Στην Πισάτιδα χώρα, στον Ήλιδα της Πελοποννήσου βρίσκεται η Αρχαία Ολυμπία, ανάμεσα στον Αλφειό ποταμό και τον χείμαρρο. Κατά την προϊστορία υπήρχε Αρχαίος Ναός της Γης (Γαίον), πάνω στον οποίο χτίστηκε ο Ναός του Διός, και γινόταν η τέλεση των Ολυμπιακών Αγώνων.
Κοντά στον Αλφειό υπήρχε το ιερόν Άλσος, η Άλτις, γεμάτο με λαμπρούς Ναούς, αγάλματα, αγριελιές, πλατάνους και λεύκες.
Η ευρύτερη περιοχή της Ολυμπίας αναγνωρίστηκε ως ιερός τόπος. Οι Αγώνες ετελούντο κάθε 5 και κατόπιν κάθε 4 έτη.
Ήταν ένα σημαντικό γεγονός όχι μόνον στην κυρίως Ελλάδα αλλά και σε Ελληνικές Αποικίες, την λεγόμενη Μεγάλη Ελλάδα, από τον Εύξεινο Πόντο, την Μικρά Ασία, την Ιταλία και τα νησιά της.
Μοναδικό έπαθλο στους αγώνες ήτανε ο κότινος, το στεφάνι ελιάς.
Κι όμως, μεγάλη ήτανε η τιμή για εκείνον που με ευγενική άμιλλα τον αποκτούσε.
Οι αθλητές ήσαν απαραιτήτως Έλληνες, ελεύθεροι πολίτες (όχι δούλοι) κι από τις πιό ένδοξες κι ευγενείς οικογένειες της Ελλάδος.
(Το γεγονός ότι ο Μέγας Αλέξανδρος συμμετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες όπου μόνον Έλληνες συμμετείχαν, πανηγυρικά διαψεύδει όσους ισχυρίζονται πως δεν ήταν Έλληνας !)
ΑΛΤΙΣ: ΤΕΜΕΝΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΩΝ ΘΕΩΝ
ΜΝΗΜΕΙΑ -ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΑΛΣΟΣ
1. Ναός του Ολυμπίου Διός
Κτίσθηκε από το 460 έως το 457 π.χ. Το εσωτερικό του Ναού είχε διάκοσμο, γλυπτά και ζωγραφική απαράμιλλης τέχνης.
Ανάμεσα στα αγάλματα του Ναού, ξεχώριζαν τα εξής:
Το πιό επιβλητικό όμως έργο ήταν το μεγαλειώδες άγαλμα του «Εν Ολυμπία Διός», έργο του Φειδία και μίας ομάδος αξιόλογων δημιουργών. Ο Ζεύς ευρίσκονταν πάνω σε βάθρο, στεφανωμένος με χρυσό στεφάνι, ενδεδυμένος με χρυσά ιμάτια και πέδιλα. Η κόμη του ήταν επίσης χρυσή.
Το μέγεθος του αγάλματος ήτανε 7 φορές μεγαλύτερο από το φυσικό μέγεθος ανδρικού σώματος.
Ο Παυσανίας αναφέρει πως μετά την αποπεράτωση του μνημειώδους αυτού έργου ο Φειδίας προσευχήθηκε στον Δία και τον παρεκάλεσε να δώσει κάποιο σημάδι, αν το έργο έγινε σύμφωνα με την επιθυμία του. Ένας κεραυνός διέσχισε τον ουρανό, σημάδι πως ο Δίας έμεινε ικανοποιημένος.
Λεγόταν ότι όποιος πέθαινε χωρίς ποτέ να δει το άγαλμα αυτό,
πέθαινε αμύητος.
Γύρω στο 475 μΧ. ήρθε η παύση των Ολυμπιακών Αγώνων. Το άγαλμα του Διός κατεστράφηκε και τα πολύτιμα κομμάτια του λεηλατήθηκαν, μαζί με πολλούς άλλους θησαυρούς.
2. Βωμός των Καλλιστεφάνων Νυμφών
Ο βωμός και η «Ελαίου Καλλιστέφανος» αγριελιά (κότινος) βρισκότανε πίσω από τον Ναό του Διός. Κοντά τους κι ο μέγιστος βωμός του Διός. Ο χώρος γύρω από τον Ναό ήταν διακοσμημένος με αγάλματα θεών, ανδριάντες ηρώων, Ολυμπιονικών κι επιφανών ανδρών. Ν.Α. του ναού βρισκόταν και η Νίκη του Παιωνίου.
3. Ο Ναός της Ήρας
Ο Αρχαιότατος των ανασκαφέντων ναός στην Ελλάδα, χρονολογείται γύρω στο 1026 π.Χ.
Υπήρχε το μεγάλο άγαλμα της Ήρας και η χρυσελεφάντινη τράπεζα όπου τοποθετούσαν τα στεφάνια των νικητών.
Στην είσοδο βρίσκονταν το άγαλμα του Ερμή του Πραξιτέλους. Ο Ερμής κρατά στην αγκαλιά του τον Θεό Διόνυσο, βρέφος ακόμη, για να τον αναθρέψει κρυφά από την Θεά Ήρα.
Κάτω από τον ναό, οι ανασκαφές έφεραν στο φως ευρήματα που χρονολογούνται πριν το 2,000 π.Χ.!
4. Τό Ιπποδάμειον Τέμενος
5. Τό Πελόπειον Τέμενος
6. Τό Φιλίππειον
7. Τό Πρυτανειον των Ηλειων
Το κτίσμα αυτό φιλοξενούσε τους Ολυμπιονίκες μετά το τέλος των αγώνων.
Υπήρχε εστιατόριο, μαγειρείο και ξενώνες. Στην εστία υπήρχε πάντα
άσβεστη φωτιά, αφιερωμένη στην Θεά Εστία.
8. Τό Μητρώον
Ναός αφιερωμένος στην Μητέρα των Θεών, την Θεά Ρέα.
9. Ιδαιον Αντρον
Βωμός του Ηρακλέους, που κατόπιν έγινε βωμός της Θεάς Ρέας.
10.Ποικίλη Στοά ή Στοά της Ηχους.
Η Ηχώ επαναλάμβανε 7 φορές τον ήχο.
11.Ζάνες (πληθυντικός του «Ζευς»)
Κοντά στην είσοδο του Σταδίου υπήρχε μία σειρά από χάλκινα αγάλματα του Διός, τα οποία φτιάχνανε από πρόστιμα όσοι επιχειρούσαν με τέχνασμα ή δωροδοκία να νικήσουν στους αγώνες.
Ή τοποθέτηση των αγαλμάτων σε αυτό το σημείο είχε σκοπό να παραδειγματίσει τούς αθλητές που έμπαιναν στον χώρο για να αγωνιστούν, ώστε να μην παραβούν τον όρκο που προηγουμένως δώσανε μπροστά στο άγαλμα του Διός.
ΜΝΗΜΕΙΑ -ΚΤΙΣΜΑΤΑ ΕΚΤΟΣ ΤΗΣ ΑΛΤΕΩΣ
1. Τό Λεωνίδαιον
Ο Ξενώνας Ρωμαίων Επιτρόπων.
2. Ο Θεηκολεών
Μία σειρά οικοδομημάτων όπου κατοικούσαν οι Ιερείς (Θεράποντες των Θεών).
3. Το Εργαστήριο του Φειδία
Εκεί ο μεγάλος καλλιτέχνης δημιούργησε το άγαλμα του Διός. Υπήρχαν οικοδομήματα όπου κατοικούσαν οι συνεργάτες του Φειδία αλλά και εξειδικευμένοι βοηθοί, οι Φαιδρυνταί ή Φαιδυνταί.
Τον 5ο μ.Χ. αιώνα η Βυζαντινή εκκλησία χρησιμοποίησε για την ανέγερση της πλάκες από την εξέδρα και από άλλα αρχαία οικοδομήματα.
4. Το Ηρώον – Βωμός του Πανός
5. Η Παλαίστρα
Ένα κτίσμα με διάφορες μικρές και μεγάλες αίθουσες, τα ασκητήρια πάλης και πυγμαχίας.
6. Τό Βουλευτήριον
Εδώ συνεδρίαζε η βουλή των Ηλείων, η ανωτάτη εξουσία των Ολυμπιακών Αγώνων. Στο κέντρο υπήρχε το επιβλητικό άγαλμα του Ορκίου Διός, όπου ο Δίας κρατούσε κεραυνούς στα δύο του χέρια. Εμπρός στο άγαλμα αυτό ορκίζονταν οι αθλητές πριν την έναρξη των αγώνων. Μετά την ορκωμοσία γινόταν η έναρξις των αγώνων.
7. Το Γυμνάσιον
Υπαίθριος χώρος με Στοές. Δρομικά προγυμνάσματα όταν είχε κακοκαιρία!
8. Η Εξέδρα του Ηρώδου – Υδραγωγείον
9. Οι Θησαυροί
Δώδεκα 12 Κτίσματα με Ναούς όπου φύλαγαν πολύτιμα αναθήματα
(αφιερώματα) διαφόρων πόλεων της Μεγάλης Ελλάδος.
1) Ο Θησαυρός των Συκιονίων (αρχές 5ου αιώνος πΧ).
2) Παραμένει άγνωστο από ποιες πόλεις κτίστηκαν
3) Παραμένει άγνωστο από ποιες πόλεις κτίστηκαν.
4) Ο Θησαυρός των Καρχηδονίων ή Συρακοσίων (6ος π.χ. αιώνας).
5) Ο Θησαυρός των Επιδαμνίων (Δυρραχίου)
6) Ο Θησαυρός των Βυζαντίων (βρέθηκαν λείψανα διαφόρων πτηνών).
7) Ο Θησαυρός των Συβαριτών (χρονολογείται πριν από το 510 πΧ.)
8) Ο Θησαυρός των Κυρηναίων (Λυβίη) 6ος π.χ. αιώνας.
9) Ο Θησαυρός των Σελινουντίων (Σικελία) 550 -500 πΧ.
10) Ο Θησαυρός των Μεταποντίων (Τάραντας, Κάτω Ιταλία).
11) Ο Θησαυρός των Μεγαρέων (550 – 500 πΧ).
12) Ο Θησαυρός των Γελώων (Σικελία) 582 πΧ.
10. Κρυπτή
Η αψοειδής δίοδος που ένωνε την Άλτιν με το Στάδιο.
11. Στάδιο
Το Στάδιο αρχικά είχε χωρητικότητα 30.000 και αργότερα 45.000 θεατών.
Στη νότια πλευρά του Σταδίου κάθονταν οι Ελλανοδίκες (αγωνοθέτες και κριτές) και απέναντι (Β. Πλευρά) πάνω σε βάθρο από λευκό μάρμαρο η Ιέρεια του Ναού της Δήμητρος Χαμύνης, ο οποίος βρισκόταν κοντά στην Ολυμπία. Οι Ηλείοι ετιμούσαν ιδιαιτέρως την Ιέρεια. Ήταν η μόνη έγγαμη γυναίκα που επιτρεπόταν να παρακολουθεί τα Ολύμπια.
12. Ο Ιππόδρομος
ΤΑ ΟΛΥΜΠΙΑ
Τα Ολύμπια διαρκούσανε 7 ημέρες. Την 1η και 7η ημέρα υπήρχαν εορτασμοί, θρησκευτικές τελετές, απαγγελίες ποιητών, συζητήσεις φιλοσόφων, σοφιστών, ρητόρων. Επικά άσματα εξυμνούσαν ενδόξους ήρωες και μυθικές παραδόσεις, ενώ οι Ολυμπιακοί αγώνες διεξάγονταν από την 2η έως την 6η ημέρα.
Ενώπιον των Ελλανοδικών, γονέων και γυμναστών οι αθλητές ορκίζονταν πως δεν θα χρησιμοποιούσαν άνομα τεχνάσματα για να κερδίσουν την πρωτιά.
Ακολουθούσε μεγάλο Συμπόσιο των τοπικών Αρχόντων προς τιμήν των νικητών, όπου παρεβρίσκονταν όλοι οι αθλητές, γονείς και επισκέπτες. Αναμνήσεις χαράς κι ευδαιμονίας φτερούγιζαν στην σκέψη τους μέχρι τους επόμενους αγώνες.
Κατά τούς Ρωμαϊκούς χρόνους, οι Ρωμαίοι θέλησαν να επέμβουν στα δρώμενα και την λειτουργία.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες τελέσθησαν για τελευταία φορά κατά την Αρχαιότητα το 393 μΧ.