Χριστούγεννα – Πρωτοχρονιά

Τόσο βαρύ ‘ναι το πάπλωμα και δεν πίρνεις χαμπάρι Κι απ’ έξω από την πόρτα σου καράβι βολτετσάρει .Τόσα τραγούδια είπαμε κι η πόρτα δεν έχει ανοίξει Αν τα ΄λεγα στον ουρανό χρυσάφι θα ‘χε ρίξει .

Αφέντη μου στην κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες , Άλλες γεννούν , άλλες κλωσούν , άλλες αυγά μαζώνουν , Κι άλλες το Θιο παρακαλούν να μην τις ζεματίσουν .

– Το πρωί της Πρωτοχρονιάς , η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία , ντυμένοι όλοι με τα καλά τους ρούχα για να παρακολουθήσουν τη λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου και να υποδεχτούν το νέο χρόνο , καλό κι ευλογημένο . Ο νοικοκύρης …

Το Χριστόψωμο είναι ένα έθιμο της Κρήτης . Το φτιάχνουν οι γυναίκες με ιδιαίτερη φροντίδα και υπομονή . Το ζύμωμα είναι μια ιεροτελεστία . Χρησιμοποιούν ακριβά υλικά , ψιλοκοσκινισμένο αλεύρι , ροδόνερο , μέλι , σουσάμι , κανέλα και γαρίφαλα …

Στα Δωδεκάνησα το χριστόψωμο το στολίζουν με ένα σταυρό . Ανήμερα των Χριστουγέννων όταν το κόβουν , δεν ξεχνούν τους ξενιτεμένους τους και τους φτωχούς . Χαρακτηριστικά λένε : « Του ψωμοζήση  δώσ’ ψωμί , για τι είναι ο ίδιος …

Στη Σπάρτη δυο τρεις μέρες πριν τα Χριστούγεννα ζυμώνουν σε κάθε σπιτικό 10 – 15 καρβέλια ψωμί . Το πρώτο είναι το Χριστόψωμο που του δίνουν το σχήμα του σταυρού . Αυτό θα κόψουν στο χριστουγεννιάτικο τραπέζι . Τα άλλα …

Οι Σαρακατσάνοι φτιάχνουν δυο χριστόψωμα . Το πρώτο είναι για τον Άη , «για να  τους φυλάει και να τους βλογάει » . Πάνω του σχηματίζουν ένα σταυρό-φεγγάρι  με πέντε λουλούδια τις καδέλες ή τις μισές κούπες . Το άλλο …

Στην Κεφαλονιά την παραμονή των Χριστουγέννων μαζεύονται οι οικογένειες στο σπίτι του παππού . Στο πάτωμα τοποθετούν τρία δαυλιά κι απάνω τους βάζουν την κουλούρα . Όλα τα μέλη της οικογένειας κάνουν ένα κύκλο γύρω από τη κουλούρα , ακουμπώντας …

Στη Ρούμελη το πρωί των Χριστουγέννων καλούν τον παπά να περάσειαπό το σπίτι για να ευλογήσει ένα μεγάλο πιάτο με άβραστο σιτάρι και το Χριστόψωμο . Έπειτα παίρνει το χριστόψωμο , το βάζει στο κεφάλι του και το σπάζει στα …

Την παραμονή των Χριστουγέννων “παντρεύουν”, σε πολλά μέρη της Ελλάδας, τη φωτιά. Παίρνουν ξύλο με θηλυκό όνομα π.χ. κερασιά και ένα με αρσενικό όνομα, ας πούμε πλάτανος και ο νοικοκύρης λέγει: “Παντρεύω σε φωτιά για το καλό της νοικοκυράς” .

Από τα Χριστούγεννα ως τα Φώτα έβαζαν άλλοτε στο τζάκι δώδεκα αδράχτια για να τα βλέπουν οι καλικάντζαροι να μη κατεβαίνουν από την καπνοδόχο. Οι πιστοί στις παραδόσεις από την παραμονή των Χριστουγέννων μέχρι τα Θεοφάνεια που φεύγουν οι καλικάντζαροι, …

Σε πολλά μέρη της Ελλάδας ξημερώματα της παραμονής των Χριστουγέννων πηγαίνουν κεράσματα στη βρύση , δηλαδή εξιλαστικές προσφορές προς το πνεύμα ( στοιχειό ) που θεωρείται ότι κατοικεί στο νερό . Στην Κεντρική Ελλάδα το «τάισμα της βρύσης » γινόταν …

– Το νερό που έπαιρναν από τη βρύση που φίλευαν  , λέγεται αμίλητο (άκραντο ), γιατί το μεταφέρουν οι κοπέλες στο σπίτι χωρίς να μιλούν . Στο αμίλητο νερό αποδίδονταν μαγικές ιδιότητες . Το χρησιμοποιούν για να φτιάξουν προζύμι για …

Τρίγωνα κάλαντα σκόρπισαν παντούκάθε σπίτι μια φωλιά του μικρού Χριστού.Τρίγωνα κάλαντα μέσ’ τη γειτονιάήρθαν τα Χριστούγεννα κι η Πρωτοχρονιά. Aστρο φωτεινό, θα ‘βγει γιορτινό,μήνυμα να φέρει από τον ουρανό.Μες στη σιγαλιά ανοίγει η αγκαλιά και κάνει η αγάπη στη καρδιά …

Στην Σουηδία την αυγή της 13ης Δεκεμβρίου η “Λουτσία” -σύμβολο του φωτός- συνήθως το μεγαλύτερο κορίτσι του σπιτιού, φορώντας ένα μακρύ λευκό χιτώνα και ένα στεφάνι από αναμμένα κεριά στα μαλλιά, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, προσφέροντας ζεστό καφέ και …

Σε μερικές επαρχίες της Σουηδίας οι κάτοικοι των χωριών συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.