Η οδύσσεια της ανακάλυψης της Σωματοτροπίνης

Κάθε φορά που ακούω είτε διαβάζω τη λέξη «έπος,» είτε αναδύεται στο μυαλό μου με οποιοδήποτε άλλο τρόπο η έννοια του «έπους,» η φαντασία μου τρέπεται προς τον Τρωικό πόλεμο και τα απίθανα εκείνα «επικά» κατορθώματα των Αχαιών και των Τρώων κατά τη μακρινή εκείνη ηρωική εποχή του ιστορικού μας βίου. Και άλλες τόσες φορές έχω διερωτηθεί: τι να έχει άραγε περισσότερο επηρεάσει τον κόσμο μας και τη ζωή μας, ο ίδιος ο Τρωικός πόλεμος με τις συνέπειές του στον οικονομικό και τον πολιτιστικό τομέα, ή η περιγραφή του από τον Όμηρο με τα Ομηρικά έπη, την «Ιλιάδα» και την «Οδύσσεια;» Πως θα ήτανε άραγε ο σημερινός μας κόσμος αν δεν είχε γίνει αυτός ο πόλεμος είτε αν δεν είχε περιγραφεί με τον τρόπο που περιγράφεται από τον Όμηρο στα Ομηρικά Έπη;

Κατά την ταπεινή μου γνώμη η «Ιλιάδα» και η «Οδύσσεια» έχουν επηρεάσει τη ζωή μας πολύ περισσότερο και κατά ουσιαστικότερο τρόπο από τον ίδιο τον πόλεμο και τα κατορθώματα και τους άθλους που μας περιγράφουν.

Από την άλλη μεριά, καταβλήθηκαν και εξακολουθούν να καταβάλλονται επικές προσπάθειες και εξακολουθούν να πραγματοποιούνται επικά επιτεύγματα μέσα στα άδυτα των Ναών τα Επιστήμης, στα Επιστημονικά Εργαστήρια σε ολόκληρο τον κόσμο, για τα οποία όμως δεν φαίνεται να υπάρχει κανένας Όμηρος για να τα εξυμνήσει, αλλά ούτε και το κατάλληλο κοινό για να εντρυφήσει στην έμμετρη ποιητική περιγραφή τους! Μιλάμε για τους επιστημονικούς άθλους και τα κατορθώματα που πραγματοποιούνται με τη δύναμη του νου και τη διεργασία της φαντασίας, με τη μαθηματική και τη λογική ανάλυση παρατηρήσεων και πειραματικών δεδομένων, με αποτέλεσμα την οικοδόμηση των Φυσικών και Βιολογικών Επιστημών που αποτελούν την κορύφωση των επιτευγμάτων του ανθρώπου. Σ’ αυτή την περίπτωση τα επιτεύγματα είναι εκείνα που έχουν τις πραγματικές και συγκεκριμένες επιπτώσεις στη ζωή μας και όχι βέβαια η εξύμνησή τους από τον οποιοδήποτε Όμηρο!

Ο φοιτητής και η υπόφυση. Ο Bernardo Alberto Houssay ήταν αυτός που ασχολήθηκε σοβαρά, κατά την πρώτη δεκαετία του περασμένου αιώνα και μετέπειτα, με την υπόφυση. Το ενδιαφέρον του γι’ αυτό τον αδένα άρχισε από την εποχή που ήταν ακόμα φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Μπουένος ₼ϊρες στην Αργεντινή, και συνεχίστηκε αργότερα όταν έγινε Καθηγητής της Φυσιολογίας στο ίδιο Πανεπιστήμιο, για να καταλήξει σε βραβείο Nobel γι’ αυτές του τις έρευνες, το 1947.

Στην πραγματικότητα, ο Houssay διατύπωσε την άποψη ότι από την υπόφυση παράγεται και εκκρίνεται μια τουλάχιστο ορμόνη, που ονόμασε «Διαβητογόνο παράγοντα» και που ανταγωνίζεται την επίδραση της ινσουλίνης που μόλις τότε (1921) είχαν ανακαλύψει και απομονώσει στο Εργαστήριο της Φυσιολογίας του Πανεπιστημίου του Τορόντο, στον Καναδά, οι Banting και Best. Πράγματι αυτή η ορμόνη φαινόταν ότι εξασκούσε επίδραση στο μεταβολισμό της γλυκόζης του αίματος αντίθετη από εκείνη της ινσουλίνης. Δηλαδή, όταν σε πειραματόζωα αφαιρούσε την υπόφυση, ο πειραματικός διαβήτης των πειραματοζώων βελτιωνόταν. Αντίθετα, οι ενέσεις εκχυλίσματος από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης χειροτέρευαν τη διαβητική κατάσταση του πειραματόζωου, είτε και προκαλούσαν διαβητική κατάσταση εκεί που προηγούμενα δεν υπήρχε. Βέβαια σήμερα γνωρίζουμε ότι ο «διαβητογόνος παράγων του Houssay’ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η αυξητική ορμόνη του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης (HGH). Μολαταύτα τελικά στον Houssay απονεμήθηκε το βραβείο Nobel για την ανακάλυψη μιας ορμόνης φάντασμα, που δεν υπήρξε ποτέ!

Ο Κινέζος Βιοχημικός. Το μεγάλο επίτευγμα της ανακάλυψης και της απομόνωσης της αυξητικής ορμόνης του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης έμελλε να πραγματοποιηθεί από τον Κινέζο βιοχημικό Cho Hao Li, κατά τη διάρκεια της απασχόλησής του στο Εργαστήριο Βιοχημείας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, το 1956. Ο Li αφοσιώθηκε σε ολόκληρη σχεδόν τη ζωή του στη μελέτη της υπόφυσης και κατάφερε να απομονώσει από αυτό τον αδένα διάφορες ορμόνες που εξασκούν την επίδρασή τους σε άλλους ενδοκρινείς αδένες του σώματος, όπως είναι η φλοιοτρόπος ορμόνη (ACTH), με την οποία ρυθμίζεται η έκκριση των γλυκοκορτικοστεροειδών ορμονών από τα επινεφρίδια, καθώς και η θυρεοειδοτρόπος ορμόνη (TSH), με την οποία ρυθμίζεται η έκκριση των ορμονών του θυρεοειδή αδένα. Ανακάλυψε επίσης την παρουσία και την έκκριση από την υπόφυση των ορμονών που επιδρούν στους γεννητικούς αδένες, δηλαδή στους όρχεις και στις ωοθήκες και ρυθμίζουν την έκκριση των γεννητικών ορμονών (τεστοστερόνη, οιστρογόνα και προγεστερόνη).

Το σημαντικότερο όμως κατόρθωμα του Li υπήρξε η ανακάλυψη και η απομόνωση της αυξητικής ορμόνης ή σωματοτροπίνης (HGH) του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης του ανθρώπου, καθώς και η μελέτη και η διευκρίνιση των επιδράσεών της σε όλους σχεδόν τους ιστούς και τα όργανα του σώματος.

Ο Li απομόνωσε την αυξητική ορμόνη το 1956 και απόδειξε ότι αυτή αποτελείται από μια αλυσίδα από 191 αμινοξέα, που είναι συνδεδεμένα μεταξύ τους στη σειρά, με συνολικό μοριακό βάρος κάπου 22.000, δηλαδή πρόκειται για ένα μόριο που είναι πολύ περισσότερο πολύπλοκο σε σύγκριση με τις άλλες ορμόνες που εκκρίνονται από τον πρόσθιο λοβό της υπόφυσης. Επιπρόσθετα διαπίστωσε ότι, ενώ η αυξητική ορμόνη υπάρχει και εκκρίνεται από την υπόφυση και άλλων θηλαστικών, όπως είναι ο χοίρος, το βόδι, ο σκύλος η γάτα, κλπ., οι αυξητικές αυτές ορμόνες δεν εξασκούν καμιά επίδραση στον άνθρωπο, γιατί διαφέρουν από την αυξητική ορμόνη του ανθρώπου όσον αφορά τη σειρά των αμινοξέων σε ορισμένες θέσεις του μορίου τους.

Το 1970 ο Li πέτυχε να συνθέσει το μόριο της αυξητικής ορμόνης του ανθρώπου εκτός οργανισμού, με βιοχημικές μεθόδους. Έτσι, η αυξητική ορμόνη του ανθρώπου (HGH) αποτέλεσε το πρώτο τόσο μεγάλο μόριο λευκώματος που κατέστη δυνατή η σύνθεσή του εκτός του σώματος, με μόνο καθαρά εργαστηριακά μέσα. Εξάλλου, την τελευταία εικοσαετία κατέστη δυνατή η παραγωγή της αυξητικής ορμόνης του ανθρώπου, σε καθαρή μορφή, από κολοβακτηρίδια στα οποία ενσωματώθηκε το κατάλληλο γονίδιο του ανθρώπου που είναι υπεύθυνο για τη σύνθεση αυτής της ορμόνης, δηλαδή σήμερα η αυξητική ορμόνη του ανθρώπου μπορεί να παράγεται από μικρόβια με την τεχνική του ανασυνδυασμού του DNA.

Οι Γίγαντες και οι Νάνοι. Οι επιδράσεις της αυξητικής ορμόνης είναι πολλαπλές, πολλές δε απ’ αυτές δεν είναι ακόμα πλήρως κατανοητές. Εκείνο όμως που προκαλεί τη μεγαλύτερη εντύπωση είναι η επίδρασή της στην αύξηση του σώματος. Πράγματι, εάν πριν από την ήβη, τα ειδικά κύτταρα της υπόφυσης από τα οποία παράγεται αυτή η ορμόνη εμφανίσουν υπερπλασία (αδένωμα), το αποτέλεσμα θα είναι η υπερπαραγωγή αυτής της ορμόνης, οι δε συνέπειες αυτής της υπερπαραγωγής θα είναι η ταχεία αύξηση όλων των ιστών του σώματος, με εμφανέστερη την κατά μήκος αύξηση των μακρών οστών του σκελετού. Με αυτό τον τρόπο, το ανάστημα σ’ αυτό το άτομο αυξάνεται με ταχύ ρυθμό με συνέπεια τη δημιουργία ενός γίγαντα.

Επίσης, εάν η υπερπλασία αυτών των αδενικών κυττάρων της υπόφυσης αρχίσει σε μεταγενέστερη ηλικία, μετά την ήβη, η υπερέκκριση της αυξητικής ορμόνης και πάλι προκαλεί υπερτροφία και υπερπλασία ιστών του σώματος, χωρίς όμως και να μπορεί να προκαλέσει αύξηση του μήκους του σώματος, δηλαδή χωρίς να μπορεί να προκαλέσει γιγαντισμό. Αυτό γιατί έχει πια πραγματοποιηθεί η συνοστέωση των επιφύσεων με τη διάφυση των οστών, οπότε η κατά μήκος αύξηση των επιμήκων οστών δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Προκαλείται όμως πάχυνση των οστών, καθώς και μεγέθυνση των μικρών οστών στα χέρια και στα πόδια, με αποτέλεσμα τα χέρια να φτάνουν μέχρι και το διπλάσιο μέγεθος από το φυσιολογικό, τα δε παπούτσια που φοράει το άτομο να κατασκευάζονται μόνο με ειδική παραγγελία εξαιτίας που πολύ μεγάλου μεγέθους τους! Μεγεθύνονται επίσης τα υπερόφρυα τόξα, η μύτη, καθώς και η κάτω γνάθος, με αποτέλεσμα την αλλοίωση της φυσιογνωμίας του ατόμου. Επί πλέον προκαλείται και πέραν του φυσιολογικού μεγέθυνση ορισμένων τμημάτων των σπονδύλων, με συνέπεια την πρόκληση κύφωσης. Αυξάνεται επίσης σε μεγάλο βαθμό το μέγεθος του ήπατος, των νεφρών και της γλώσσας. Η κατάσταση αυτή χαρακτηρίζεται ως μεγαλακρία (ή ακρομεγαλία).

Αντίθετα, εάν σε μικρή ηλικία, και συνήθως εκ γενετής, η αυξητική ορμόνη δεν παράγεται, η αύξηση του σώματος καθυστερείται, τελικά δε το άτομο ενηλικιώνεται με πάρα πολύ μικρό ανάστημα , δηλαδή έχουμε ένα νάνο.

Εννοείται ότι οι επιδράσεις της αυξητικής ορμόνης αφορούν πλείστες όσες διεργασίες του μεταβολισμού, οι κυριότερες από τις οποίες είναι: (α) η αύξηση του ρυθμού της σύνθεσης των πρωτεϊνών, με παράλληλη αναστολή του καταβολισμού τους, (β) η ενίσχυση της χρησιμοποίησης του λίπους ως πηγής ενέργειας από τους μυς και άλλα όργανα του σώματος, (γ) ο περιορισμός της χρησιμοποίησης της γλυκόζης και (δ) ο εμπλουτισμός του ήπατος και των μυών με γλυκογόνο.

Επειδή ακριβώς οι αντίστροφες από αυτές τις διεργασίες είναι αυτές που χαρακτηρίζουν τη γήρανση του οργανισμού, διατυπώθηκε η άποψη ότι το γήρας, κατά ένα μέρος θα μπορούσε να οφείλεται στον περιορισμό, με την πάροδο του χρόνου, της έκκρισης της αυξητικής ορμόνης, Έτσι, τώρα τελευταία, που αυτή η ορμόνη είναι διαθέσιμη με σχετική επάρκεια (με την παραγωγή της από μικροοργανισμούς στους οποίους έχει, με την κατάλληλη τεχνική, εγκατασταθεί το σχετικό γονίδιο του ανθρώπου), άρχισαν ορισμένες έρευνες και πειράματα σε άτομα με ηλικία άνω των 60 ετών, με τη χορήγηση «λογικών» δόσεων αυτής της ορμόνης.

Τα πρώτα αποτελέσματα, τα οποία από πολλούς αμφισβητούνται, υπήρξαν εκπληκτικά, αφού σε μερικά τουλάχιστον από αυτά τα άτομα-πειραματόζωα των 60 ως 80 ετών και πλέον, το ποσοστό του λίπους στο σώμα τους ελαττώθηκε σε όρια που παρατηρούνται σε ηλικίες 20 ως 30 ετών, με εντελώς νεανική κατανομή, η σύνθεση του λευκώματος επιταχύνθηκε, η δε όλη ψυχική διάθεση καθώς και οι φυσιολογικές λειτουργίες αυτών των «γερόντων» είναι αυτές που είχαν’προ εικοσαετίας και πλέον!

Πρόσφατα, αυτή η αυξητική ορμόνη, προσφέρεται αντί σε ενέσιμο σκεύασμα, σε μορφή αεροσόλης για ψεκασμό στη μύτη είτε και στην κάτω επιφάνεια της γλώσσας, και προφανώς έχει μεγάλη ζήτηση γιατί η προσφορά της μέσω του Internet είναι πολύ επιθετική, επίμονη και ελκυστική μέχρις’απελπισίας!

Παρόλα αυτά, η σύνεση επιβάλλει να μην καταλαμβανόμαστε από υπέρμετρη αισιοδοξία όσον αφορά την ανακάλυψη του ελιξήριου της νεότητας και την εξουδετέρωση των συνεπειών του χρόνου. Το φαινόμενο, ή αν θέλετε το πρόβλημα της γήρανσης, έχει αλλού τις ρίζες του, τη σκοπιμότητα και τη φιλοσοφία του!

Βέβαια θα έρθει κάποτε η εποχή που θα απομονωθεί το ή τα γονίδια που προκαθορίζουν τη χρονική πορεία των ατόμων του κάθε είδους στη ζωή του, από τη γέννηση ως το θάνατο, και τότε θα αρχίσουν και οι προσπάθειες για την τροποποίηση αυτών των γονιδίων και την ενσωμάτωσή τους στη γενώμη του ανθρώπου. Και τότε να δείτε το κομφούζιο που θα προκύψει!