Πόσο Αμίαντο έχουμε ακόμα στην Ελλάδα;

Από το 2005 έχει απαγορευτεί η χρήση αμιάντου στη Ελλάδα, αφού το υλικό αυτό ως γνωστό είναι άκρως καρκινογόνο.Tο συγκεκριμένο ορυκτό χρησιμοποιείται σε κατασκευαστικά υλικά (πλάκες οροφής ΕΛΕΝΙΤ και δαπέδου, σωλήνες, ηλεκτρικές-θερμικές μονώσεις), σε συσκευές καθημερινής χρήσης (ηλεκτρικά σίδερα, πιστολάκια για τα μαλλιά) και στην αυτοκινητοβιομηχανία (φρένα, συμπλέκτες). Mάλιστα σε ειδικές μετρήσεις που έχουν γίνει σε μεγάλες πόλεις διαπιστώθηκε ότι στις περιοχές με έντονο κυκλοφοριακό πρόβλημα καταγράφονται υψηλά επίπεδα σε συγκεντρώσεις ινών αμιάντου.

Έως το 1995, η Ελλάδα συγκαταλεγόταν στους επτά μεγαλύτερους προμηθευτές αμιάντου στον κόσμο, παράγοντας 100.000 τόνους χρυσότιλου αμιάντου ετησίως, ενώ 300.000 τόνοι ελληνικού και εισαγόμενου αμιάντου ετησίως τύγχαναν επεξεργασίας στα εργοστάσια αμιαντοτσιμέντου.

Το 2002 άρχισαν δειλά δειλά οι εργασίες αποξήλωσης και απόσυρσης αμιάντου στην Ελλάδα. Αργότερα και με πρωτοβουλία του Υπουργείου Παιδείας, το 2005 ξεκίνησε ένα πρόγραμμα αφαίρεσης αμιάντου από τα σχολεία. Μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι έχει αποξηλωθεί αμιάντος από τo 65% περίπου των σχολείων που έχουν καταγραφεί ανά την επικράτεια, ενώ σταδιακά δρομολογείται η δημοπράτηση και από τα υπόλοιπα.

Δυστυχώς εκτός από τα σχολεία, δεν έχει προγραμματιστεί καμία άλλη ενέργεια για τα υπόλοιπα δημόσια κτίρια που φέρουν το επικίνδυνο υλικό και πολύ περισσότερο δεν υφίσταται καμία νομοθετική ρύθμιση για τα ιδιωτικά κτίρια και τα σπίτια. Δεδομένου ότι στις περισσότερες περιπτώσεις ο αμίαντος υπάρχει τοποθετημένος με τη μορφή πλακών ΕΛΕΝΙΤ, η αφαίρεσή του συνδυάζεται με νέο υλικό αντικατάστασης. Ο ιδιώτης στην Ελλάδα σήμερα δεν έχει κανένα κίνητρο από το κράτος για να προχωρήσει στην αντικατάσταση του αμιάντου και το υλικό παραμένει στη θέση του αφού η απόσυρσή του αποτελεί μια αρκετά δαπανηρή διαδικασία, με αποτέλεσμα να προχωρούν στην αφαίρεση αμιάντου κατά κύριο λόγο μόνον οι ιδιοκτήτες που υποβάλουν αιτήσεις ανακαίνισης ή επέκτασης στην οικεία Πολεοδομία, η οποία με τη σειρά της απαιτεί προηγουμένως την αφαίρεση αμιάντου.

Στη Γαλλία κάθε φορά που γίνεται μεταβίβαση ακινήτου, ο παλαιός ιδιοκτήτης οφείλει να διεξάγει έρευνα αμιάντου και να υποβάλει πιστοποιητικό καθαρότητας χώρου από ανεξάρτητο φορέα προκριμένου να εκτελεστεί η αγοροπωλησία.

Επικίνδυνη ζώνη για την ύπαρξη εύθρυπτου αμιάντου αποτελούν και τα Νοσοκομεία, ιδιαίτερα αυτά που κατασκευάσθηκαν πριν το 1990. Το Υπουργείο Υγείας με εγκύκλιο που έστειλε σε όλα τα κρατικά Νοσοκομεία, έδωσε εντολή για τον εντοπισμό και την απομάκρυνση αμιάντου το 2005. Παρόλα αυτά, ελάχιστα είναι τα Νοσοκομεία που μέχρι σήμερα διενέργησαν έρευνα, απομάκρυναν τον αμίαντο από τις εγκαταστάσεις τους και διαθέτουν σήμερα «πιστοποιητικό καθαρότητας χώρου». Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ΘΡΙΑΣΙΟ Νοσοκομείο όπου το 2005 απομάκρυνε 16.000 τ.μ. πλακών αμιάντου από τη πρόσοψη του κτιρίου.

Ύποπτοι χώροι που χρήζουν διερεύνηση είναι και τα δημόσια κτίρια κατασκευής πρό του 1995. Η συνηθέστερη εφαρμογή σε αυτά ήταν πλακίδια δαπέδου από βινύλιο. Η δυσκολία εντοπισμού του αμιάντου (με τη πρώτη ματιά) στα πλακίδια, αλλά και η αμφιβολία ύπαρξής του, έχουν επιφέρει μεγάλες καθυστερήσεις στην αφαίρεση του επικίνδυνου υλικού από πάρα πολλά δημόσια κτίρια.

Ιδιαίτερη ευαισθητοποίηση σε θέματα απόσυρσης αμιάντου έχει δείξει μέχρι σήμερα η ΔΕΗ, τόσο σε περιπτώσεις στεγάστρων αμιαντοτσιμέντου, όσο και σε μονώσεις σωληνώσεων ή λεβήτων εγκαταστάσεων. Παρ΄ όλα υπάρχουν ακόμα ποσότητες προς απόσυρση, δεδομένου του μεγάλου αρχικού όγκου των εγκαταστάσεων σταθμών παραγωγής.

Τα προβλήματα στην υλοποίηση των 3 πρώτων μεγάλων έργων που προκήρυξε ο ΟΕΚ το 2007 δεν φαίνεται να οδεύουν προς λύση, αφού παρότι έχουν ήδη αναδειχθεί οι αντίστοιχοι μειοδότες, ο ΟΕΚ αδυνατεί να προχωρήσει στην υπογραφή των συμβάσεων με αποτέλεσμα να παραμένει ο αμίαντος στις στέγες εκατοντάδων σπιτιών ανά την επικράτεια.

Τα εν λειτουργία βιομηχανικά και βιοτεχνικά κτίρια προτιμούν στη πλειοψηφία τους να επενδύουν σε εξοπλισμό ή άλλους αναπτυξιακούς τομείς και δυστυχώς συνεχίζουν να «φιλοξενούν» το επικίνδυνο υλικό, μιας και η πολιτεία δεν δίνει το παραμικρό κίνητρο για την απομάκρυνσή του.

Αμέτρητες δείχνει να είναι οι εγκαταλελειμμένες αποθήκες με στέγες από ΕΛΕΝΙΤ. Η ανεγξέλεκτη κατάστασή τους και οι φθορές που εμφανίζουν, εγκυμονούν κινδύνους στους περίοικους.

«Ωρολογιακές βόμβες» αποτελούν αδιαμφισβήτητα και οι πρώην χώροι παραγωγής, συναρμολόγησης ή εμπορίας αμιαντοτσιμέντου. Μελέτες εξυγίανσης των παραπάνω ρυπασμένων χώρων, έχουν υποβληθεί σε ελάχιστες περιπτώσεις.

Η Ελλάδα δεδομένης της οικονομικής κρίσης που βρίσκεται θα μειώσει τους ρυθμούς απόσυρσης αμιάντου τα επόμενα χρόνια και ενώ τα σχολεία οδεύουν σιγά σιγά στην επίτευξη του στόχους τους, το δεύτερο ρεύμα απομάκρυνσης αμιάντου αναμένεται να αποτελέσουν τα δημόσια κτίρια και αμέσως μετά βιομηχανικά κτίρια. Ο αμίαντος των ιδιωτικών κατοικιών θα είναι και το τελευταίο ρεύμα στην Ελλάδα.

O Νίκος Κλεισιώτης (Διπλ. ηλεκτρολόγος μηχανικός) είναι επικεφαλής της ADAO Greece (Asbestos Disease Awareness Organization), Δ/νων Σύμβουλος της ΕΛΛΗΝΟΓΕΡΜΑΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ (SUK), μέλος ARCA (Asbestos Removal Contractors Association) και ΠΑΣΕΠΠΕ (Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εταιρειών Διαχείρισης Αποβλήτων)