Άνθρωπος στο πηγάδι

Μια στοχαστική διαδρομή προς το θάνατο

Ο Μάνος Ελευθερίου είναι ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος. Έχει συγγράψει εννέα ποιητικές συλλογές, διηγήματα, μία νουβέλα, δύο μυθιστορήματα, πάνω από 4.000 τραγούδια και έχει επιμεληθεί διάφορα λευκώματα βασισμένα σε προσωπικές συλλογές του. Έχει τιμηθεί με το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας του 2005, για το πρώτο μυθιστόρημά του, ”Ο καιρός των χρυσανθέμων”. Οι στίχοι του έχουν μελοποιηθεί από όλους σχεδόν τους διαπρεπείς Έλληνες συνθέτες.

Το βιβλίο του ”Ο άνθρωπος στο πηγάδι” είναι ένα στοχαστικό μυθιστόρημα. Ένα αυγουστιάτικο απόγευμα, ένας σαραντάρης καταξιωμένος συγγραφέας, που τον λένε Μιχαήλ, αλλά τον φωνάζουν Ηλ, προσωνύμιο που του έδωσε η κοπέλα του, Ειμαρμένη, πηγαίνει στο σταθμό υπεραστικών λεωφορείων του Κηφισού, με σκοπό να επισκεφτεί φίλους του για διακοπές.

Του κινεί την περιέργεια ένα ερειπωμένο αρχοντικό δίπλα στο σταθμό, ώσπου στην προσπάθειά του να το εξερευνήσει, γλιστρά σε ένα ρηχό πηγάδι με λιγοστό νερό. Η πτώση του επιβραδύνθηκε από τις ρίζες μιας συκιάς και απλώς τραυματίστηκε. Αρχίζει και μηχανεύεται τρόπους για να σωθεί και κάνει διάφορες προσπάθειες. Ο εγκλωβισμός του αυτός τον κάνει να αναλογίζεται τη ζωή του, ανακαλώντας παραστάσεις από το παρελθόν. Κατακλύζεται από χιλιάδες σκέψεις. Πλάθει σενάρια συγγραφής μελλοντικών διηγημάτων που θα γράψει, όταν βγει από το πηγάδι. Κάνει αυτοκριτική όσον αφορά παλιά διηγήματα του, πράξεις του παρελθόντος και σκηνές από τη ζωή του με τους ανθρώπους του περιβάλλοντός του. Κάποιες στιγμές οργίζεται και απελπίζεται και άλλες στιγμές φτιάχνει παρήγορα σενάρια σωτηρίας του. Ο συγγραφέας θα σώσει τον δοκιμαζόμενο ήρωα;

Το μυθιστόρημα δεν χωρίζεται σε κεφάλαια, αλλά σε ενότητες. Ο Μάνος Ελευθερίου χρησιμοποιεί τριτοπρόσωπη αφήγηση και αποδίδει τις εναγώνιες σκέψεις του ήρωα χρησιμοποιώντας ελεύθερο πλάγιο λόγο. Η δράση είναι πολύ περιορισμένη, καθώς αυτό που κυριαρχεί είναι η σκέψη του Ηλ γύρω από όλα τα θέματα της ζωής του. Ο ήρωας αποκόπτεται από τον πραγματικό κόσμο.

Η φαντασία του και ο παραλογισμός, το πλήθος των ονειρικών δραπετεύσεών του, είναι οι πρωταγωνιστές στο δράμα που βιώνει. Το σώμα του είναι εξασθενημένο, όμως το μυαλό του δημιουργεί μια άλλη πραγματικότητα, μια φαντασιακή πραγματικότητα. Η αγωνία του ήρωα υποκρύπτει το φόβο του θανάτου, που αιώνια τυραννά τον άνθρωπο. Η αίσθηση του θανάτου και της απόλυτης μοναξιάς, που κατακλύζει τον κάθε άνθρωπο πριν το τέλος του, κυριαρχεί εδώ.

Ο συγγραφέας στοχάζεται πάνω στο θέμα της ζωής και του θανάτου τα οποία ο άνθρωπος βιώνει μόνος του.

Ευμορφία Ζήση