Ζωντανός Θρύλος

Ρέκβιεμ για το ανθρώπινο είδος

Μια φωτεινή πινακίδα στη μέση της Κόλασης. Τσαρλς Μπουκόφσκι

Σας προτείνω, πριν διαβάσετε τον «Ζωντανό Θρύλο», να δείτε την ομώνυμη ταινία που πρόσφατα προβλήθηκε και στην Ελλάδα, ώστε να καταλάβετε τι ακριβώς μπορεί να κάνει το Χόλιγουντ σ’ ένα βιβλίο. Αν και η συγκεκριμένη παραγωγή είναι προσεγμένη και αξιοπρεπής -για τα δεδομένα του εμπορικού κινηματογράφου-, κατορθώνει να μεταλλάξει ένα σκοτεινό, αλληγορικό θρίλερ που βάζει στον αναγνώστη δύσκολα υπαρξιακά και πολιτικά ερωτήματα σ’ ένα mainstream παραμύθι με εντυπωσιακά εφέ και αισιόδοξο τέλος.

Για να ξαναγυρίσουμε στο βιβλίο, εκδόθηκε το 1954 από τον συγγραφέα και σεναριογράφο Richard Matheson (1926- ), ”πατριάρχη” της σύγχρονης αμερικανικής λογοτεχνίας του Φανταστικού που με το έργο του επηρέασε σημαντικούς εκπροσώπους του είδους όπως ο Stephen King. Το κείμενο με την μορφή της πρωτοπρόσωπης αφήγησης διηγείται την ιστορία του Ρίτσαρντ Νέβιλ, του τελευταίου ανθρώπου στη γη που περιπλανιέται μόνος του στο Λος Άντζελες της δεκαετίας του ’70. Μόνος του; Όχι ακριβώς – ”συνυπάρχει” με μια στρατιά νεκροζώντανων πρώην ανθρώπων, μεταλλαγμένων σε αιμοδιψή βαμπίρ λόγω της λοιμώδους εξάπλωσης ενός ιού.

Ο Νέβιλ μπορεί να κυκλοφορεί στο φως της ημέρας, όμως οι νύχτες ανήκουν στα βαμπίρ που τον πολιορκούν λυσσαλέα – αναγκάζεται τότε να μένει εγκλωβισμένος στο σπίτι του που το έχει μετατρέψει σε οχυρό, καταφεύγοντας στο αλκοόλ για ν’ αντέξει ένα ακόμα εφιαλτικό βράδυ. Τα πρωινά παίρνει την εκδίκησή του σκοτώνοντας ”εχθρούς”, ενώ παράλληλα αγωνίζεται με τις στοιχειώδεις επιστημονικές γνώσεις του να βρει ένα αντίδοτο στον ιό. Τίποτα όμως δεν καταφέρνει να καλύψει το ψυχολογικό κενό από την έλλειψη ανθρώπινης επαφής, όλα καταλήγουν στη συνειδητοποίηση της ματαιότητας της ύπαρξής του. Θα δώσει τον αγώνα μέχρι τέλους κι όταν όλα κριθούν, θα κάνει την έξοδό του από τη σκηνή ως ο τελευταίος του είδους του – ένας θρύλος από το παρελθόν για την καινούρια τάξη πραγματων.

Ως μετρ του θρίλερ, ο πολυγραφότατος Richard Matheson (υπήρξε άλλωστε εις εκ των σεναριογράφων της περίφημης τηλεοπτικής σειράς η ”Ζώνη του Λυκόφωτος”) δημιουργεί αριστοτεχνικά το σκηνικό ενός ζωντανού εφιάλτη απ’ τον οποίο ο ήρωας δεν μπορεί να ξυπνήσει. Εργαλεία της τέχνης του η ρέουσα γλώσσα -που αποδίδεται άριστα από την καλή μετάφραση- και η κλειστή, εσωστρεφής γραφή που χτίζεται πάνω στη φόρμα του εσωτερικού διαλόγου, έχοντας όμως και σκηνές έντονης δράσης και αγωνίας που κόβουν την ανάσα του αναγνώστη. Η σκοτεινή ατμόσφαιρα και η απαισιόδοξη οπτική συμπληρώνουν την εικόνα της μάταιης πάλης ενάντια στο αναπόφευκτο που διατρέχει όλο το κείμενο.

Ο «Ζωντανός Θρύλος» είναι ένα κλασικό μυθιστόρημα τρόμου, αλλά όχι μόνο: σε μια δεύτερη ανάγνωση γίνεται κατανοητό ότι είναι επίσης μια πολιτική αλληγορία για την αλλοτρίωση του ανθρώπου μέσα στον καπιταλισμό. ”Σαρκοβόρος” ανταγωνισμός, ανυπαρξία αληθινών ανθρώπινων σχέσεων, απομόνωση στο σπίτι ως το μόνο καταφύγιο από έναν κόσμο χωρίς έλεος, κυριαρχία του ισχυροτέρου και εξαφάνιση των αδυνάμων – ο συγγραφέας τα εκφράζει όλα αυτά με τόση δύναμη ώστε, παρά το γεγονός ότι γράφτηκε 50 χρόνια πριν, το κείμενο παραμένει σύγχρονο. ”Σ’ έναν κόσμο στον οποίο ο φόνος είναι ευκολότερος απ’ την ελπίδα”, το ανθρώπινο είδος δεν έχει καμιά πιθανότητα επιβίωσης.   

Αγγέλα Γαβρίλη