Μέγα Αλέξανδρος ο Μακεδών . Η αληθινή ιστορία (iii)

ΗΦΑΙΣΤΙΩΝ – ΑΔΕΛΦΙΚΟΣ ΦΙΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (357-324 πΧ)

Στενός φίλος και Στρατηγός του Μέγα Αλεξάνδρου. Γιός του Μακεδόνα Αριστοκράτη Αμύντορα, μαθητής του Αριστοτέλη (όπως άλλωστε ήταν κι ο Μέγας Αλέξανδρος). Οι δύο νέοι συνδέθηκαν με αδελφική αγάπη – ο Μέγας Αλέξανδρος αποκαλούσε τον Ηφαιστίωνα ισάδελφο.

Ο Γκλότς (Ελληνική Ιστορία IV, σελ. 192), αναφέρει ότι κατά απόφαση της Αμφικτυονίας των Δελφών στους Πυθικούς Αγώνες, ο Ποιητής Φιλόδαμος τον υμνούσε ως Νέο Διόνυσο.

Η ισχυρή προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν ήταν μόνον κληρονομική, αλλά και διαμορφώθηκε από την επιρροή του Μακεδονικού κόσμου. Την κλασσική εποχή στη Μακεδονία υπήρχε ο θεσμός της κληρονομικής Βασιλείας, την οποία όμως χαρακτήριζε η αυτονομία, η ελευθερία αλλά και η αυτάρκεια κράτους και πολιτών. Οι Μακεδόνες μέχρι σήμερα χαρακτηρίζονται για περηφάνεια κι ανεξαρτησία. (Ας θυμηθούμε την Περίφημη Κλεοπάτρα, βασίλισσα της Αιγυπτου, απόγονο του Μέγα Αλεξάνδρου από την Δυναστεία των Πτολεμαίων).

Ο πρώτος δάσκαλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ο Λυσίμαχος, από νωρίς τον μύησε στα κατορθώματα των μυθικών ηρώων. Πρότυπο του Μεγάλου Αλεξάνδρου από τα παιδικά του χρόνια ως το τέλος, ήτανε ο Αχιλλέας, ο ήρωας του Τρωικού πολέμου. Ο Λεωνίδας, ένας αυστηρός Ηπειρώτης συγγενής της Ολυμπιάδας, τον δίδαξε Σπαρτιατικές μεθόδους αγωγής.

Ο Φίλιππος θέλησε να διδάξει τον γιό του ο σπουδαιότερος φιλόσοφος όλων των εποχών, ο Αριστοτέλης. Ο φιλόσοφος τότε ζούσε στην Μυτιλήνη αφού ο Φίλιππος είχε καταστρέψει την γενέτειρα του, τα Στάγειρα Χαλκιδικής. Μήνυσε λοιπόν στον Φίλιππο πως δεν επιθυμεί να διδάξει στον γιό εκείνου που κατέστρεψε την πατρίδα του. Τότε ο Φίλιππος ξανάχτισε τα Στάγειρα, κι επέτρεψε στους κατοίκους να επιστρέψουν. Μάλιστα έχτισε μία σχολή στην Μίεζα, στο Ιερό Άλσος των Νυμφών, όπου ο Αριστοτέλης ανέλαβε την διαπαιδαγώγηση του Αλεξάνδρου και άλλων παιδιών, γόνων επιφανών ανδρών της εποχής. Επί 3 έτη δίδαξε στον Αλέξανδρο ηθική, φιλοσοφία, διαλεκτική, ρητορική, μεταφυσική, οικονομία, πολιτική, φυσική (θετικές επιστήμες), ιατρική και γεωγραφία. Όταν τελείωσαν τα μαθήματα, ο Αριστοτέλης χάρισε στον Αλέξανδρο έναν χειρόγραφο πάπυρο με την Ιλιάδα, τον οποίον ο Αλέξανδρος δεν αποχωρίστηκε όσο ζούσε. Έλεγε μάλιστα συχνά ότι “στον πατέρα μου οφείλω το ζείν, αλλά στον δάσκαλο μου το ευ ζήν!”.

Αξίζει επίσης να αναφερθεί ο απέραντος θαυμασμός που έτρεφε ο Αλέξανδρος για τον Κυνικό Φιλόσοφο Διογένη. Όταν ο Αλέξανδρος πήγε στην Αθήνα, επισκεύτηκε τον Διογένη, ο οποίος ζούσε σε ένα πυθάρι.

Γεμάτος θαυμασμό για την ζωή και το έργο του “ανορθόδοξου” φιλοσόφου, ο Αλέξανδρος τον ρώτησε τι μπορεί να κάνει για να τον βοηθήσει. Ο Διογένης του αποκρίθηκε “Κάνε πιο πέρα γιατί μου κρύβεις τον ήλιο”. Τέτοιος ήταν ο θαυμασμός του μεγάλου Αλεξάνδρου προς τον κυνικό φιλόσοφο, που συχνά έλεγε “Αν δεν ήμουν Αλέξανδρος, θα ήθελα να είμαι ο Διογένης”.[9]

336 πΧ: Δολοφονείται ο πατέρας του Αλεξάνδρου, Φίλιππος. Ο λαός θεώρησε πως δύο πλευρές είχαν κίνητρο και όφελος από τον θάνατο του Φιλίππου: Οι μακραίωνοι εχθροί των Ελλήνων Πέρσες, ή η σύζυγος του Φιλίππου, Ολυμπιάδα.

Αν και δεν αμφισβητήθηκαν τα δικαιώματα του Αλεξάνδρου ως διάδοχος του θρόνου, πολλά εμπόδια υψώθηκαν στον δρόμο του. Ο Πλούταρχος αναφέρει (Αλέξανδρος 11) ότι “ο Αλέξανδρος σε ηλικία 20 ετών εκτός από την βασιλεία, κληρονόμησε και μεγάλους φθόνους, φοβερά μίση και κινδύνους, από πολλές πλευρές”. Οι Έλληνες ανανεώνουν το συμφωνητικό που είχαν με τον Φίλιππο το 338 πΧ, και αναγνωρίζουν τον Αλέξανδρο ως αρχηγό της εκστρατείας των Ελλήνων εναντίον των Περσών. Ο Αλέξανδρος ανακηρύσσεται “Αυτοκράτορας των Ελλήνων” και οργανώνει εκστρατεία κατά των Περσών ώστε να απελευθερώσει τις Ελληνικές πόλεις της Μικράς Ασίας από τον Περσικό ζυγό.

Άνοιξη 334 πΧ: Η έναρξη της μεγάλης ιστορικής εκστρατείας του Μεγάλου Αλεξάνδρου έγινε την άνοιξη του 334 πΧ, με τον ελληνικό συμμαχικό στρατό (πλήν των Λακεδαιμονίων), αλλά και αυτόνομα φύλα Παιόνων[10], Αγριάνων[11], Τριβαλλών[12], Ιλλυριών[13]: 43,000 πεζοί, 5,500 ιππείς, 186 πολεμικά και μεταγωγικά πλοία, και πλήρωμα 36,000 άνδρες. Η περίφημη Μακεδονική φάλαγγα αποτελείτο από 9,000 Σαρισσοφόρους και 300 υπασπιστές.

Καλοκαίρι 334 πΧ: Η μάχη στον Γρανικό ποταμό. Οι Έλληνες νίκησαν τους Πέρσες. Προς τιμή των 25 εταίρων πεσόντων, έδωσε εντολή στον σπουδαίο γλύπτη Λύσιππο να ανεγείρει 25 χάλκινους ανδριάντες στο Δίον, την ιερή Μακεδονική πόλη. Επίσης προς τιμή των Αθηναίων που προσέφεραν τον περίφημο στόλο τους στην εκστρατεία, αφιέρωσε 300 Περσικές πανοπλίες στην Ακρόπολη, με την επιγραφή

“Αλέξανδρος Φιλίππου και οι Έλληνες πλην Λακεδαιμονίων από των Βαρβάρων[14] των την Ασίαν κατοικούντων»
(μετάφραση: Ο Αλέξανδρος, γιός του Φιλίππου με όλους τους Έλληνες εκτός των Λακεδαιμονίων (νίκησαν) τους βαρβάρους που κατοικούν στην Ασία).

333 πΧ: Καταλαμβάνοντας τα Μικρασιατικά παράλια, ο Μέγας Αλέξανδρος βρέθηκε αντιμέτωπος με τον Πέρση βασιλιά Δαρείο στην πεδιάδα της Ισσού. Ο Μέγας Αλέξανδρος κατατρόπωσε τον στρατό των Περσών, και ο ίδιος ο Δαρείος τράπηκε σε φυγή.

Φωτο : ψηφιδωτό της Πομπηϊας που φιλοτέχνησε ο Φιλόξενος ο Ερετριεύς. Εκτίθεται στο Μουσείο της Νάπολι, Ιταλία

Ο Αρριανός αναφέρει πως ο Αλέξανδρος συμπεριφέρθηκε βασιλικά στην μητέρα, την γυναίκα και τα παιδιά του Δαρρείου. [16]

332 πΧ: Οι Έλληνες κατέκτησαν την Φοινίκη, την Τύρο και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους φτάσανε στην Αίγυπτο. Ο Μέγας Αλέξανδρος προσέφερε θυσίες στους Αιγύπτιους θεούς, σεβάστηκε την θρησκεία, τους Ιερείς, τα ήθη κι έθιμα. Απάλλαξε τον λαό από την δυσβάσταχτη Περσικη φορολογία. Γι αυτούς τους λόγους λατρεύτηκε και του δόθηκαν βασιλικοί τίτλοι, κι ονομάστηκε Φαραώ[17]

331 πΧ Έχτισε την πόλη της Αλεξάνδρειας. Επισκεπτόμενος το μαντείο του Άμμωνα – Δία στην όαση Σίβα, οι ιερείς τον ονόμασαν γιό του Θεού. Αυτό επιβεβαιώνει τον χρησμό που δόθηκε στους γονείς του, ότι δηλαδή η “σύλληψη” του Αλεξάνδρου έγινε με θεϊκή παρέμβαση.

Την ίδια χρονιά, σύμφωνα με μαρτυρίες του Αριανού, ο Αλέξανδρος έκανε ανακατάληψη των νησιών του Αιγαίου από τους Πέρσες. Το καλοκαίρι συγκέντρωσε από την νέα, μεγάλη αυτοκρατορία του 40,000 ιππείς, 1,000,000 πεζούς, 200 δρεπανηφόρα άρματα και 15 ελέφαντες. Τον Οκτώβριο έγινε η περίφημη μάχη στα Γαυγάμηλα, όπου με στρατιωτική ιδιοφυϊα ο Μέγας Αλέξανδρος υπερίσχυσε επί της πολύ μεγαλύτερης Περσικής στρατιάς. Ο Πέρσης βασιλιάς τράπηκε σε φυγή και ο στρατός ανακήρυξε τον Αλέξανδρο “Βασιλιά της Ασίας”.

Ο Βαβυλώνιος σατράπης παρέδωσε την πόλη με τους θησαυρούς. Ο Μέγας Αλέξανδρος σεβάστηκε την τοπική θρησκεία, τα ήθη και έθιμα, κι ο λαός ομόφωνα τον ονόμασε “Βασιλέα Βαβυλώνος”.

331 πΧ: Ο Διόδωρος Σικελός αναφέρει πως μετά την μάχη της Ισσού οι δύο φίλοι επισκεύτηκαν την Σισύγαμβρι, την μητέρα του Πέρση βασιλιά Δαρείου. Όταν εκείνη είδε τον Ηφαιστίωνα, τον πέρασε για τον Έλληνα βασιλιά, γιατί ήταν πολύ όμορφος, με επιβλητικό Παράστημα. Όταν εκείνη κατάλαβε το λάθος της, ζήτησε συγνώμη από τον Μέγα Αλέξανδρο. Εκείνος την καθησύχασε λέγοντας της “κι εκείνος Αλέξανδρος είναι”.

330 πΧ: Στα Σούσα, την πρωτεύουσα του Περσικού κράτους, ο Μέγας Αλέξανδρος βρήκε ελληνικούς θησαυρούς λεηλατημένους από τον Περσικό στρατό κατά τις επιδρομές τους στην Ελλάδα, τους οποίους και επέστρεψε στην πατρίδα.

Στην Περσέπολη, 4,000 φρικτά ακρωτηριασμένοι αιχμάλωτοι των περσών (ανάμεσα τους 800 Έλληνες), προϋπαντούν τον Ελληνικό στρατό. Ο Μέγας Αλέξανδρος φρόντισε να τους δοθεί ιατρική φροντίδα. Φθάνοντας στις Πασαργάδες, ο Μέγας Αλέξανδρος επισκεύτηκε τον τάφο του βασιλιά Κύρου, τον οποίον θαύμαζε. Διέταξε να τον ανακαινίσουν και να τον διακοσμήσουν με τοιχογραφίες. Καθώς ο στρατός του είχε εξουθενωθεί, στην πόλη Εκβάτανα μοίρασε στους στρατιώτες πλούσια λάφυρα από τις εκστρατίες τους. Οι Έλληνες σύμμαχοι και όσοι μισθοφόροι επιθυμούσαν, γύρισαν πίσω στην Ελλάδα. Με επίλεκτο στρατό ο Αλέξανδρος θέλησε να βρεί και να σκοτώσει τον Δαρρείο, ώστε να εδρεώσει την εξουσία του στην Ασία.

330 πΧ: Το καλοκαίρι του 330 πΧ ο Δαρρείος βρέθηκε νεκρός. Ο Μέγας Αλέξανδρος τα 3 επόμενα χρόνια (329-327 πΧ) προσπάθησε να εξουδετερώσει τους εχθρούς του ώστε να διατηρήσει την νέα, μεγάλη αυτοκρατορία του. Μετά την αποκάλυψη συνομωσίας εναντίον του Αλεξάνδρου, διεπιστώθη ότι τα στενότερα στελέχη του δεν ήταν της απολύτου εμπιστοσύνης. Ο Αλέξανδρος διαίρεσε το ιππικό σε δύο ιππαρχίες τις οποίες ηγήθηκε ο αδελφικός του φίλος Ηφαιστίων, και ο Κλείτος.

329 πΧ: Την άνοιξη ο στρατός του Αλεξάνδρου φθάνει στην χιονισμένη Καμπούλ (σημερινό Αφγανιστάν), και την καταλαμβάνει χωρίς αντίσταση. Στην βόρεια Καμπούλ έχτισε την Αλεξάνδρεια του Καυκάσου (Χοπιανή πόλη, κοντά στο Σαρικάρ)

327 πΧ Ο Μέγας Αλέξανδρος νίκησε τον Βήσο (Αρταξέρξη), και τον έτρεψε σε φυγή, παρά τις αρκετά δύσκολες συνθήκες και τον εξαντλημένο στρατό του. Έτσι οι Έλληνες κατέλαβαν την Άορνο (σημερινό Τας Κουργκάν) και τα Βάκτρα-Ζαρίασπα (σημερινό Μπάλκ). Επί δύο χρόνια, με υπεράνθρωπες προσπάθειες ο Αλέξανδρος προσπάθησε να εδραιώσει την ισχύ του στα νέα εδάφη. Ενώ κινδύνευε από τον Βήσο και τους οπαδούς του, την κρίσιμη στιγμή ο Πτολεμαίος Α’ ο Λάγου (Μακεδονική Δυναστεία των Πτολεμαίων, συγγενής του Μεγάλου Αλεξάνδρου) συνέλαβε τον Βήσο.

Το όραμα του Αλεξάνδρου ήταν να εδραιώσει αρμονικά το υπερβασίλειο του, στο οποίο θα κυριαρχούσε η Ελληνική γλώσσα, μα θα υπήρχε αρμονική συνύπαρξη λαών, θρησκειών, ηθών και εθίμων. Στην προσπάθεια του αυτή, ντυνόταν με ένδυση Πέρση αυτοκράτορα, και παντρεύτηκε την Ρωξάνη (Α’ σύζυγος), κόρη του Πέρση ηγεμόνα Ιαξάρτη. Ο γάμος έγινε για λόγους πολιτικής σκοπιμότητας. Όμως, η ένωση του Αλεξάνδρου με μία εκ των “Βαρβάρων”, επικρίθηκε από τους Έλληνες, οι οποίοι είχαν αυστηρούς κανόνες : Γάμοι κατά την αρχαιότητα γίνονταν μόνον ανάμεσα σε πολίτες της ίδιας περιοχής και φυλής, για να ενδυναμώνεται το “κύταρο”, δηλαδή να διατηρούνται τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της κάθε φυλής. Ήταν απαγορευμένος ο γάμος ανάμεσα σε πολίτες διαφορετικών ελληνικών φύλων: Αν σκεφτούμε πως υπήρχαν αντιρρήσεις ως και στον γάμο του Περικλή (Ίων εξ Αθηνών) με την Ασπασία εκ Μιλήτου (Ιωνίς εκ Μικράς Ασίας), πόσο μάλλον απαγορευμένος και αταίριαστος εθεωρήθη ο γάμος του Αλεξάνδρου με μία μη-Ελληνίδα.

327 πΧ Οργανώθηκε η εκστρατεία στις Ινδίες, γιά να πραγματοποιηθεί η επιθυμία του μεγάλου Αλεξάνδρου να δημιουργήσει ένα οικουμενικό κράτος. Επί ένα χρόνο πολέμησαν σθεναρά με τους πανίσχυρους Ινδούς πολεμιστές, οι οποίοι εφήρμοζαν εξαιρετικές πολεμικές τεχνικές, και χρησιμοποιούσαν ελέφαντες στην επίθεσή τους.

Στις Ινδίες ο Μέγας Αλέξανδρος και οι Έλληνες επιστήμονες που τον ακολουθούσαν σε όλη την εκστρατεία, εξεπλάγησαν με την εξωτική χλωρίδα και πανίδα, τα όμορφα φυσικά τοπία, αλλά και του γιόγκι της εποχής, που ονόμασαν “Γυμνοσοφιστές”. Ένας εξ αυτών μάλιστα, ο Σφίνης ή Κάλανος, τους ακολούθησε !

Τον Καλανό έπεισε ο Ταξίλης να ακολουθήσει τον Αλέξανδρο. Στην Ινδική ονομαζόταν Σφινης, αλλά Καλανός ονομάστηκε από τους Έλληνες. Τον μέντοι Καλανόν έπεισεν ο Ταξίλης ελθείν προς Αλέξανδρον…. Εκαλείτο δε Σφίνης. Καλανός υπό των Ελλήνων ωνομάσθη. Πλουτάρχου “Αλέξανδρος”, w. 47, chapter 65, section 5.

Το νέο υπερβασίλειο συνεχώς μεγάλωνε. Κυρίευσαν τις περιοχές γύρω από την Πενταποταμία (σημερινό Πεντζάμπ) και Νίκαια (σημερινό Τζαλαλπούρ). Στον Υδάσπη ποταμό ο Αλέξανδρος ίδρυσε την πόλη Βουκεφάλα, προς τιμή του αγαπημένου αλόγου του που πέθανε από εξάντληση και γηρατειά. Πέρασαν από τους ποταμούς Ακεσίνη, Υδραώτη, την Πόλη Σάγγαλα, τον ποταμό Ύφαση (σημερινό Μπίας) και το Γκουρντασπούρ. Η επιστροφή έγινε με πλοία, υπό την αρχηγία του ναυάρχου Νεάρχου. Από τον ποταμό Υδάσπη πλεύσανε στο δέλτα του Ινδού ποταμού, και κατακτούσαν τις γύρω πόλεις. Φτάσαν στον Ινδικό Ωκεανό και την Ερυθρά θάλασσα. Ο στρατός πέρασε την έρημο της Γεδρωσίας, την Καρμανία, την Περσίδα, την Σουσιανή και τον περσικό Κόλπο.

Υπό την επιτήρηση του έμπιστο φίλου του, Ναυαρχου Νέαρχου, φτιάχθηκαν εγκαταστάσεις και τεράστιες αποθηκευτικές εγκαταστάσεις σε νέα λιμάνια από τις Ινδίες ως τον Περσικό Κόλπο. Έτσι ενδυναμώθηκε το διαθαλάσσιο εμπόριο από τις Ινδίες και τον Περσικό κόλπο ως και την Μεσόγειο, γιατί παλαιότερα το εμπόριο ανάμεσα σε αυτές τις περιοχές γίνονταν διά ξηράς, με υψηλό κόστος και πολλές δυσκολίες.

324 πΧ: Στα Σούσα ο Αλέξανδρος και ο Ηφαιστίων παντρεύτηκαν τις 2 κόρες του Πέρση βασιλιά Δαρείου. Ο Αλέξανδρος την μεγαλύτερη Στάτειρα (Β’ συζυγός του μετά την Ρωξάνη), και ο Ηφαιστείων την νεότερη, την Δρυπέτη. Ο Ηφαιστίων ονομάστηκε χιλίαρχος κι αναδείχτκε δεύτερος στην εξουσία μετά τον Μέγα Αλέξανδρο.

Μετά τα Σούσα, η Ελληνική στρατιά πήγε στα Εκβάτανα, όπου το φθινόπωρο έγιναν οι εορτασμοί των Διονυσίων. Ο Ηφαιστίων αρρώστησε μετά από τους εορτασμούς και σε λίγες μέρες πέθανε. Ο Αριανός αναφέρει πως ο Μέγας Αλέξανδρος από την θλίψη του Δεν έφαγε ούτε ήπιε για 3 μέρες. Το Αιγυπτιακό Μαντείο του Άμμωνος Ρα έδωσε χρησμό ότι ο Ηφαιστίων έπρεπε να τιμηθεί ως ήρως, και να γίνονται εορτασμοί και θυσίες προς τιμήν του. Ο Διόδωρος Σικελός αναφέρει πως ανεγέρθη περίφημο μνημείο προς τιμήν του το οποίο κόστισε το υπέρογκο ποσόν των 10,000 ταλάντων.

323 πΧ Ο στρατός έφτασε στην Βαβυλώνα, και ο Μέγας Αλέξανδρος αψήφισε τον χρησμό που τον προειδοποιούσε πως θα τον έβρισκε μεγάλο κακό αν έμπαινε στην πόλη. Ο χρησμός επαληθεύτηκε καθώς ο Μέγας Αλέξανδρος πέθανε, μετά από 11 ημέρες υψηλού πυρετού. (Ο θάνατος προήλθε από ελονοσία, κατά την επικρατέστερη εκδοχή, και όχι από δηλητηρίαση όπως υποστηρίζουν κάποιοι ιστορικοί).

Τέσσερις ημέρες πρίν τον θάνατο του, οι στρατιώτες τον αποχαιρέτησαν ένας-ένας, φανερά συγκινημένοι. Η μητέρα του Πέρση βασιλιά Δαρείου, την οποία ο Μέγας Αλέξανδρος είχε υπό την προστασία του, πέθανε 5 μέρες μετά τον θάνατό του, αφού δεν έφαγε ούτε ήπιε από την αβάσταχτη λύπη της. Αυτό είναι ένα δείγμα της λατρείας που είχαν οι ηττημένοι “βάρβαροι” προς τον Αλέξανδρο.

———————————————-

[10] Παίονες : Έθνος της Μακεδονίας.

[11] Αγριάνοι : Έθνος της Θράκης.

[12] Τριβαλλοί: Έθνος της Θράκης.

[13] Ιλλυριοί : Ελληνικό Έθνος που κατοικούσε στην σημερινή Αλβανία. (Ιλλυριός : Αρχ. Γιός του Κάδμου και της Αρμονίας)

[14] Οι Αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Βαρβάρους τους μη Έλληνες. Η ονομασία Βάρβαρος προέρχεται από την ονοματοποία “βαρ-βαρ”, δηλώνοντας έτσι ότι δεν καταλάβαιναν τις ξένες, μη Ελληνικές διαλέκτους. «κατά μίμησιν της γενομένης αυτώ βραχύτητος εν τη φωνή. Αφ’ ου και βρόγχος λέγεται, δι ου αναφέρεται η φωνή. Και αυτό το βραγχιάν, το σαπρά τη φωνή και τραχεία χράσθαι (ETYMOLOGICUM GENUINUM AB, Sym. 34, EM 50. Orio 35, 10).

[15] Πηγή φωτογραφίας : faq.macedonia.org/ images/alexander.mosaic.jpg

[16] Πηγή φωτογραφίας : www.bbc.co.uk

[17] Πηγή φωτο : www.geocities.com/ ~losalexspirop/2-page.html