Λαική Σοφία

“Οι βιολιτζήδες άλλαξαν, ο χαβάς μένει ο ίδιος.” Είναι η απάντηση που έδωσε ο Κολοκοτρώνης στον Όθωνα, όταν αυτός του ζήτησε τη γνώμη του για το νέο Υπουργείο που είχε σχηματιστεί. Λέγεται για αλλαγή φαινομενική, εξωτερική, όπως η γνωστή παροιμία …

“Συμπεθέρεψε η γούνα με την κάπα. “ Λόγια του Κολοκοτρώνη όταν του ευχήθηκαν για το γάμο του γιου του Κολίνου (Κωνσταντίνου) με την εγγονή του Φαναριώτη Καρατζά, ηγεμόνα της Βλαχίας. Λέγεται για δύο ανόμοια πράγματα που τυχαίνει να βρίσκονται μαζί …

Φράση που έλεγε συχνά ο πρωθυπουργός στην εποχή του Όθωνα Κωλέτης, για χρόνια πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι. Λέγεται (και με τον τύπο «Αυτά γίνονται και στο Παρίσι») για να δικαιολογηθεί κάτι ασυνήθιστο ή άτοπο που έγινε στον τόπο μας. …

“Την αυγή με τη δροσούλα εξεφύτρωσ’ ένα ρόδο, την αυγή με τη δροσούλα εμαράθηκε το ρόδο.” Στίχοι από το ποίημα του Βαλαωρίτη «Η Νεκρική Ωδή». Λέγονται για κάτι λιγόζωο, άνθρωπο, πράμα ή περαστικό.

“Φέρνουν, ξέρεις, όλοι οι δρόμοι στην Εφτάλοφη τη Ρώμη. ” Στίχοι του Γρυπάρη, από το ποίημα του «Συναποθανούμενοι», που θυμίζουν παροιμιακή φράση συχνή σε πολλές γλώσσες, «Όλοι οι δρόμοι πάνε στη Ρώμη», αφού αυτή ήταν για καιρό κέντρο της καθολικής …

Φράση που βρίσκεται σε διάφορα δημοτικά τραγούδια. Τα πουλιά μιλώντας μεταξύ τους σχολιάζουν τα νέα κατορθώματα των κλεφτών και τις περιπέτειες τους. Λέγεται η φράση για να χαρακτηριστεί απάντηση άσχετη με το θέμα, λόγια ασυνάρτητα , η αδιαφορία για τις …

Νυν απολύεις τον δούλον σου, δέσποτα. Είναι οι λόγοι που είπε ο γέρος Συμεών στην Ιερουσαλήμ, όταν πήρε στην αγκαλιά του τον Ιησού παιδί. Λέγεται από κάποιον που νομίζει πως μπορεί πια να πεθάνει ήσυχος γιατί του έγινε παλιά μεγάλη …

“(Απόδοτε ουν) τα Καίσαρος Καίσαρι και τα του Θεού τω Θεώ.” Λόγοι του Ιησού προς τους Φαρισαίους (Ματθ. 22.21): Πρέπει να πληρώνομε και στο κράτος και στο Θεό ότι τους ανήκει. Λέγεται με το νόημα πως πρέπει να υπακούμε στο …

Από την προσευχή του Τριωδίου: «Κράζω σοι εκ βαθέων ψυχής, ελέησόν με προ του τέλους και φεισαί μου, Κριτά δικαιότατε». Λέγεται για επίκληση σε στιγμή υπέρτατης συντριβής, κατάνυξης ή ψυχικής ανάτασης.

“Πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά σας είναι “. Είναι ο τελευταίος στίχος από το λαϊκό θρήνο για την Αγιά-Σοφιά, όταν έπεσε η Πόλη στα χέρια των Τούρκων. Δείχνει σ’ αυτόν ο ελληνικός λαός την εγκαρτέρηση του στην εθνική …

“Σα σ’ αρέσει, μπάρμπα-Λάμπρο, ξαναπέρνα από την Άντρο.” Η φράση αυτή βγήκε όταν ο Λάμπρος Κατσώνης, νικητής ως τότε, νικήθηκε από τον τούρκικο στόλο κοντά στην Άντρο, την άνοιξη του 1790.

“Εγώ Γραικός γεννήθηκα, Γραικός θε νά πεθάνω.” Στίχοι από το δημοτικό τραγούδι για το Θανάση Διάκο. Είναι η περήφανη απάντηση του ήρωα, όταν του πρότεινε ο Ομέρ Βρυώνης ν’ αλλαξοπιστήσει για να χαρή τη ζωή του.

“Η Ελλάς θέλει να ζήσει και θα ζήσει.” Είναι λόγια που είπε μια φορά ο κυβερνήτης της Ελλάδας Χαρίλαος Τρικούπης, που δείχνουν την ακλόνητη πίστη του στο μέλλον της Ελλάδας και στη ζωτικότητα του λαού της. Ο Τρικούπης είχε πει …

Στίχοι από την πέμπτη στροφή του Εθνικού μας Ύμνου, όπου ο Σολωμός λέει πώς δεν απόμεινε πια στα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς στην ελληνική Ελευθερία άλλη παρηγοριά από τη θύμηση της περασμένης δόξας.

Το άγιον τοις κυσί….δηλαδή κάτι αγιασμένο στα σκυλιά.. Από τα λόγια του Ιησού στην ομιλία του στο όρος. Ολόκληρη η σύσταση είναι: «Μη δώτε το άγιον τοις κυσί μηδέ βάλητε τους μαργαρίτας υμών έμπροσθεν των χοίρων» (Ματθ.7.6). Το λέμε κάποτε …

Έτσι αναφέρονται συνήθως τα λόγια του Ιησού προς το μαθητή του που έκοψε το αυτί του Μάλχου: «Πάντες γαρ οι λαβόντες μάχαιραν εν μαχαίρα αποθανούνται» (Ματθ. 26.52). Λέγεται με το νόημα πως όποιος κακοποίησε άλλον θα πληρωθεί με την ίδια …