Χριστούγεννα – Πρωτοχρονιά

Κύριο πιάτο την ήμερα των Χριστουγέννων είναι η γαλοπούλα, ένα έθιμο που έφτασε στην Ευρώπη από το Μεξικό μόλις το 1824. Την Πρωτοχρονιά η συνήθεια ήταν να φτιάχνουν κότα ή “κούρκο” (γαλοπούλα) γεμιστό με κάστανα, καρύδια, σταφίδες, κιμά, κρεμμύδι πιπέρι …

– Στις περιοχές της Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους. Συγκεκριμένα, στα χωριά (Σιταγροί κ.ά.) όπου υπάρχουν πρόσφυγες του Πόντου, την παραμονή των Χριστουγέννων, εφτά άνδρες του χωριού γίνονται …

Στην πόλη της Χίου την παραμονή της Πρωτοχρονιάς υπάρχει ένα έθιμο, τα αγιοβασιλιάτικα καραβάκια. Σύμφωνα με αυτό, όποιες ενορίες επιθυμούν, κατασκευάζουν (βάσει μακέτας) πλοία, -πολεμικά ή εμπορικά- σε σμίκρυνση. Αυτά συναγωνίζονται μεταξύ τους ως προς την ποιότητα κατασκευής και ως …

Οι “κλαδαριές” και τα “κόλιαντα ” είναι τα έθιμα που αναβιώνουν στη Σιάτιστα την περίοδο του δωδεκαημέρου των γιορτών. Οι “κλαδαριές” είναι οι φωτιές που ανάβονται κάθε χρόνο στις 23 Δεκεμβρίου για να ζεστάνουν τον Χριστό που θα γεννηθεί. Θεωρείται …

Στην Πέλλα αναβιώνει το έθιμο της “Κόλιντα Μπάμπω” που έχει σχέση με τη σφαγή του Ηρώδη. Οι κάτοικοι της περιοχής ανάβουν το βράδυ της 23ης Δεκεμβρίου φωτιές φωνάζοντας “κόλιντα μπάμπω” δηλαδή “σφάζουν, γιαγιά”. Σύμφωνα με τους κατοίκους, αυτό το βράδυ …

Η χριστουγεννιάτικη κάρτα θεωρείται ότι είναι αγγλική επινόηση. Την πατρότητά της διεκδικεί αρχικά ο Γουίλιαμ Έντλεϊ, ο οποίος φέρεται ως ο σχεδιαστής της πρώτης κάρτας το 1842, που είναι σήμερα έκθεμα του Βρετανικού Μουσείο. Κατ’ άλλους, η πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα …

Στην Κεφαλονιά, αλλά και στα άλλα Επτάνησα, το βράδυ της Παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου, κατεβαίνουν στους δρόμους κρατώντας μπουκάλια με κολόνιες και ραίνουν ο ένας τον άλλον τραγουδώντας: «Ήρθαμε με ρόδα …

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας πιστεύουν ότι την ώρα που γεννιέται ο Χριστός ένα φως φωτίζει τις γυναίκες που μένουν άγρυπνες  και περιμένουν να δουν το φως του μικρού Χριστού Την ίδια στιγμή ανθίζει βασιλικός . Είναι η ώρα που …

Στην Αιτωλία τα Χριστούγεννα , ο παπάς γυρίζει τα σπίτια με τη σειρά και σηκώνει το ύψωμα , δηλαδή ενώ διαβάζει τις ευχές πλησιάζουν όλα τα μέλη της οικογένειας και πιάνουν το χριστόψωμο με το δεξί χέρι . Το υψώνουν …

Στη Σινώπη , βάζουν το σταυροψώμι στη μέση του τραπεζιού και γύρω –γύρω φρούτα . Επάνω στο σταυροψώμι καρφώνουν ένα κλαδί ελιάς με σύκα , μήλα , πορτοκάλια . Μετά , υψώνουν το ψωμί και λένε τρεις φορές «Χριστός γεννάται …

Στην Αθήνα , παλιότερα , στη νυχτερινή λειτουργία  ντύνονταν με κουρέλια , για να τιμήσουν το Χριστό που γεννήθηκε τόσο ταπεινά και φορούσαν τα επίσημα ρούχα τους μόνο στη λειτουργία , ανήμερα των Χριστουγέννων

Το πρωί της παραμονής ομάδες παιδιών πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι και τραγουδούν τα κάλαντα ( η λέξη προέρχεται από τις καλένδες , τις Ρωμαϊκές πρωτομηνιές ). Τα κάλαντα είναι ευχετικά τραγούδια για την ευετηρία . Σε διάφορα μέρη τα …

Όπως αναφέρει ο Γ. Β. Σιέττος , πολλοί πιστεύουν ότι το έθιμο προέρχεται από αρχαίες διονυσιακές γιορτές , όπου τα παιδιά τραγουδούσαν για την καλοχρονιά , κρατώντας στο χέρι το κλαδί της Ειρεσιώνης – ένα κλαδί δάφνης ή ελιάς , …

Εκτός από τα παινέματα στα κάλαντα υπάρχουν και τα σκωπτικά κάλαντα . Τα παιδιά τραγουδούσαν τέτοιους στίχους όταν κάποια πόρτα παρέμενε κλειστή και οι νοικοκυραίοι  δεν άνοιγαν για να δώσουν το μποναμά τους στα παιδιά

Τόσο βαρύ ‘ναι το πάπλωμα και δεν πίρνεις χαμπάρι Κι απ’ έξω από την πόρτα σου καράβι βολτετσάρει .Τόσα τραγούδια είπαμε κι η πόρτα δεν έχει ανοίξει Αν τα ΄λεγα στον ουρανό χρυσάφι θα ‘χε ρίξει .

Αφέντη μου στην κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες , Άλλες γεννούν , άλλες κλωσούν , άλλες αυγά μαζώνουν , Κι άλλες το Θιο παρακαλούν να μην τις ζεματίσουν .