Λαική Σοφία

Στην παλιά Αθήνα του 1843, επρόκειτο να συγγενέψουν με γάμο δύο αρχοντικές οικογένειες: Του Γιώργη Φλαμή και του Σωτήρη Ταλιάνη. Ο Φλάμης είχε το κορίτσι και ο Ταλιάνης το αγόρι. Η εκκλησία, που θα γινόταν το μυστήριο, ήταν η Αγία …

Η φράση ξεκινάει και γίνεται πολύ γνωστή από το παρακάτω τραγούδι, που γράφτηκε για το θρήνο της Πόλης: «Τ’ απάνω βήμα πάρθηκεν το κάτω ποκοιμάται το μεσακό εστράγγισε, παιδιά, πάρθην η Πόλη. Πήραν την Πόλη πήραν την, πήραν και την …

Η προέλευση της φράσης είναι κάπως περίεργη με τη σημερινή της σημασία. Ήταν η εποχή, που ο Πόντιος Πιλάτος είχε παραδώσει στους Αρχιερείς τον Ιησού Χριστό, για να σταυρωθεί. Είχε δώσει ακόμη την εντολή να γραφούν πάνω στο σταυρό τα …

«Πιες ξύδι να ξεθυμώσεις» ή «πιες ξύδι να σου περάσει», λέμε σε κάποιον που θύμωσε μαζί μας. Είναι αρχαία συνήθεια. Ξύδι έδωσε κι ο Ρωμαίος στρατιώτης στο Χριστό, όταν εκείνος ζήτησε νερό.

Όταν μετά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα άρχισε να παίρνει μια συγκεκριμένη μορφή η κοσμική ζωή στον τόπο μας και να διοργανώνονται οι πρώτες κοσμικές συγκεντρώσεις, παράλληλα με τις γραφικές δεξιώσεις των ανακτόρων, γεννήθηκε, όπως ήταν φυσικό, το …

Μέσα στα όπλα, στις μηχανές και γενικά στα μέσα του πολέμου, το “υγρόν πυρ” είναι ένα από τα πιο περίεργα και θαυμαστά έργα του ανθρώπου. Την απόκρυφη εφεύρεση την έφερε, καθώς λένε, στο Βυζάντιο, τον έβδομο αιώνα, ένας καλόγερος από …

Κατά τη βυζαντινή εποχή, όταν κάποιος πλούσιος καταδικαζόταν να μείνει στη φυλακή, είχε δικαίωμα να βάλει κάποιον άλλο στη θέση του, τον οποίο, βέβαια πλήρωνε πλουσιοπάροχα. Φυσικά, το δικαίωμα αυτό το είχαν μόνο όσοι καταδικάζονταν λιγότερο από ένα χρόνο. Οι …

Η έκφραση «γουρούνι», προέρχεται από το βρόμικο τρόπο ζωής του γουρουνιού (χοίρος) σε βούρκους, ακαθαρσίες, νεκροταφεία κλπ. Λέγεται για άνθρωπο αναίσθητο και βρομιάρη.

Η φράση αυτή σημαίνει τον κατσάδιασα, του τα είπα για καλά. Η φράση προέρχεται από τον Εξάψαλμο, που έχει σύνολο έξι ψαλμούς. Είναι μια σειρά έξι ψαλμών, που τους λένε στην αρχή του όρθρου, είναι δε οι εξής: ο 3°^ …

Στην περίπτωση αυτή παραβάλλεται το μυαλό του ανθρώπου με ένα λεπτό μηχανισμό (όπως είναι και η πραγματικότητα). Όταν, λοιπόν, σε ένα μηχανισμό του είδους αυτού στρίψει ή λασκάρει (χαλαρώσει) μια βίδα, παύει και η κανονική του λειτουργία. Κατ’ αναλογία λέει …

Αντί να πούμε τη λέξη «υπερτέρησε», συνηθίζουμε να μεταχειριζόμαστε τη φράση του ‘βαλε τα γυαλιά. Τον ανάγκασε, λοιπόν, μια και δεν έβλεπε, να φορέσει τα γυαλιά του, για να δει. Η μεταφορά αυτή έδειξε ότι ξεπερνάει τον άλλο, άρα είναι …

……Και, όταν πάλι βλέπει ο γέρος να κατηφορίζει ο γείτονάς του, ο Θανάσης, με το ταγάρι στον ώμο, που κάπου χασομέρησε και τώρα μόλις φτάνει στο σπίτι του, με τη γλώσσα του έξω από την τρεχάλα, τον ρωτάει τι έπαθε. …

– Τη φράση αυτή τη λέμε, όταν στενοχωρήσουμε κανέναν σε μεγάλο βαθμό. Οι επιστήμονες γιατροί παραδέχονται πως η στενοχώρια «διογκώνει το ήπαρ» και τούτο γνωρίζοντάς το ο λαός έβγαλε τη φράση. – Βέβαια, η όλη ιστορία του συκωτιού – ήπατος, …

– Δηλαδή θα πρέπει να δωροδοκήσεις, για να πετύχεις τη δουλειά σου. Αυτός λαδώθηκε, λέμε. Η φράση μεταφέρθηκε από το λάδωμα του τροχού, που για να δουλέψει καλά πρέπει να λαδωθεί. – Αυτό φανερώνουν και οι φράσεις : ο τροχός …

– Μια φορά το χρόνο, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν – για να τιμήσουν την Αφροδίτη και το Διόνυσο – μ’ έναν πολύ τρελό και παράξενο τρόπο: Κάθε 15 Μαΐου, έβγαινε ο λαός στις πλατείες και άρχιζε τον «πετροπόλεμο» με … αυγά …

«Του και από γλώσσης μέλιτος γλυκίων ρέεν αύδη». Αυτά είναι λόγια του Όμηρου από την Ιλιάδα (Α 249), που τα λέει για το Νέστορα «με τη γλυκιά τη γλώσσα», που «κι απ’ το μέλι του ‘χυνε φωνή πιο ζαχαρένια». Η …