Κερκίνη, θαύμα της φύσης

..Διότι σήμερα έχουμε ανάγκη από γαλήνη. Εκεί- όλοι συμφωνούν- θα βρούμε την ξεκούραση και την ηρεμία, που τόσο μας χρειάζεται, καθώς θα παρατηρούμε τη φύση, τα πουλιά και τον πανέμορφο υδρότοπο, που αποτελεί ένα σπουδαίο πεδίο επιστημονικής έρευνας.

Θα βρεθούμε, λοιπόν, ως διά μαγείας έπειτα από μια ευχάριστη και όμορφη διαδρομή στο Β.Α. τμήμα της Ελλάδας, στο Νομό Σερρών, σε απόσταση μόλις 70 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη και 34 χλμ. από την πόλη των Σερρών, στο χωριό Λιθότοπος και θα φτάσουμε στη Λίμνη που είναι πραγματικά ένας από τους σημαντικότερους υδροβιότοπους της Ευρώπης, με αξιοθαύμαστη πανίδα και χλωρίδα, ένα θαύμα της φύσης, ένα θαύμα που συντελέστηκε στο δικό μας τόπο, στην Ελλάδα. Αυτό το θαύμα της φύσης, που αξίζει τόσο, από αυτά που έχουμε ακούσει, διαβάσει ή δει στις πανέμορφες φωτογραφίες, αποφασίσαμε να το επισκεφτούμε. Από κοντά, για να το μελετήσουμε καλά.

Το χωριό Λιθότοπος είναι ημιορεινό, χτισμένο πάνω σε δύο λόφους, στους πρόποδες των Κρουσίων, δίπλα στη Λίμνη Κερκίνη και στον ποταμό Στρυμόνα, με φανταστική θέα, καθώς μπροστά του ξεδιπλώνετε μια εικόνα μαγική, όπου νερό και φύση σε μια τέλεια αρμονία συνθέτουν ένα τοπίο απαράμιλλου κάλλους. Μπορεί η ιστορία του χωριού να είναι σύντομη, η ιστορία των ανθρώπων όμως που επάνδρωσαν το χωριό αυτό είναι μεγάλη. Ολα ξεκίνησαν το 1922 όταν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή 85.000 πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή, η οποία μέχρι εκείνη τη στιγμή ήταν Τουρκοκρατούμενη. Ξεκινούν μια νέα ζωή στη Μητέρα Ελλάδα, μεταφέροντας ήθη, έθιμα, παράδοση και συνήθειες της Ανατολίας. Ερχόμενοι άλλοι απο τα παράλια της Μικράς Ασίας, άλλοι απο τον Εύξεινο Πόντο και άλλοι απο τα ενδότερα της Μικράς Ασίας, εναποθέτουν στη νέα τους πατρίδα, τα όνειρα και τις ελπίδες μιας καλύτερης ζωής αλλά και τον διακαή πόθο της επιστροφής στα πάτρια εδάφη. Ξεπερνώντας τις δύσκολες καταστάσεις της φτώχιας, της ελονοσίας, του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του εμφυλίου καταφέρνουν να αναδείξουν την περιοχή αυτή σε μια βιώσιμη και οργανωμένη κοινωνία.

Μπαίνοντας στην Κερκίνη, η πρώτη εικόνα που σου τραβά την προσοχή είναι οι φωλιές των πελαργών σε κάθε ψηλό σημείο του χωριού: στις κόκκινες κεραμοσκεπές, στα καμπαναριά, στον τρούλο της εκκλησίας, ακόμα και στους στύλους της ΔΕΗ. Σήμερα, η ποικιλομορφία της βλάστησης, η παρουσία εκατοντάδων ειδών πουλιών, η πλούσια ιχθυοπανίδα και τα πολλά είδη θηλαστικών, ερπετών, και αμφίβιων που υπάρχουν στην περιοχή, είναι η φυσική συνέχεια της ζωής που υπήρχε και πριν από την κατασκευή του φράγματος. Η κατασκευή της τεχνητής λίμνης δάμασε τα νερά του Στρυμόνα, συντέλεσε στην καταπολέμηση του εφιάλτη της ελονοσίας και βοήθησε την οικονομική ανάπτυξη των 85.000 προσφύγων από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Στα 1982, η συνεχής μείωση της χωρητικότητας της λίμνης, λόγω των φερτών υλών που μετέφερε ο Στρυμόνας, οδήγησε στην κατασκευή του νέου φράγματος, που ύψωσε τη στάθμη της λίμνης.

Οι εκτεταμένοι καλαμώνες με υδροτοπικά είδη, όπως τα βούρλα και το ψαθί, σχεδόν εξαφανίστηκαν. Οι υδρολογικές συνθήκες ευνόησαν την ανάπτυξη ενός ονειρικού χρωματιστού τάπητα με νούφαρα στα βόρεια άκρα της λίμνης, που είναι και η μεγαλύτερη περιοχή σε όλη την Ελλάδα. Εως πριν από λίγα χρόνια, συναντούσε ο επισκέπτης πολλά είδη δένδρων, όπως φράξους, αρμυρίκια και άλλα πανέμορφα φυτά, αλλά τώρα έχουν απομείνει μονάχα οι «κλαίουσες» Ιτιές. Τα γύρω βουνά της Κερκίνης, Μπέλλες και Μαυροβούνι (Κρούσια) καλύπτονται από δασική βλάστηση, κυρίως οξιά στα ψηλότερα μέρη, και πολλά είδη δρυός ανάμεικτα με φλαμουριές, φουντουκιές, γαύρους και άλλα φυλλοβόλα και αείφυλλα θαμνώδη είδη στις χαμηλότερες περιοχές. Πανέμορφα αγριολούλουδα κοσμούν με το χρώμα τους τις πλαγιές με τη φυσική βλάστηση, που καταστράφηκε από τις ανθρώπινες επεμβάσεις (λαθροϋλοτομίες, εκχερσώσεις). Εξασφαλίζουν, εκτός από τα δασικά προϊόντα, στους κατοίκους, την προστασία του εδάφους της λεκάνης απορροής από τη διάβρωση, αλλά και την ποικιλότητα των φυτών και ζώων της περιοχής.

Η επιφάνειά της λίμνης κυμαίνεται από 45 μέχρι 72 τετραγωνικά χιλιόμετρα και το μέγιστο βάθος της από 4,7 ως 9,2 μέτρα, ανάλογα με το επίπεδο της στάθμης του νερού. Πάνω από τη λίμνη περνά μία από τις αρχαιότερες μεταναστευτικές οδούς των πουλιών. Εδώ φιλοξενούνται μεγάλοι πληθυσμοί καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στην Κερκίνη μάλιστα αναπαράγεται ο μεγαλύτερος αριθμός από κορμοράνους και χουλιαρομύτες στην Ελλάδα, καθώς και δύο είδη γλαρονιών, το μουστακογλάρονο και το μαυρογλάρονο. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στη θέση της λίμνης υπήρχε βάλτος και το χωριό ονομαζόταν Μπούτκοβο, που σημαίνει Βαλτοχώρι.

Μα, και τα ζώα που θα δούμε στην ευρύτερη περιοχή της Λίμνης Κερκίνης, είναι πολλά, εξαιρετικά και σπάνια. Όπως η βίδρα, το ζαρκάδι, το τσακάλι, ο λύκος, η αγριόγατα, ενώ υπάρχουν αρκετά κοινά είδη, όπως η αλεπού, η νυφίτσα, ο αγριόχοιρος, ο λαγός, ο σκαντζόχοιρος, ο ασβός.

Σπουδαία είναι, επίσης, και η ιχθυοπανίδα της λίμνης. Στο ευρύτερο σύστημα Κερκίνης – Στρυμόνα, έχουν καταγραφεί πάνω από 30 είδη ψαριών με εμπορικό ενδιαφέρον, ενώ στη λίμνη και στα γύρω βουνά έχουν καταγραφεί 300 και πλέον είδη πουλιών. Από αυτά, δυο, ο αργυροπελεκάνος και η λαγόνα, είναι παγκόσμια απειλούμενα με εξαφάνιση. Παρατηρούνται ακόμη, οι πιο σημαντικές αποικίες της Ν. Βαλκανικής Χερσονήσου από κορμοράνους, χουλιαρομύτες, χαλκόκοτες και διάφορα είδη ερωδιών, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρήθηκαν και νέες αποικίες και νέα είδη για την περιοχή, όπως η νανόχηνα, το φοινικόπτερο, ο κυνηκογέρακας, ο νανόκυκνος.

Η Κερκίνη αποτελεί έναν από τους 11 υδρότοπους Διεθνούς Σημασίας (της σύμβασης Ραμσάρα) και μια από τις 113 σημαντικές περιοχές για τα πουλιά της Ελλάδας. Οι νομαρχιακές αποφάσεις ρυθμίζουν το κυνήγι, την αλιεία κατά την περίοδο της αναπαραγωγής και τις υλοτομίες. Σ’ αυτόν τον ακριτικό Νομό των Σερρών που υπάρχει ένας από τους μεγαλύτερους φυσικούς θησαυρούς της Ελλάδας, σας συνιστούμε ανεπιφύλακτα να πάτε κι εσείς.

Πού μπορείτε να μάθετε περισσότερα:

– Από το εκπληκτικό βιβλίο Καθρεφτίσματα στην Κερκίνη του Νίκου Πέτρου (εκδ. Κοάν) με πλήθος πληροφοριών, και το φωτογραφικό άλμπουμ Λίμνη Κερκίνη του Γιώργου και του Γιάννη Ζαργώνη.

– Αν θέλετε να επισκεφτείτε την λίμνη μπορείτε να επικοινωνήσετε με το Κέντρο Πληροφόρησης Υγροτόπου Κερκίνης (τηλ. 2327-0-28004-5).