Μοιραία

Συγγραφέας	:	JEAN-PATRICK MANCETTE
Τίτλος	:	ΜΟΙΡΑΙΑ
Μετάφραση	:	ΕΙΡΗΝΗ ΤΣΟΛΑΚΕΛΛΗ
Κατηγορία	:	–
Εκδότης	:	ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΓΡΑ
Σελίδες	:	172
ISBN	:	960-325-636-6

”Ζήσε άγρια και επικίνδυνα”     

Tiger, tiger burning bright in the forests of the night… William Blake

                                                                  

Μαύρο είναι το χρώμα αυτού του μυθιστορήματος – όχι μόνο γιατί η ”Μοιραία” (1978) ανήκει ως είδος στη νουάρ λογοτεχνία, αλλά κυρίως γιατί τόσο στην υπόθεση όσο και στην ηρωίδα του ταιριάζει απόλυτα το μαύρο: μαύρο όπως η νύχτα, μαύρο όπως ο θάνατος, μαύρο όπως η άγρια πλευρά της ανθρώπινης ψυχής. Η Αιμέ Ζουμπέρ, η ηρωίδα που πλάθει ο Γάλλος συγγραφέας Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ (1942-1995) βασίζεται στο κλασικό στερεότυπο της femme fatale – της όμορφης μα επικίνδυνης σαν στιλέτο γυναίκας που στήνει με μαεστρία τα δίχτυα της: είναι μια επαγγελματίας δολοφόνος που μετακινείται από πόλη σε πόλη στη Γαλλία της δεκαετίας του ’70 αλλάζοντας όνομα, ιδιότητα, χρώμα μαλλιών ακόμα και μάρκα τσιγάρων, ενώ συγχρωτίζεται με την τοπική μπουρζουαζία μέχρι να εντοπίσει τα υποψήφια θύματά της. Στην συνέχεια, αξιοποιώντας τις προσωπικές ή χρηματικές διαφορές μεταξύ των ”επιφανών πολιτών”, τους προσφέρει τις υπηρεσίες της βγάζοντας απ’ τη μέση τους αντιπάλους τους έναντι αδράς αμοιβής.

Έτοιμη για το επόμενο κόλπο, καταφτάνει στην επαρχιακή πόλη Μπλεβίλ και με το πρόσχημα της αγοράς κάποιου ακινήτου δικτυώνεται με την άρχουσα τάξη, αναζητώντας τους μεταξύ τους συσχετισμούς που θα της φανούν χρήσιμοι- ”γκομενοδουλειές, ζητήματα συμφέροντος, παλαιά εγκλήματα”. Τελικά επιλέγει ως εξιλαστήριο θύμα ”τον τρελό του χωριού”, έναν ξεπεσμένο βαρώνο που θέλει να εκδικηθεί τους τοπικούς παράγοντες για την περιθωριοποίησή του: τον πείθει να τους εκβιάσει με τα στοιχεία που έχει για το βρώμικο παρελθόν τους, ενώ ταυτόχρονα προσεγγίζει τους εκβιαζόμενους έναν-έναν και τους προτείνει να ξεφορτωθεί τον ενοχλητικό βαρώνο. Αυτό που θ’ ακολουθήσει είναι ένα λουτρό αίματος απ’ το οποίο κανείς δεν θα βγει ζωντανός…

Ο Μανσέτ για μια ακόμη φορά δημιουργεί ένα σκοτεινό αριστούργημα: με γραφή επιθετική αλλά αποστασιοποιημένη συναισθηματικά – όπως ακριβώς ταιριάζει στην οπτική μιας επαγγελματία δολοφόνου, και με γλώσσα ωμή, χωρίς λογοτεχνικές ωραιοποιήσεις και στρογγυλέματα, διηγείται με σκληρό ρεαλισμό και κινηματογραφική ροή μια ιστορία που θα μπορούσε να είναι απόλυτα αληθινή. Το ύφος της αφήγησης είναι στεγνό και λιτό, σχεδόν μινιμαλιστικό, ενώ σαν γνήσιο τέκνο του γαλλικού Μάη ο συγγραφέας καταθέτει ένα βαθιά πολιτικό κείμενο που ξεγυμνώνει την παραδομένη στο κυνήγι του χρήματος αστική τάξη. Η προσεγμένη μετάφραση καθώς και το επίμετρο της έκδοσης με αποσπάσματα από το ημερολόγιο του Μανσέτ, κρίσεις για το έργο του και εργογραφία του, συμπληρώνουν και φωτίζουν τόσο το περιεχόμενο του βιβλίου όσο και την προσωπικότητα του συγγραφέα.

Πολλά θα μπορούσαν να ειπωθούν ακόμα για τη ”Μοιραία”, κράτησα όμως για το τέλος αυτό που με συγκίνησε περισσότερο – την αγάπη του Μανσέτ για τις γυναίκες και τον ακομπλεξάριστο θαυμασμό του για τη γυναικεία δύναμη που εκφράζεται σ’ όλο το κείμενο: με την τρυφερή του αφιέρωση ”στην πολυαγαπημένη μου” αλλά κυρίως με τη γεμάτη κατανόηση παρουσίαση του χαρακτήρα της ηρωίδας (που την ονομάζει επίσης ”aimée”, αγαπημένη) την οποία όχι μόνο δεν απαξιώνει για τις επιεικώς αμφιλεγόμενες επιλογές της αλλά αντιθέτως στην τελική σκηνή ουσιαστικά την αποθεώνει. Και βέβαια με την τελευταία φράση του βιβλίου, ”Γυναίκες ηδονικές και φιλόσοφοι, σ’ εσάς απευθύνομαι” (που παραπέμπει σε μανιφέστο ή προκήρυξη),  με την οποία αποτίεται φόρος τιμής στις ελεύθερες, δυνατές γυναίκες από έναν ελεύθερο και δυνατό άντρα…

Αγγέλα Γαβρίλη