Λαική Σοφία

«Πιες ξύδι να ξεθυμώσεις» ή «πιες ξύδι να σου περάσει», λέμε σε κάποιον που θύμωσε μαζί μας. Είναι αρχαία συνήθεια. Ξύδι έδωσε κι ο Ρωμαίος στρατιώτης στο Χριστό, όταν εκείνος ζήτησε νερό.

Όταν μετά τα πρώτα χρόνια της βασιλείας του Όθωνα άρχισε να παίρνει μια συγκεκριμένη μορφή η κοσμική ζωή στον τόπο μας και να διοργανώνονται οι πρώτες κοσμικές συγκεντρώσεις, παράλληλα με τις γραφικές δεξιώσεις των ανακτόρων, γεννήθηκε, όπως ήταν φυσικό, το …

Μέσα στα όπλα, στις μηχανές και γενικά στα μέσα του πολέμου, το “υγρόν πυρ” είναι ένα από τα πιο περίεργα και θαυμαστά έργα του ανθρώπου. Την απόκρυφη εφεύρεση την έφερε, καθώς λένε, στο Βυζάντιο, τον έβδομο αιώνα, ένας καλόγερος από …

Κατά τη βυζαντινή εποχή, όταν κάποιος πλούσιος καταδικαζόταν να μείνει στη φυλακή, είχε δικαίωμα να βάλει κάποιον άλλο στη θέση του, τον οποίο, βέβαια πλήρωνε πλουσιοπάροχα. Φυσικά, το δικαίωμα αυτό το είχαν μόνο όσοι καταδικάζονταν λιγότερο από ένα χρόνο. Οι …

Η φράση αυτή λέγεται για φαύλους ανθρώπους. Αυτοί που δεν είναι άξιοι για τίποτα. μόνο κακά φέρνει το πέρασμά τους.

Η έκφραση ξεκίνησε από τα Κεφαλλονίτικα ανέκδοτα. Στα τέλη του 19ου αιώνα στην Κεφαλονιά ήταν δεσπότης ο Δόριζας, πολύ μορφωμένος και πολύ καλός κληρικός. Την εποχή εκείνη οι παπάδες μας ήταν, κατά κανόνα, πολύ λίγο γραμματιζούμενοι. Αλλά κάποιος απ’ αυτούς …

Για κάποιον που δεν είναι σταθερός στις αποφάσεις του, λέμε ότι “αλλάζει γνώμες σαν το πουκάμισο”. Το ίδιο, όμως, λέει και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος: “Ούδ’ εσθήτα τις ούτως αμείβει ραδίως ως συ τρόπον”, δηλαδή “Ούτε το ρούχο του δεν …

Στην περίπτωση αυτή παραβάλλεται το μυαλό του ανθρώπου με ένα λεπτό μηχανισμό (όπως είναι και η πραγματικότητα). Όταν, λοιπόν, σε ένα μηχανισμό του είδους αυτού στρίψει ή λασκάρει (χαλαρώσει) μια βίδα, παύει και η κανονική του λειτουργία. Κατ’ αναλογία λέει …

Αντί να πούμε τη λέξη «υπερτέρησε», συνηθίζουμε να μεταχειριζόμαστε τη φράση του ‘βαλε τα γυαλιά. Τον ανάγκασε, λοιπόν, μια και δεν έβλεπε, να φορέσει τα γυαλιά του, για να δει. Η μεταφορά αυτή έδειξε ότι ξεπερνάει τον άλλο, άρα είναι …

……Και, όταν πάλι βλέπει ο γέρος να κατηφορίζει ο γείτονάς του, ο Θανάσης, με το ταγάρι στον ώμο, που κάπου χασομέρησε και τώρα μόλις φτάνει στο σπίτι του, με τη γλώσσα του έξω από την τρεχάλα, τον ρωτάει τι έπαθε. …

– Τη φράση αυτή τη λέμε, όταν στενοχωρήσουμε κανέναν σε μεγάλο βαθμό. Οι επιστήμονες γιατροί παραδέχονται πως η στενοχώρια «διογκώνει το ήπαρ» και τούτο γνωρίζοντάς το ο λαός έβγαλε τη φράση. – Βέβαια, η όλη ιστορία του συκωτιού – ήπατος, …

– Δηλαδή θα πρέπει να δωροδοκήσεις, για να πετύχεις τη δουλειά σου. Αυτός λαδώθηκε, λέμε. Η φράση μεταφέρθηκε από το λάδωμα του τροχού, που για να δουλέψει καλά πρέπει να λαδωθεί. – Αυτό φανερώνουν και οι φράσεις : ο τροχός …

– Μια φορά το χρόνο, οι Ρωμαίοι γιόρταζαν – για να τιμήσουν την Αφροδίτη και το Διόνυσο – μ’ έναν πολύ τρελό και παράξενο τρόπο: Κάθε 15 Μαΐου, έβγαινε ο λαός στις πλατείες και άρχιζε τον «πετροπόλεμο» με … αυγά …

«Του και από γλώσσης μέλιτος γλυκίων ρέεν αύδη». Αυτά είναι λόγια του Όμηρου από την Ιλιάδα (Α 249), που τα λέει για το Νέστορα «με τη γλυκιά τη γλώσσα», που «κι απ’ το μέλι του ‘χυνε φωνή πιο ζαχαρένια». Η …

Όταν ο λαός βλέπει κανένα που να είναι πολύ αδύνατος και ειδικότερα γυναίκα, λέει τη φράση αυτή που έχει την προέλευσή της από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονύσιου Σολομού, που είναι και η αρχή του δεύτερου τετράστιχου του …

Η έκφραση «γουρούνι», προέρχεται από το βρόμικο τρόπο ζωής του γουρουνιού (χοίρος) σε βούρκους, ακαθαρσίες, νεκροταφεία κλπ. Λέγεται για άνθρωπο αναίσθητο και βρομιάρη.