Γιατί η χρήση του Internet δεν είναι αρκετά διαδεδομένη στην Ελλάδα

Οι στερεότυπες διαπιστώσεις

Κάθε τόσο, ο τύπος και τα ηλεκτρονικά ΜΜΕ δημοσιεύουν στατιστικές που τονίζουν την τεχνολογική καθυστέρηση της Ελλάδας στη χρήση και αξιοποίηση του Internet. Και σχεδόν πάντοτε καλούνται “ειδικοί” για να σχολιάσουν αυτό το φαινόμενο και να επαναλάβουν, τις κλασικές πλέον, αιτιολογίες:

1. Το υψηλό κόστος πρόσβασης

2. Τη χαμηλή δημοτικότητα των υπολογιστών

3. Το εύκρατο ελληνικό κλίμα και τους άλλους “πειρασμούς” που δεν μας αφήνουν κολλημένους μπροστά σε μια οθόνη

4. Τον κοινωνικό χαρακτήρα μας που δεν συμβαδίζει με “μοναχικές” δραστηριότητες όπως το διαδίκτυο.

Μέχρι πρόσφατα πίστευα και εγώ σε αυτές τις δικαιολογίες. (Μερικοί από εσάς μάλιστα ίσως να με έχετε ακούσει να τις παρουσιάζω και δημόσια σε ραδιοφωνικές συνεντεύξεις μου.) Τώρα πια όμως αρχίσει να υποπτεύομαι ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Οι προβληματικές δικαιολογίες μας

Είναι αλήθεια ότι εμείς οι Έλληνες είμαστε “φτωχοί” (συγκρινόμενοι με τους υπόλοιπους ευρωπαίους) και μας αρέσει περισσότερο απ’ όλους να χαιρόμαστε τη ζωή.

Ωστόσο:

1. Το υψηλό κόστος δεν μας αποθάρρυνε από τη χρήση των κινητών τηλεφώνων. Γιατί λοιπόν αποτελεί εμπόδιο στο Internet;

2. Πράγματι, διαθέτουμε λίγους υπολογιστές ανά κάτοικο. Γιατί όμως το ποσοστό όσων από αυτούς είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο εξακολουθεί να είναι πολύ χαμηλό; (ένας στους τρεις)

3. Εύκρατο κλίμα παρόμοιο με το δικό μας διαθέτουν και άλλες χώρες όπως η Ιταλία ή η Ισπανία. Γιατί όμως βρίσκονται πολύ πιο μπροστά από εμάς στη χρήση του δικτύου;

4. Αρκετές έρευνες, σε άλλες χώρες, έχουν αποδείξει ότι για την πλειοψηφία των χρηστών το Internet όχι μόνο δεν περιορίζει, αλλά βελτιώνει την κοινωνικότητα. Γιατί λοιπόν δεν το υιοθετούμε και εμείς οι “πρωταθλητές” της κοινωνικής ζωής;

Η σκληρή αλήθεια

Φοβάμαι ότι εμείς οι Έλληνες δεν ασχολούμαστε ιδιαίτερα με το Internet επειδή δεν το θεωρούμε χρήσιμο. Σας προτείνω λοιπόν να δούμε γιατί άλλοι λαοί χρησιμοποιούν το δίκτυο και ποια από τα χαρακτηριστικά που εκείνοι θεωρούν χρήσιμα μπορούν να προσελκύσουν τους Έλληνες χρήστες:

Σύμφωνα με στοιχεία του eMarketer οι αμερικανοί χρήστες του δικτύου

1. Χρησιμοποιούν πάρα πολύ το email (97%)

Δηλαδή, διαβάζουν και αφιερώνουν χρόνο στη συγγραφή μηνυμάτων. Οι περισσότεροι Έλληνες όμως μισούν το γράψιμο, άρα δεν βλέπουν πολλά χρήσιμα στοιχεία σε αυτή τη δραστηριότητα.

2. Αναζητούν απαντήσεις σε συγκεκριμένες ερωτήσεις (87%)

Έχω διδάξει τρόπους αναζήτησης πληροφοριών online σε πολλές εκατοντάδες ανθρώπους και για να κάνω το μάθημα πιο χρήσιμο προσπαθούσα πάντοτε να εκτελούνται αναζητήσεις για όποια θέματα ενδιέφεραν τους μαθητές μου. Ανακάλυψα όμως ότι οι περισσότεροι από αυτούς δεν ήξεραν τι ακριβώς ήθελαν και αδυνατούσαν να το περιγράψουν με σαφή τρόπο.

Οι Έλληνες είναι (σε πολύ μεγάλο ποσοστό) λειτουργικά αναλφάβητοι και οι στατιστικές δείχνουν ότι με κάθε νέα γενιά το πρόβλημα αυτό γίνεται όλο και σοβαρότερο. Όμως οι φτωχές γραμματικές γνώσεις και το ελλιπές συντακτικό ατροφούν τη σκέψη και δεν μας επιτρέπουν να εργαστούμε αποδοτικά.

Φυσικά, οι “παθόντες” αδυνατούν να καταλάβουν ότι έχουν πρόβλημα και αγνοούν ότι ο Αριστοτέλης βάσισε τους νόμους της λογικής πάνω στη γραμματική και το συντακτικό, αποδεικνύοντας πρώτος ότι αν δεν μπορεί να εκφράσεις κάτι δεν μπορείς ούτε και να το σκεφθείς. Οι σημερινοί απόγονοι του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου βρίσκονται σε αυτήν ακριβώς την κατάσταση και το έλλειμμα παιδείας τους γίνεται αμέσως εμφανές όταν βλέπεις κάποιον να αναζητεί πληροφορίες στο Internet.

Οι περισσότεροι δεν μπορούν να προσδιορίσουν με σαφήνεια ό,τι αναζητούν και δεν χρησιμοποιούν τις κατάλληλες λέξεις για να το περιγράψουν στις μηχανές αναζήτησης. Δεν είναι παράξενο λοιπόν που σπάνια βρίσκουν ό,τι ζητούν και προτιμούν να ρωτούν τους γύρω τους (και να τους βάζουν να σκεφθούν για λογαριασμό τους) χωρίς να αξιοποιούν τον τεράστιο όγκο πληροφοριών του δικτύου.

3. Αναζητούν πληροφορίες για τα χόμπι και τα ενδιαφέροντά τους (83%)

Δηλαδή κάνουν χρήση των εργαλείων αναζήτησης. Όπως όμως είδαμε και παραπάνω, αυτά είναι άχρηστα αν δεν μπορείς να ξεκαθαρίσεις τι ακριβώς θέλεις.

4. Ανάγνωση ειδήσεων (78%)

Εδώ ευτυχώς υπάρχει ενδιαφέρον και στη χώρα μας.

5. Αναζήτηση πληροφοριών σχετικά με την εργασία τους (65%)

Πάλι δηλαδή χρήση των εργαλείων αναζήτησης.

6. Διασκέδαση (64%)

Πολύ μικρό ποσοστό των Ελλήνων θα θεωρήσει το δίκτυο χρήσιμο για κάτι τέτοιο. Στη χώρα μας προτιμούμε να διασκεδάζουμε με άλλους τρόπους.

7. Αγορές (64%)

Στην Ελλάδα το ποσοστό χρήσης πιστωτικών καρτών είναι πολύ χαμηλότερο απ’ ό,τι στις ανεπτυγμένες χώρες. Χωρίς πιστωτικές κάρτες όμως δεν γίνονται online αγορές.

8. Αναζήτηση πληροφοριών για θέματα υγείας (63%)

Ακόμη περισσότερη χρήση των εργαλείων αναζήτησης.

9. Αναζήτηση οικονομικών πληροφοριών (54%)

Κι άλλη αναζήτηση

10. Ακρόαση μουσικής (45%)

Αυτό θα άρεσε σε πολλούς Έλληνες και κάποιοι επιδίδονται ήδη σε αυτό το “σπορ”. Για να επεκταθεί η χρήση του όμως απαιτείται καλή τηλεπικοινωνιακή υποδομή και συνδέσεις υψηλής ταχύτητας. Και δυστυχώς αυτά δεν υπάρχουν.

11. Download (κατέβασμα) μουσικής (33%)

Προβλήματα υποδομής και εδώ.

12. Αγορά – πώληση μετοχών (18%)

Ελληνικό ενδιαφέρον θα παρουσιαστεί μόνο αν ξαναγυρίσουν οι παλιές δοξασμένες ημέρες του 1999, κάτι όμως που δεν προβλέπεται να συμβεί σύντομα.

Στο Internet “δεν υπάρχουν” πολλά χρήσιμα πράγματα για Έλληνες

Ανακεφαλαιώνοντας τις 12 δημοφιλέστερες δραστηριότητες των “ξένων” βλέπουμε ότι:

• Η δημοφιλέστερη (email) απαιτεί γράψιμο που δεν μας αρέσει.

• Έξι από αυτές έχουν να κάνουν με αναζήτηση πληροφοριών όπου δεν τα καταφέρνουμε καλά.

• Δύο δεν ταιριάζουν με την κουλτούρα μας (ηλεκτρονική ψυχαγωγία και online αγορές).

• Δύο απαιτούν καλή τηλεπικοινωνιακή υποδομή (για μεταφορά αρχείων μουσικής) που δυστυχώς δεν υπάρχει.

• Μια εξαρτάται από την οικονομική συγκυρία (Χρηματιστήριο)

Συνεπώς, μόνο μια δραστηριότητα (οι ειδήσεις) έχει κάποιες πιθανότητες να ενδιαφέρει το ελληνικό κοινό.

Μερικές ταπεινές προτάσεις

Οι Έλληνες είναι έξυπνοι άνθρωποι και αν θελήσουν να συνδεθούν στο Internet είναι βέβαιο ότι θα βρουν και τον τρόπο και τα χρήματα για να το πράξουν. Για να τους δούμε όμως online θα πρέπει:

1. Να αποκτήσουν παιδεία – Οι περισσότεροι μαθητές μου δεν καταλάβαιναν τι σημαίνει η λέξη κοινοποίηση και για να τους περιγράψω πώς λειτουργεί το Internet (π.χ. το cc στο email) αφιέρωνα πολύ χρόνο, διδάσκοντας πράγματα που θα έπρεπε να γνωρίζουν ήδη από το σχολείο.

2. Να τους προσφερθεί η υποδομή για ταχείς συνδέσεις – Για να ακούνε μουσική και να συνηθίσουν τις άλλες χρήσεις του δικτύου. Έτσι, ίσως ενδιαφερθούν κάποτε και για τις υπόλοιπες δικτυακές δραστηριότητες.

Δεν αμφιβάλω ότι προσπάθειες όπως τα σεμινάρια ή οι υπολογιστές στα σχολεία θα βοηθήσουν και αυτές στην δικτυακή εκπαίδευση των Ελλήνων. Το πρόβλημα όμως είναι βαθύτερο, καθώς το Internet είναι ένα μέσο επικοινωνίας που βασίζεται κυρίως στον γραπτό λόγο. Όσο λοιπόν οι Έλληνες αποστρέφονται το γράψιμο και αδυνατούν να μιλήσουν (άρα και να σκεφθούν) με δομημένο τρόπο, η χρήση του Internet δεν θα πλησιάσει ποτέ στη χώρα μας τα επίπεδα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Η αλλαγή του εκπαιδευτικού μας συστήματος όμως δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και χρειάζεται δεκαετίες για να φέρει κάποιο ορατό αποτέλεσμα. Ίσως λοιπόν να είναι καλύτερα αν πάψω να αγχώνομαι (και να ενοχλώ τους άλλους) ασχολούμενος με τόσο περίπλοκα, μακροπρόθεσμα και δυσεπίλυτα προβλήματα.

Καλύτερα λίγος Big Brother για να ξεχαστώ (βλέποντας με ικανοποίηση ότι υπάρχουν και χειρότεροι από μένα), καθώς και αρκετό ΛΟΤΤΟ για να ονειρευτώ ότι όλα τα προβλήματά μου θα λυθούν από μόνα τους μια και (όπως πιστεύει κάθε Έλληνας) είμαι τυχερός, ωραίος και το αξίζω.