Γαστριμαργικά μεθεόρτια

Τι ήταν πάλι αυτές οι γιορταστικές και χορταστικές μέρες που ζήσαμε όλοι μας! Βέβαια είπαμε υγιεινή διατροφή, αλλά υπάρχουν και οι εύγευστοι πειρασμοί και οι πικάντικες λιχουδιές , οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρουνα, και τα τσουρέκια και όλα τα είδη της ζαχαροπλαστικής τεχνολογίας και τέχνης, τα πεντακόσια είδη της σοκολάτας και των σοκολατοειδών σπεσιαλιτέ, και οι γεμιστές γαλοπούλες, οι μαγιονέζες και τα δέκα ειδών τυριά και οι σπεσιαλιτέ των μεγάλων Μαίτρ της μαγειρικής και τα εδεσματολόγια των γνωστών εστιατορίων, όπου θεραπεύεται η θρησκεία, η επιστήμη και η τέχνη της γαστρονομίας (και της γαστριμαργίας!)

Όλοι αυτοί οι «πειρασμοί» έχουν βέβαια θύρα εισόδου προς τη συνείδησή μας, αλλά όπως φαίνεται και προς το υποσυνείδητο, κατά κύριο λόγο το αισθητήριο της γεύσης, που επικουρείται και από το αισθητήριο της όσφρησης. Εννοείται ότι ανέκαθεν, οι περί ου ο λόγος γαστρονομικοί πειρασμοί εκμεταλλεύονται και την αίσθηση της όρασης και της ακοής, αλλά ακόμα και της αφής, προκειμένου να καταστούν περισσότερο ελκυστικοί και ακαταμάχητοι! Και βέβαια όλα αυτά γίνονται για την εξασφάλιση της εισόδου τους στο στομάχι και τα περαιτέρω, και στη συνέχεια, όποιον πάρει ο χάρος! (μεταφορικώς αλλά και κατά κυριολεξία).

Οι γιορτινές μέρες και νύχτες, που σημαδεύουν το τέλος του χρόνιου που φεύγει και τις πρώτες μέρες του χρόνου που έρχεται συσχετίζονται κάθε χρόνο τέτοια εποχή, στενά με την υπερβολή όσον αφορά τη διατροφή, και γενικότερα με τις εκτροπές και τις υπερβάσεις όσον αφορά τις συνθήκες και τις συνήθειες της διαβίωσης. Είναι η εποχή της αφθονίας, του ξενυχτιού και της πράσινης τσόχας.

Έτσι, με τη γύρω θερμοκρασία να κυμαίνεται γύρω στους 10 βαθμούς (και ενίοτε και πολύ χαμηλότερα), και τον θυρεοειδή αδένα να έχει ήδη ενεργοποιηθεί προς τον χειμερινό του προγραμματισμό, με τον εντονότερο και καλπάζοντα ρυθμό, οι καύσεις για το μεταβολισμό διατηρούνται στο ανώτερό τους επίπεδο, και το αίσθημα της πείνας και της όρεξης διαποτίζει και κυριαρχεί στη συνείδηση, αλλά και στο επιγάστριο!

Ο οργανισμός αποζητά εναγωνίως θερμίδες για να καλύψει την κατανάλωση και να εμπλουτίσει τα αποθέματα ενέργειας για να αντιμετωπίσει επιτυχώς την προβλεπόμενη υπερκατανάλωση. Και οι συνθήκες, και οι συνήθειες και τα έθιμα αιώνων του τις προσφέρουν με μαεστρία, συμπυκνωμένες και εύγεστες και λαχταριστές, αληθινούς πειρασμούς για τη γλώσσα, το στόμα, και τον ουρανίσκο. Και βέβαια σε περίσσεια, σε υπέρμετρα μεγάλη περίσσεια! Και ακριβώς σ αυτό το σημείο είναι που εγείρεται ο πρόβλημα της υπερπρόσληψης έναντι της κατανάλωσης, και της συντήρησης ενός θετικού ισολογισμού ενέργειας για σημαντικό χρονικό διάστημα, με αποτέλεσμα τη συσσώρευση στις λιπαποθήκες του σώματος λίπους και την εμφάνιση της παχυσαρκίας!

Αυτή η παχυσαρκία δεν αποτελεί βέβαια παρά μόνο την εμφανή, την ορατή από τα έξω συνέπεια του θετικού ισολογισμού της ενέργειας. Αποτελεί κατά κάποιο τρόπο την κορυφή του παγόβουνου. Εκείνο που έχει μάλλον πολύ μεγαλύτερη σημασία είναι οι αφανείς, οι αόρατες συνέπειες, οι κρύφιες μεταβολές και εκτροπές του μεταβολισμού, οι ιστολογικές και οι ανατομικές αλλοιώσεις που προκαλούνται από αυτή την κατάσταση.

Από πάμπολλες επιστημονικές στατιστικές διερευνήσεις που έχουν γίνει, κατά κύριο λόγο στην Ευρώπη και την Αμερική, και που αφορούσαν πολλές χιλιάδες άτομα όλων των κοινωνικών τάξεων, συνθηκών εργασίας, πολιτισμικού επιπέδου και μόρφωσης, κλπ., και που κράτησαν για αρκετά χρόνια, προκύπτει το σαφές, ξεκάθαρο και αναμφισβήτητο συμπέρασμα ότι το πέρα από το φυσιολογικό σωματικό βάρος αυξάνει τη θνησιμότητα (δηλαδή συντομεύει τη ζωή), αυτή δε η αύξηση είναι τόσο μεγαλύτερη όσο πιο μεγάλο είναι το υπερβάρος του ατόμου. Είναι όμως φανερό ότι αυτό συνεπάγεται αυτόματα και την υποβάθμιση της ποιότητας της σύντομης ζωής που αναμένεται για τον παχύσαρκο, εφόσον αυτός θα κατατρύχεται από όλες αυτές τις καταστάσεις που αναφέρονται παρακάτω.

Οι νόσοι με την παρουσία των οποίων αυξάνεται η θνησιμότητα εξαιτίας του υπέρμετρου σωματικού βάρους είναι πολλές, από αυτές δε οι σημαντικότερες είναι: οι καρδιοπάθειες και γενικότερα οι καρδιαγγειακές νόσοι, ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης, διάφορες νόσοι του πεπτικού συστήματος, ως και ως ένα σημείο, του αναπνευστικού συστήματος.

Τώρα, όσον αφορά τους μηχανισμούς με τους οποίους η παχυσαρκία προκαλεί αυτές τις νόσους, μερικοί από αυτούς είναι γνωστοί, άλλοι όμως όχι. Για παράδειγμα, οι στατιστικές μας λένε ότι η αυξημένη αρτηριακή πίεση (αρτηριακή υπέρταση) είναι τρεις φορές συχνότερη στους παχύσαρκους σε σύγκριση με τα μη παχύσαρκα άτομα ανάλογης ηλικίας και φύλου από τον γενικό πληθυσμό. Εξάλλου, η αυξημένη χοληστερόλη στο αίμα είναι κατά 50% συχνότερη στους παχύσαρκους. Επίσης, στην παχυσαρκία, οι υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνες στο αίμα (HDL) (δηλαδή οι ουσίες εκείνες που προστατεύουν από την αθηροσκλήρωση, άλλως πως ή «καλή χοληστερόλη») είναι λίγες, ενώ τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων και των λιποπρωτεϊνών χαμηλής πυκνότητας (LDL) (δηλαδή οι ουσίες εκείνες που προάγουν την αθηροσκλήρωση των αρτηριών, ή «κακή χοληστερόλη») είναι υψηλά.

Η παχυσαρκία έχει επίσης άμεση συσχέτιση με τον σακχαρώδη διαβήτη του τύπου ΙΙ, δηλαδή με τον διαβήτη που προσβάλλει τη μέση ηλικία και άνω, ο οποίος δεν εξαρτάται από την ινσουλίνη, αλλά αντιμετωπίζεται με κατάλληλο διαιτολόγιο, απώλεια σωματικού βάρους και φυσική άσκηση.

Όλες αυτές οι διαταραχές έχουν ως άμεσο αποτέλεσμα την αποδιοργάνωση του κυκλοφορικού συστήματος, την καταπόνηση της καρδίας και την κατάληξη σε εμφράγματα του μυοκαρδίου, την καρδιακή ανεπάρκεια, τα αγγειακά-εγκεφαλικά επεισόδια, με όλα τους τα συνακόλουθα, κλπ. Αλλά, η παχυσαρκία συσχετίζεται επίσης και με τη χολολιθίαση, την υπνική άπνοια, την οστεοαρθρίτιδα και άλλες νόσους του σκελετικού συστήματος, που δυσχεραίνουν και υποβαθμίζουν την ποιότητα της ζωής.

Εννοείται ότι όλα αυτά τα φοβερά και τρομερά συνακόλουθα της παχυσαρκίας αποτελούν αποκλειστικό προνόμιο του ανθρώπου. Ως γνωστόν, κανένα άλλο ζωικό είδος που διαβιεί ελεύθερο στη Φύση δεν εθεάθη ποτέ σε κατάσταση παχυσαρκίας! Και ο λόγος βέβαια είναι ότι τα νευρικά κέντρα της πείνας και του κορεσμού, εφόσον δέχονται μόνο τα φυσιολογικά τους ερεθίσματα, λειτουργούν σωστά, σύμφωνα με τον προαιώνιο προγραμματισμό τους, και διατηρούν με «θρησκευτική ευλάβεια» και σχολαστικότητα τον ισολογισμό ενέργειας του σώματος σε κατάσταση ισοζυγίου. Στον άνθρωπο όμως, ευτυχώς η λειτουργία αυτών των κέντρων συνδέεται πολύ στενά με τα αισθήματα της γεύσης, τα οποία με τη σειρά τους συσχετίζονται με το συναίσθημα της ευχαρίστησης και της απόλαυσης και της ηδονής, που παρέχει η νοστιμάδα της τροφής, καθώς και η συνολική διαδικασία του τραπεζώματος και της μάσας!

Αυτή την παράμετρο της σίτισης ανακάλυψε ο άνθρωπος και την εκμεταλλεύθηκε κατάλληλα, και την ανήγαγε σε τέχνη και επιστήμη, γιατί του παρέχει ένα σημαντικό ηδονιστικό στοιχείο στη ζωή του, που του προσφέρεται τρεις τέσσερις φορές ανά 24ωρο, σε ολόκληρη τη ζωή του. Βέβαια, όπως όλα τα καλά πράγματα πληρώνονται σ αυτό τον κόσμο, έτσι και η εντρύφηση στο γευστικό φαϊ των γιορταστικών ημερών πληρώνεται με την εναπόθεση λίγων κιλών λίπους, έτσι για να μετριάζεται κάπως η ευχαρίστηση! Για να μην υπάρξουν όμως και τα μακροπρόθεσμα συνακόλουθα, καλό θα ήταν να πληρώσουμε και το τίμημα της στέρησης των γαστριμαργικών αγαθών και του ολιγοθερμικού διαιτολογίου, έτσι για λίγο, για την αποκατάσταση της ισορροπίας, τόσο του ισοζυγίου ύλης και ενέργειας του σώματος, όσο και της ζυγαριάς που κατοικοεδρεύει στο δωμάτιο του λουτρού!.