Ανάμεσα στους τοίχους

Η ζούγκλα του μαυροπίνακα

Πόσες φορές έχει τύχει σε κάποιον να διαβάζει ένα βιβλίο και να σκεφτεί «αυτό το βιβλίο έχει γραφτεί για μένα, είναι η ζωή μου»; Ομολογώ ότι αυτό μου συνέβη για πρώτη φορά με το βιβλίο του Φρανσουά Μπεγκοντό -πρώην καθηγητή, συγγραφέα και εσχάτως ηθοποιού-, αλλά και με την ομότιτλη ταινία.

Σε ένα πολυπολιτισμικό σχολείο μιας υποβαθμισμένης συνοικίας του Παρισιού, ο συγγραφέας και αφηγητής Φρανσουά και οι συνάδελφοί του προσπαθούν να κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Οι σχέσεις με τους μαθητές -οι περισσότεροι είναι παιδιά μεταναστών- είναι περισσότερο εχθρικές παρά σχέσεις δασκάλου-μαθητή. Στα διαλείμματα, στο γραφείο των καθηγητών η φράση που ακούγεται συνέχεια είναι: «δεν αντέχω άλλο με αυτό το τμήμα». Η σχολική χρονιά κυλά, κάποιοι αποβάλλονται, κάποιοι συνεχίζουν, ελάχιστοι βελτιώνονται και όλοι οι καθηγητές απελπίζονται, γιατί κατά βάθος γνωρίζουν πως ό,τι και να κάνουν δεν μπορούν να τα βοηθήσουν αυτά τα παιδιά, είναι παιδιά των μεταναστών.

Όλο το βιβλίο είναι διαδοχικοί διάλογοι – διάλογοι των μαθητών, του Φρανσουά και των μαθητών, των συναδέλφων του, του συλλόγου γονέων. Και είναι αληθινές συζητήσεις. Είναι μια πραγματική καταγραφή του μικρόκοσμου του σχολείου και όχι η ωραιοποιημένη εκδοχή του που παρουσιάζεται σε αμερικάνικες ταινίες. Το σχολείο είναι μια ζούγκλα, λέει ο Μπεγκοντό – και θα συμφωνήσω. Θέλει προσπάθεια για να επιβιώσει τόσο ο καθηγητής, όσο και ο μαθητής, γιατί και οι δύο θυσιάζουν κάτι από την προσωπικότητά τους, εγκλωβισμένοι μέσα στους τοίχους ή τα κάγκελα ενός σχολείου. Και σίγουρα είναι μεγαλύτερη ζούγκλα τα σχολεία όπως αυτό που περιγράφει ο συγγραφέας, με παιδιά μεταναστών ή μειονοτικών ομάδων που θέλουν να ενσωματωθούν, αλλά η κοινωνία τα έχει ήδη αποβάλει, προτού προσπαθήσουν.

Τα παιδιά το νιώθουν κι έτσι προσθέτουν την επιθετικότητα στο καθημερινό ρεπερτόριο της συμπεριφοράς απέναντι στον καθηγητή.

Κι όμως, το βιβλίο δεν είναι μελαγχολικό. Ο Μπεγκοντό φροντίζει και παρουσιάζει και ορισμένες στιγμές μέσα σε μια τάξη όπου ο καθηγητής είναι έτοιμος να σηκώσει τα χέρια ψηλά και να φωνάξει: «Παραδίνομαι. Δεν μπορώ να κάνω τη δουλειά μου σωστά και κανένα τους δεν με καταλαβαίνει». Ερωτήσεις που στριμώχνουν τον καθηγητή, απορίες που είναι αδύνατον να λύσεις και λάθη…, λάθη που τα διορθώνεις χιλιάδες φορές και ακόμα γίνονται. Σας θυμίζει κάτι αυτή η εικόνα; Είμαι σίγουρη ότι ναι. Είναι η ζωή όλων μας ανάμεσα στους τοίχους ενός σχολείου για δώδεκα συνεχόμενα χρόνια της παιδικής μας ηλικίας. Για όσους επέλεξαν ως επαγγελματικό χώρο την εκπαίδευση… , το σχολείο δεν τελειώνει ποτέ.

Αφροδίτη Δημοπούλου