Καθαρή Δευτέρα – Ο Αγάς

Ο «Αγάς», είναι ένα από τα ομορφότερα και παλαιότερα έθιμα της Χίου και αναβιώνει στα Μεστά και στους Ολύμπους την ημέρα της Καθαρής Δευτέρας. Πρόκειται για ένα ιδιότυπο δικαστήριο, από το οποίο δεν γλιτώνει κανείς χωρίς να καταβάλει κάποιο πρόστιμο! Το έθιμο του Αγά έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία και ανάγεται γύρω στο 1830-1840.
Ο «Αγάς» συνοδευόμενος από το επιτελείο του, προσπαθεί να μπει στο χωριό από την παλιά κεντρική σιδερένια πύλη. Οι φρουροί αντιστέκονται σθεναρά, αλλά τελικά θα καταφέρει να μπει, και συνοδεία βεγγαλικών και χαρτοπόλεμου, θα περάσει από τα στενά σοκάκια του μεσαιωνικού χωριού, και θα κατευθυνθεί προς την κεντρική πλατεία. Τα τελευταία χρόνια, τον «Αγά» τον συνοδεύει και η «Χανούμα», η οποία συνοδεία οργάνων φτάνει κι εκείνη στην πλατεία του χωριού και παίρνει την θέση της δίπλα του, καθ’ όλη την διάρκεια των δικών που ακολουθούν.
Μετά από την πανηγυρική είσοδο στο χωριό του «Αγά» και της «Χανούμας», ο «Αγάς» κάθεται στην θέση του και ξεκινάνε οι δίκες. Γιατί ο «Αγάς» είναι ένας αυστηρός δικαστής, που δικάζει ρωμιούς και Τούρκους. Εξετάζει τα παραπτώματα που τους αφορούν, χρηματικά, ιδιοκτησιακά, ακόμα και ερωτικά (!) και καταδικάζει σχεδόν όλους τους κατηγορούμενους, οι οποίοι προέρχονται από τους θεατές του εθίμου.
Αυτός που θα καταδικαστεί είναι υποχρεωμένος να καταβάλλει ένα χρηματικό πόσο για να εξαγοράσει την ποινή του και τα χρήματα αυτά πηγαίνουν υπέρ του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού. Κύριο χαρακτηριστικό της δίκης είναι το χιούμορ και τα πειράγματα, από τα οποία βέβαια κανείς δεν παρεξηγείται.