Δρόμοι και είδη της Γιόγκα

Στην Εσωτερική Παράδοση η λέξη “Ατραπός” που σημαίνει “Δρόμος”, αναφέρεται στη διαδικασία ανάπτυξης και εξέλιξης της συνείδησης και ανύψωσής της προς το φως. Η διαδικασία εξέλιξης είναι μια διαδικασία ένωσης, αρχικά του ανθρώπου με τον ίδιο του τον Εαυτό και στη συνέχεια του ανώτερου Εαυτού μας με το άπειρο φως, δηλαδή τη Θεότητα. Στην Ανατολή αυτή η Ένωση και η μεθοδολογία για την πραγμάτωσή της ονομάζονται Γιόγκα. Η λέξη “γιόγκα” προέρχεται από τη σανσκριτική ρίζα “yug” που σημαίνει “ζυγός”, “κρίκος”, δηλαδή το στοιχείο το οποίο ενώνει κάτι με κάτι άλλο.

Συστήματα ανάλογα με αυτό της Γιόγκα, βρίσκουμε να χρησιμοποιούνται ως συστήματα εκπαίδευσης, σε όλους τους μυητικούς ναούς όπου τελούνταν μυστήρια, σε όλες τις εποχές και τους παραδοσιακούς πολιτισμούς. Μπορούμε να πούμε ότι η μυστηριακή γνώση έχει ως περιεχόμενό της όλη τη μεθοδολογία της ένωσης του ανθρώπου με τον εαυτό του μέσω των λεγόμενων Μικρών Μυστηρίων και του Εαυτού με τη Θεότητα μέσω των Μεγάλων Μυστηρίων.

Η Γιόγκα λοιπόν, ως μια τέτοια μυητική γνώση, είναι η μέθοδος για την ανάπτυξη της συνείδησης και την εναρμόνιση όλων των φορέων μεταξύ τους και αυτών με το Σύμπαν, τη Θεότητα. Δεν είναι, όπως λανθασμένα θεωρείται, ένα σύστημα γυμναστικής, χαλάρωσης ή αναπνοών αλλά μια φιλοσοφία και μια επιστήμη που η γνώση και η πρακτική της εξάσκηση δίνουν στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ξεπεράσει τον εαυτό του

ΕΙΔΗ ΓΙΟΓΚΑ

Μπορούμε να συγκρίνουμε τα είδη της Γιόγκα με ένα τετράεδρο με βάση τη Χάθα Γιόγκα και πλευρές την Κάρμα Γιόγκα, τη Βάκθι Γιόγκα τη Γνάνι Γιόγκα και ως κορωνίδα τη Ράτζα ή Βασιλική Γιόγκα.

ΧΑΘΑ ΓΙΟΓΚΑ: Περιέχει διάφορες τεχνικές εξωτερικής (Γιάμα στα Σανσκριτικά) και εσωτερικής (Νιγιάμα) κάθαρσης, ελέγχου της αναπνοής, και της βιοενεργειακής δύναμης (Πραναγιάμα) και ελέγχου του φυσικού σώματος μέσω ορισμένων στάσεων (Ασάνας) που στοχεύουν στην εναρμόνιση των ηλιακών (Χα) και των σεληνιακών (Θα) ενεργειών. Οι ενέργειες αυτές σχετίζονται με την υγεία και την ισορροπία του νευρικού συστήματος, που με τη σειρά του σχετίζεται με την ανάπτυξη των παραψυχολογικών δυνάμεων στον άνθρωπο.

ΚΑΡΜΑ ΓΙΟΓΚΑ: Η λέξη “Κάρμα” σημαίνει “Δράση”. Είναι η Γιόγκα της Ορθής Δράσης. Με αυτήν ο άνθρωπος μαθαίνει να ρυθμίζει σωστά τις δράσεις του, και να αναγνωρίζει τις αιτίες και τα αποτελέσματα των δράσεών του. Λέγοντας Ορθή Δράση εννοούμε τη δράση με ανιδιοτέλεια, χωρίς να αποβλέπουμε στους καρπούς της δράσης αλλά από αγάπη προς τους άλλους και από καθήκον γιατί αυτό μας προστάζει η συνείδησή μας. Είναι η ίδια προσταγή την οποία ο Καντ διατύπωσε επιγραμματικά στη φράση: “Δράσε με τρόπο ώστε η δράση σου να μπορεί να έχει καθολική αξία”.

Αυτός που γνωρίζει την Κάρμα Γιόγκα αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο τη ζωή, σαν μια συνεχόμενη ροή, χωρίς διακοπές, χωρίς ύπνο, χωρίς παύσεις και συνεπώς χωρίς θάνατο. Αντιλαμβάνεται την έννοια της μιας ζωής με τους δυο πόλους της, αυτόν που ονομάζουμε ζωή και αυτόν που ονομάζουμε θάνατο. Και αυτό γιατί γνωρίζει ότι μέσα σ’ ένα σύμπαν που εξελίσσεται, που βρίσκεται συνεχώς σε δράση δεν υπάρχει η έννοια της αδράνειας, κι έτσι μέσα από την ατομική του δράση συμμετέχει στη συμπαντική που εξελίσσει τους κόσμους. Αναπτύσσει την αρετή της Υπηρεσίας και σχετίζεται με την πλατωνική αρετή της Σωφροσύνης.

ΒΑΚΘΙ ΓΙΟΓΚΑ: Είναι η Γιόγκα της αφοσίωσης σ’ έναν ανώτερο σκοπό. Ο άνθρωπος μαθαίνει να ελέγχει τα κατώτερα πάθη του, μεταλλάσσοντας τα ένστικτα και τα πάθη σε ανώτερα συναισθήματα, όπως αυτά της αγάπης, της αυτοθυσίας και της συμπόνιας και σε ανώτερες επιθυμίες, όπως την επιθυμία για πνευματική ανάβαση. Μ’ αυτόν τον τρόπο μετατρέπει τα ψυχολογικά δεσμά του και αντί να προσκολλάται στον υλικό κόσμο συνδέεται με τον πνευματικό.

Η Βάκθι Γιόγκα συνδέεται με το ευλαβικό συναίσθημα το οποίο μπορεί να λάβει δύο μορφές: α) τη λατρεία σε ένα προσωπικό Θεό, σε μια συγκεκριμένη αποστολή ή έργο και β) τη λατρεία της θεότητας σε αφηρημένο επίπεδο ή ως ένα ολοκληρωμένο ιδεώδες. Αναπτύσσει την αρετή της Αφοσίωσης και σχετίζεται με την πλατωνική αρετή της Ανδρείας.

ΓΝΑΝΙ ΓΙΟΓΚΑ: Είναι η Γιόγκα της Γνώσης, από τη λέξη “Γνάνα” που σημαίνει “Γνώση”. Σε αυτήν η συνείδηση στοχεύει στη νοητική αρμονία που προκύπτει μέσα από την ορθή αντίθεση των συμπληρωματικών στοιχείων, τον έλεγχο του νου και την καλλιέργεια του ανώτερου ανιδιοτελή νου μας, του λεγόμενου Μάνας.

Η γνώση των νόμων της ορατής και αόρατης φύσης, για τον Μικρόκοσμο και το Μακρόκοσμο, αποτέλεσαν αντικείμενο των διάφορων φιλοσοφικών συστημάτων που έχουν υπάρξει στην ιστορία της ανθρωπότητας και δημιουργούν μια νοητική οδό ανάβασης προς την αλήθεια. Αναπτύσσει την αρετή της Έρευνας και σχετίζεται με την πλατωνική αρετή της Φρόνησης.

ΡΑΤΖΑ ΓΙΟΓΚΑ: Από τη λέξη “Ράτζα” που σημαίνει “βασιλιάς, βασιλικός”. Σχετίζεται με την πλατωνική αρετή της Δικαιοσύνης. Συνδέεται με την ανώτερη δημιουργική δύναμη του Σύμπαντος, που ονομάζεται “Κουνταλίνι” και θεωρείται ότι βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση μέσα στον άνθρωπο.

Η ονομασία “Κουνταλίνι” προέρχεται από την σανσκριτική λέξη “Κούνταλ” που σημαίνει σπείρα και αυτό γιατί μοιάζει μ’ ένα συσπειρωμένο φίδι που κοιμάται στην βάση της σπονδυλικής στήλης. Σε φυσιολογικές συνθήκες παραμένει αδρανής, συσπειρωμένη στη βάση της σπονδυλικής στήλης.

Από αυτή τη βάση, η οποία ονομάζεται Μουλαντάρα Τσάκρα, ξεκινά μια σειρά 7 κέντρων ενέργειας, τα λεγόμενα “Τσάκρας”, που βρίσκονται σε διάφορα σημεία του ανθρώπινου σώματος μέχρι την κορυφή του κεφαλιού, όπου βρίσκεται το ανώτερο. Η λέξη “Τσάκρα” σημαίνει “τροχός” και τα ονομάζουν έτσι γιατί όταν ενεργοποιηθούν περιστρέφονται σαν τροχοί. Αποκαλούνται επίσης “Πάντμας” που σημαίνει “Λωτοί” γιατί έχουν πέταλα τα οποία είναι κλειστά και όταν μπουν σε ενέργεια ανοίγουν και μοιάζουν με λωτούς.

“Η Γιόγκα λοιπόν, ως μια τέτοια μυητική γνώση, είναι η μέθοδος για την ανάπτυξη της συνείδησης και την εναρμόνιση όλων των φορέων μεταξύ τους και αυτών με το Σύμπαν, τη Θεότητα”

Από την ίδια βάση ξεκινούν και τρία κανάλια τα οποία ονομάζονται “Νάντις”. Η “Σουσούμνα”, το κεντρικό, και δύο άλλα η “Ίδα” αριστερά και η “Πινγκάλα” δεξιά, που διοχετεύουν αρνητική ενέργεια η Ίδα και θετική ενέργεια η Πινγκάλα. Καθώς ανεβαίνουν διασταυρώνονται μεταξύ τους, όπως γίνεται στο Κηρύκειο του Ερμή. Στα σημεία διασταύρωσης βρίσκονται τα Τσάκρας, δημιουργώντας μια εικόνα παρόμοια με αυτές που μας δίνουν το νευρικό ή το κυκλοφορικό σύστημα του ανθρώπου.

Η Κουνταλίνι διοχετεύει την πύρινη ενέργεια της Βούλησης, του φορέα Άτμα (1) και είναι πολύ δύσκολο να τη χειριστεί κάποιος σήμερα. Λέγεται ότι ένας δάσκαλος αυτού του είδους έχει πλήρη εξουσία στην ύλη και την ενέργεια, το χώρο και το χρόνο, σε καθετί εκδηλωμένο, καθώς επίσης και στις ιδέες και τα νοητικά στοιχεία που τις δημιουργούν.

(1) Αναφέρονται 7 φορείς έκφρασης του ανθρώπου: Αιθεροφυσικός, Πρανικός ή Ενεργειακός, Αστρικός ή Συναισθηματικός, Κάμα Μάνας ή Ιδιοτελής Νους, Μάνας ή Ανιδιοτελής Νους, Βούδι ή Διαίσθηση, Άτμα ή Βούληση

Εκτός από αυτά τα είδη αναφέρονται και άλλα, όπως η Τάντρα Γιόγκα, Η Μάντρα Γιόγκα, η Άγνι Γιόγκα, η Λάγια Γιόγκα κ.α. Δεν θα αναφερθούμε σε αυτά. καθώς αποτελούν υποδιαιρέσεις των 5 βασικών ειδών που αναφέρθηκαν.

Χρειάζεται να επισημανθεί ότι όταν ασχολούμαστε με το θέμα επιφανειακά και διανοητικά μπορεί να αντιμετωπίσουμε πολλούς κινδύνους. Γι’ αυτό χρειάζεται να διαθέτουμε την ανάλογη σοβαρότητα, χωρίς βιασύνες και επιπολαιότητα. Απαιτείται εξαγνισμός του φυσικού, ψυχολογικού και νοητικού φορέα, ορθή στάση, που δεν επιδιώκει εντυπωσιακά αποτελέσματα, αλλά αναζητά μια πραγματική μαθητεία και το κυριότερο ορθή καθοδήγηση, μέσα στα πλαίσια ενός συστήματος Μαθητείας.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΓΙΟΓΚΑ

Οι παρακάτω τεχνικές ανήκουν στη λεγόμενη ΓΙΟΓΚΑ ΣΟΥΤΡΑ. Συλλέχθηκαν από τον Ινδό φιλόσοφο Παταντζάλι, το 2ο αι. π.Χ.

Υπάρχουν 8 βαθμίδες ή σκαλοπάτια της Γιόγκα, αριθμός που συσχετίζεται με τις 8 Αρετές της “Ευγενούς 8πλής Ατραπού” του Βούδα, τα 8 επίπεδα ανάβασης της ψυχής προς την Οσιροποίηση στην Αίγυπτο, τις 8 κλίμακες της εκκλησιαστικής ιεραρχίας στο Χριστιανισμό, τους 8 βαθμούς μύησης στα Μιθραϊκά μυστήρια κ.α. Πρόκειται για 4 προκαταρκτικά στάδια και 4 ακόλουθα. Τα 4 πρώτα σχετίζονται με τη ΧΑΘΑ ΓΙΟΓΚΑ και τα υπόλοιπα 4με τη διαδοχική πραγμάτωση των άλλων ειδών Γιόγκα.

1) ΓΙΑΜΑ: Περιέχει 5 ηθικές εντολές. Αφορά τη σχέση με τους συνανθρώπους μας. Περιλαμβάνει εγκράτεια, αποχή, απαγορεύσεις, σωστή διατροφή, σωματικές καθάρσεις και εξαγνισμό.
2) ΝΙΓΙΑΜΑ: Περιλαμβάνει 5 ηθικούς κανόνες ορθής συμπεριφοράς, εσωτερικό εξαγνισμό και αγνότητα προθέσεων.
3) ΠΡΑΝΑΓΙΑΜΑ: Είναι η εξάσκηση, η ρύθμιση και έλεγχος της αναπνοής και της βιοενέργειας. Περιέχει αναπνευστικές ασκήσεις με τα δύο ρουθούνια διαδοχικά, συγκράτηση του αέρα, ρυθμούς αναπνοής ( εισπνοή – εκπνοή ) και χρειάζεται οπωσδήποτε καθοδήγηση έμπειρου δασκάλου.
4) ΑΣΑΝΑ: Ασχολείται με κατάλληλες σωματικές στάσεις που στοχεύουν σε εναρμόνιση και σωστή διοχέτευση των ενεργειών στα όργανα και τους ιστούς του σώματός μας.
5) ΠΡΑΤΥΑΧΑΡΑ: Είναι ο έλεγχος και η υπέρβαση των αισθήσεων. Περιέχει ασκήσεις που στοχεύουν στην αποσύνδεση της συνείδησης από τα εξωτερικά ερεθίσματα, σε σημείο που ο ασκούμενος σε αυτή να καταφέρνει πλήρη απομόνωση από το περιβάλλον. Είναι το προστάδιο της τέλειας συγκέντρωσης.
6) ΝΤΑΡΑΝΑ: Είναι η Συγκέντρωση σε ένα εξωτερικό ή εσωτερικό αντικείμενο ή ιδέα, που επιτυγχάνεται μέσω της σταθεροποίησης της προσοχής. Η σταθεροποίηση του νου είναι αυτή που επιτρέπει τη γνώση των όντων.
7) ΝΤΥΑΝΑ: Είναι ο διαλογισμός πάνω σε μια πνευματική ιδέα και η ταύτιση με αυτήν. Στη φάση αυτήν καταργείται ο δυϊσμός υποκειμένου και αντικειμένου συγκέντρωσης και το υποκείμενο ενώνεται με το αντικείμενο του διαλογισμού του. Αναφερόμαστε σε μια υψηλή ένωση στην οποία η συνείδηση χάνει την αίσθηση της ύπαρξης ως ατομική διαίρεση.
8) ΣΑΜΑΝΤΙ : Είναι η έκσταση, η Θεοφάνεια, η ανώτατη κατάσταση Συνειδητότητας, η έσχατη Ένωση. Η συνείδηση βυθίζεται στη θεότητα, πέρα από τα παν-τίποτα και το άπειρο-μηδέν. Έχει δύο βαθμίδες: τη ” Σαμπραγνιάτα “, που σημαίνει ” με σπόρο “, στην οποία ο άνθρωπος διατηρεί τη συνείδησή του, και την ” Ασαμπραγνιάτα “, που σημαίνει “χωρίς σπόρο “, κατά την οποία ο άνθρωπος υπερβαίνει τη συνείδησή του και πετυχαίνει ένα αληθινό πνευματικό όραμα.

της Σ.Γαστεράκη