι ριγέ στολές των κρατουμένων είναι αξιοζήλευτες άνετες πιτζάμες. Από την άλλη ο ήρωας είναι ένας γνήσιος επαναστάτης, κι ας μην το ξέρει.
Είναι αυτή η αφηγηματική ματιά που δίνει την πρωτοτυπία σε αυτό το μυθιστόρημα. Δεν υπάρχει κανένα στερεότυπο, δεν αναφέρονται ποτέ οι λέξεις στρατόπεδο, εθνικοσοσιαλισμός, ούτε καν πόλεμος. Όλα υπονοούνται και αναδεικνύονται ακόμη πιο έντονα μέσα από την άγνοια και το ανυποψίαστο βλέμμα του Μπρούνο.
Όλοι οι ήρωες διαγράφονται πειστικοί συνθέτοντας μια μικρή τοιχογραφία των βασικών προσώπων του δράματος που λέγεται Ολοκαύτωμα. Σκηνές δυνατές, εύκολα τις φαντάζεται κανείς στον κινηματογράφο.
Στρωτή η μετάφραση της Αριάδνης Μοσχονά, διατηρεί έναν ρυθμό με τις σκόπιμες επαναλήψεις και τις εναλλαγές μακροπερίοδου και σύντομου λόγου, αφηγηματικών και διαλογικών μερών.
