Αλεξάνδρεια ! Η πόλη θρύλος

Ελληνικά γράμματα και αρχαιοελληνικοί κίονες στην είσοδο της πόλης. Η απόλυτη αίσθηση του οικείου.

Σύμφωνα με περιγραφές πολλών αρχαίων συγγραφέων οι οποίοι έζησαν η επισκέφθηκαν την πόλη κατά τη διάρκεια της ακμής της, όπως είναι ο Στράβων, ο Πλούταρχος, ο Καλλίμαχος, ο Πλίνιος και ο Αχιλλεύς Τάτιος η Αλεξάνδρεια κτίσθηκε σε μία παραλιακή ζώνη η οποία βρισκόταν απέναντι από το αρχαίο νησί Φάρος. Η πόλη συνδεόταν με το νησί με έναν μακρύ μόλο, το «επταστάδιον», που το είχε κτίσει ο Πτολεμαίος Β΄ ο Φιλάδελφος. Ο μόλος αυτός χώριζε τα δύο λιμάνια της πόλης, τον Εύνοστο στη δυτική πλευρά και τον Μεγάλο Λιμένα στην ανατολική. Τα λιμάνια επικοινωνούσαν μεταξύ τους με δύο κανάλια που περνούσαν από τον μόλο. Εκτός από αυτά τα θαλάσσια λιμάνια η Αλεξάνδρεια διέθετε και λιμναίο που βρισκόταν στη λίμνη Μαρεώτιδα, στα νότια της πόλης. Το λιμάνι αυτό ήταν πολύ σημαντικό επειδή συνδεόταν με πολλές διώρυγες με τον ποταμό Νείλο και εξυπηρετούσε σημαντικά το εμπόριο. Ο Μέγας Λιμήν οριζόταν στα ανατολικά από μία στενή λωρίδα γης, τη Λοχιάδα Ακρα, η οποία σήμερα βρίσκεται σχεδόν ολόκληρη κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Στο βάθος του μεγάλου λιμανιού είχε δημιουργηθεί ένα μικρότερο λιμάνι όπου προσορμίζονταν αποκλειστικά τα πλοία των βασιλιάδων.  

Αλεξάνδρεια: Μια πόλη που ίδρυσε ένας θρύλος. Ένας τόπος που ακροβατεί ανάμεσα στην πραγματικότητα και το όνειρο. Ο Μακεδόνας πρίγκιπας έφθασε στην Αίγυπτο το 332 π.Χ. Έχει ήδη κατακτήσει τα παράλια της Μικράς Ασίας, της Φοινίκης, το βόρειο τμήμα της Χερσονήσου του Σινά, τη Φρυγία, το Γόρδιο και την Αγκυρα. Είναι ο πρώτος που οραματίζεται ένα οικουμενικό κράτος και φλερτάρει με την περσικό θρόνο. Μέγας Αλέξανδρος, ένας ζωντανός θρύλος , ένας θνητός με φήμη αθανάτου.

1. Ο Μ. Αλεξάνδρος στο Μουσείο. 2. Ο θρύλος έξω από τη Βιβλιοθήκη. 3. Η �διαφήμιση του πρ. υπουργού Ε. Βενιζέλου στις πλάτες (του αγάλματος) του στρατηλάτη!

  Θρύλος και η πόλη που ίδρυσε η Αλεξάνδρεια, η γη των Πτολεμαίων, ο παράδεισος των σύγχρονων αρχαιολόγων στο Δέλτα της Ιστορίας. Ο Στράβων λέει πως στο βυθό τους κρύβονται 13 πόλεις. Στα σπλάχνα της ίσως να υπάρχουν λείψανα από τον τάφο του Μ. Αλεξάνδρου.

Στο σπίτι του Καβάφη και στους δρόμους της Αλεξάνδρειας με μαθητές και φοιτήτριες.

Αρχίστε την ξενάγησή σας από το Ελληνορωμαϊκό Μουσείο. Θα «πάρετε τα πάνω σας» βλέποντας τη μεγάλη ελληνική επιγραφή «ΜΟΥΣΕΙΟΝ» στη νεοκλασική πρόσοψη του κτιρίου. Στις 27 αίθουσες θα δείτε εκθέματα που θα σας δώσουν μία πολύ καλή εικόνα για την ιστορία της Αιγύπτου για μια περίοδο περίπου επτά αιώνων. Στην αίθουσα 6 ενδιαφέρον παρουσιάζουν τρία πολύ εκφραστικά πορτραίτα του Μεγ. Αλεξάνδρου (το ένα από ρόδινο γρανίτη), εξαιρετικό είναι το πορτραίτο της βασίλισσας Βερενίκης Β΄, συζύγου του Πτολεμαίου Γ΄, θαυμάσιο το μαρμάρινο άγαλμα της Ίσιδας που συνθλίβει έναν κροκόδειλο και τα πορτραίτα του Σωκράτη και του Ξενοφώντα. Σε μία άλλη αίθουσα (νούμερο 7) κυριαρχεί ο Σομπέκ, ο θεός Κροκόδειλος, ταριχευμένος πάνω σε ξύλινο φορείο, το ίδιο ακριβώς που είχε χρησιμοποιηθεί από τους κατοίκους του χωριού Μπαθ Χαρίτ τον 2 ο π.Χ. αιώνα. Αξιοπρόσεκτο στην αίθουσα 16 είναι το μαρμάρινο ακέφαλο άγαλμα του θεού Διόνυσου, αλλά και το άγαλμα της Αφροδίτης (2 ος αι. μ.Χ.) που κρατά στα χέρια της με απίστευτη τρυφερότητα τον γιό της Έρωτα. Αφού επισκεφθείτε τις αίθουσες, πριν πιείτε ένα καφέ η ένα αναψυκτικό στο συμπαθητικό κυλικείο, αξίζει να κάνετε μία βόλτα στον ελκυστικό κήπο του μουσείου για να δείτε (εκτός προγράμματος) αρκετά ευρήματα από την περίοδο της βασιλείας των Πτολεμαίων και της ρωμαϊκής κυριαρχίας.

Στο κέντρο της πόλης βλέπεις ακόμα τα μεγαλοπρεπή κτίρια, που μιλούν για το πλούσιο παρελθόν. Δυστυχώς δεν συντηρούν τίποτα, αλλά ευτυχώς δεν γκρεμίζουν και τίποτα. Διαβάζω ελληνικές πινακίδες από καταστήματα που οι ιδρυτές τους τα εγκατέλειψαν πριν από 50 και 60 χρόνια, όπως ο κινηματογράφος Ριάλτο, το εστιατόριο Παστρούδη, το φαρμακείο του Νικήτα Παπαντώνη. Το Ελληνικό Προξενείο στεγάζεται στο χώρο που βρίσκονται το Μπενάκειο Παρθεναγωγείο και το Αβερώφειο Γυμνάσιο. Όλατους διατηρούν την παλιά αριστοκρατική αίγλη του ελληνισμού.

1-2-3. Το πρώην παλάτι Ελ Σάλαμλεκ και στη φωτό 4 το ιστορικό Σόφιτελ (από το 1929) προσφέρουν πολυτέλεια και βασιλική εξυπηρέτηση.

Το ιστορικό Πατριαρχείο φροντίζει να ανακουφίσει πληθυσμούς που έχουν σοβαρά προβλήματα ακόμα κι επιβίωσης. Σε απροσπέλαστες περιοχές της Αφρικής οι ιεραπόστολοι της Ορθοδοξίας κτίζουν εκκλησίες, σχολεία και κλινικές. Τον περασμένο Μάρτιο εμβολίασαν 11.000 παιδιά στο Καμερούν και η Μητρόπολη Πρετόριας μετέφρασε τη θεία λειτουργία του Χρυσοστόμου στη διάλεκτο των �Ζουλού. Έδρα του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου είναι η πρώην μονή του Αγίου Σάββα, που ιδρύθηκε από τον Ευαγγελιστή Μάρκο. Στην αυλή θα δείτε μία τεράστια καμπάνα, δώρο του τσάρου Νικολάου της Ρωσίας, λάφυρο από τη μάχη της Κριμαίας.

Πολύ κοντά από εδώ, στην οδό Λέψιους, (τώρα μετονομάσθηκε Σαρ Μεσέκ) στον αρ. 10, 2 ος όροφος, βρίσκεται το σπίτι που έμεινε ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης από το 1908 μέχρι το θάνατό του το 1933. Τιμήθηκε ως ο καλύτερος του αιώνα, δηλαδή θεωρείται ανώτερος από τους δύο νομπελίστες μας. Στο σπίτι του θ ακούσετε απαγγελίες ποιημάτων του («Μη μόνον, όσα βλέπετε πιστεύετε. Των ποιητών το βλέμμα είναι οξύτερον»), θα δείτε φωτογραφίες από τη ζωή του, τη διαθήκη του, το υπνοδωμάτιο και το γραφείο του. Μία αίθουσα του σπιτιού είναι αφιερωμένη στον Στρατή Τσίρκα.

Ευαγγελισμός της Θεοτόκου με τη λευκή ελληνικότητά του δεσπόζει από ψηλά πάνω στην οικοδομική αναρχία της πόλης από το 1847, «επί γηπέδου δωρηθέντος υπό Μιχαήλ Τοσίτσα». Οι σκαλωσιές σιγά- σιγά απομακρύνονται καθώς η ανακαίνιση (έγινε από τον Αθηναίο αρχιτέκτονα Γιώργο Τσούτσουρα) βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης και στοίχισε 400.000 δολάρια. Είναι από πλευράς αρχιτεκτονικής ο πιο εντυπωσιακός ορθόδοξος ναός στη μαύρη ήπειρο. Σταματώ σε κάποιες σημειώσεις: Τα βιτρό εκτελέστηκαν «εν Παρισίοις υπό του Ζαν Γκωτιέν» σε σχέδια του ζωγράφου Μιχαήλ Ματσάκη. Η εικόνα της Παναγίας είναι δωρεά των Κυθήριων της Αλεξανδρείας, εν έτει 1873.

Στον περίβολο που καλύπτει ένα οικοδομικό τετράγωνο 40.000 τ. μ. και ανήκει εξ ολοκλήρου στην Ελληνική Κοινότητα, συναντάμε τον κ. Νικόλαο Παπαντώνη από τη Σύμη. Μιλά με νοσταλγία για το όμορφο νησί του, αλλά είναι ταγμένος να αποτελεί μέλος της συρρικνωμένης και αναιμικής κοινότητας των πεντακοσίων Ελλήνων.

Πηγαίνοντας στη Βιβλιοθήκη περνάμε από τη λεγόμενη Τουρκική συνοικία. Εικόνες τριτοκοσμικές και ιδιόμορφα γοητευτικές. Παρά τη φτώχεια του σκηνικού τα κοσμοβριθή παζάρια αποτελούν την εύκολη επιλογή για ντόπιους και ξένους.

1. Η Βιβλιοθήκη. 2. Το εσωτερικό του ναού της γνώσης. 3. Ο Χρ. Μυστιλιάδης μπροστά στην αισθητική γραμμή της που βλέπει προς το μέλλον.

Ο Μιχάλης Κωσταλίας θυμάται παιδικές εικόνες με τους κήπους Αντωνιάδη (φωτό του 1800) και το Χρηματιστήριο, που κάηκε.

Αν δεν επισκεφθείτε τους χώρους της νέας Βιβλιοθήκης είναι σα να μη πήγατε στην Αλεξάνδρεια. Κτίσθηκε στην ίδια θέση της αρχαίας σε έκταση σαράντα πέντε χιλιάδων τετραγωνικών μέτρων. Πρόκειται για ναό της γνώσης όπου εκτός της κύριας βιβλιοθήκης υπάρχουν η βιβλιοθήκη των Νέων, των Τυφλών, το Πλανητάριο, το μουσείο Επιστημών, το μουσείο Καλλιγραφίας, το Αλεξανδρινό μουσείο, η Διεθνής Σχολή Μελετών Πληροφορικής, εργαστήρια συντήρησης και αποκατάστασης, χώροι εκθέσεων, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων και το συνεδριακό κέντρο της Αλεξάνδρειας. Πεντακόσιες χιλιάδες τόμοι είναι άμεσα προσβάσιμοι στο κοινό και άλλοι πέντε εκατομμύρια είναι διαθέσιμοι σε ψηφιακή μορφή. Το ύψος του εξαιρετικά μοντέρνου κτιρίου είναι 32 μέτρα και διαθέτει έντεκα ορόφους. Το εντυπωσιακό είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της βιβλιοθήκης βρίσκεται κάτω από τη στάθμη της θάλασσας.

Σ� ένα διάλειμμα της ξενάγησης ο κ. Μιχάλης Κωσταλίας, που το 1960 πήρε το δρόμο της φυγής μου δηλώνει: «Έφυγα από την Αλεξάνδρεια με 500.000 και βρήκα μία Αλεξάνδρεια 5,5 εκατομμυρίων. Μεγάλωσε πολύ, το κέντρο όμως είναι ίδιο. Όλα είναι στη θέση τους. Δεν ξέρω αν είχε δίκιο ο φίλος μου που προσπάθησε ν αποτρέψει αυτό το ταξίδι. Μου έλεγε πριν ξεκινήσω: «Μην πας, θα πληγωθείς, θα χάσεις τις παιδικές σου εικόνες».

1. Η Αλεξάνδρεια της αρχαιότητας. 2. Ο Χρ. Μυστιλιάδης τη θέση του Φάρου, όπου το φρούριο Κάϊτ Μπέη. 3. Η αριστοκρατική αίγλη ανέπαφη από το χρόνο.

Η Αλεξάνδρεια, μία από τις μεγαλύτερες και σημαντικότερες πρωτεύουσες του αρχαίου κόσμου, πέρασε από τα χέρια των Πτολεμαίων στους Ρωμαίους, τους Βυζαντινούς, τους Μαμελούκους, τους Οθωμανούς και από την ακμή στην παρακμή και αντίστροφα. Το πρώτο μισό του περασμένου αιώνα η πόλη ζει ξανά στιγμές δόξας με έντονο το ελληνικό στοιχείο. Από τις 200.000 που αριθμούσαν οι ξένες παροικίες, οι 150.000 ήσαν Έλληνες. Και η Αλεξάνδρεια αποτελούσε ένα μωσαϊκό αγαθών, πολιτισμών, θρησκειών, εθνοτήτων.

Τo φρούριο Κάϊτ Μπέη, δεσπόζει στην παραλία και είναι ο αγαπημένος τόπος όπου κάνουν περίπατο οι ντόπιοι. Από τα πιο αξιόλογα μνημεία της περιόδου της αραβοκρατίας είναι κτισμένο στη θέση όπου άλλοτε δέσποζε ο περίφημος Φάρος.Στην εσωτερική πλευρά της εισόδου διακρίνονται οι μεγάλοι μονολιθικοί κίονες από κόκκινο γρανίτη του Ασσουάν, που προέρχονται από οικοδομικά υλικά του Φάρου.

Μέρα και νύχτα η πόλη παραμένει ένας θρύλος στο Δέλτα της ιστορίας.

Μη παραλείψετε να επισκεφθείτε τις τριώροφες κατακόμβες Κομ Ελ Σόγκαφα και δυτικά της τον Κίονα του Πομπηίου, ύψους 30 μ., το μοναδικό σωζόμενο λείψανο από το Σεραπείο, πριν καταστραφεί από τους χριστιανούς το 391. Ένα άλλο αξιοθέατο που δεν περιλαμβάνεται σε πολλές ξεναγήσεις είναι το ρωμαϊκό θέατρο Κομ Ελ Ντίκα στην οδό Μοχάβζα. Είναι κτισμένο πάνω σε ναό του θεού Πάνα από την εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Αν θέλετε να επισκεφθείτε ένα ισλαμικό τέμενος σας συνιστώ το Αμπού αλ Αμπάς αλ Μουρσί, που θεωρείται από τα πιο σημαντικά ισλαμικά μνημεία της πόλης, καλαίσθητο, πραγματική όαση μέσα στο αστικό τοπίο.

Είδαμε την εικόνα, μας μένει η κορνίζα. Φεύγοντας περνάς από την Κορνίς, την προκυμαία – βιτρίνα της πόλης, που υπερβαίνει τα 20 χιλιόμετρα. Στο δρόμο για το Κάϊρο, λίγο έξω από την Αλεξάνδρεια, βρίσκονται οι κήποι Μοντάζαχ. Κάνετε μία στάση για έναν καφέ και δε θα το μετανιώσετε. Το ξενοδοχείο Ελ Σάλαμλεκ είναι το πιο ιστορικό της πόλης (χτίστηκε το 1892 από τον Έλληνα αρχιτέκτονα Δημήτρη Φαμπρίκο Πάσχα) κι εδώ έμενε παλιά ο βασιλιάς Φαρούκ. Σήμερα πολλές συναντήσεις του προέδρου της Αιγύπτου Μουμπάρακ με αρχηγούς κρατών γίνονται σ αυτό. Αν αντέχει το πορτοφόλι σας και θέλετε να ζήσετε έστω και για λίγο βασιλικά, υπάρχουν για κοινούς θνητούς διαθέσιμα δωμάτια που προσφέρουν από το μπαλκόνι τους τη συναρπαστική θέα της Μεσογείου.

Δεν υπάρχει καμία άλλη πόλη στον κόσμο που να έχει αγαπηθεί τόσο πολύ από ντόπιους και ξένους, που να έχει προξενήσει τόσο πόνο η απώλεια της λάμψης και του μεγαλείου της. Αυτή την ξεπεσμένη αριστοκράτισσα με τις ελληνικές καταβολές την επισκέπτομαι τέσσερα χρόνια συνέχεια. Είχα την ευκαιρία να δω και να ξαναδώ τα μνημεία της, τους ανθρώπους της, κυρίως τους Έλληνες που η τύχη τους όρισε να «φυλάττουν Θερμοπύλες» της ελληνικότητας και της ορθοδοξίας.

«Και αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που χάνεις�» γράφει ο Αλεξανδρινός ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης στο προφητικό για τον Ελληνισμό ποίημά του, « Και απολείπειν ο Θεός Αντώνιο». Και μαζί του την αποχαιρέτησαν χιλιάδες Έλληνες της Αιγύπτου που πήραν το δρόμο του ξεριζωμού, χωρίς ποτέ να σβήσουν από τις καρδιές τους την πανέμορφη πόλη.

1. Η πρόσοψη του Ελληνορωμαίκού Μουσείου. 2. Το άγαλμα της Αφροδίτης με τον Έρωτα. 3. Ταναγραία. 4. Η Βασίλισσα Βερενίκη.

1. Το θέατρο Κομ ελ Ντίκα. 2. Κατακόμβη Κομ ελ Σόγκαφα. 3. Ο «Κίων του Πομπηϊου».

Για να προσανατολιστείτε: Η Αλεξάνδρεια βρίσκεται 220 χιλιόμετρα βόρεια από το Κάϊρο και είναι η συμπρωτεύουσα της Αιγύπτου. Τοποθετημένη στο Δέλτα της ιστορίας, λόγω γεωγραφικής θέσης, διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην οικονομία της χώρας. Από το λιμάνι της διακινείται το 80% των εμπορευμάτων, ενώ η βιομηχανία είναι αρκετά ανεπτυγμένη (κλωστοϋφαντουργία, ναυπηγική, γεωργία). Σπουδαιότερα προϊόντα το βαμβάκι, τα δημητριακά και η ζάχαρη.

Χ ρ ή σ ι μ ε ς π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ς: Κανένα πρακτορείο δεν ξέρει καλύτερα την Αλεξάνδρεια από το Nasco Tours . Ο διευθυντής του, ομογενής Γιάννης Σιόκας ( e – mail : jsiokas @ nascotours . com) υπερηφανεύεται ότι τα γραφεία του διακινούν τους περισσότερους τουρίστες όλων των εθνικοτήτων στην Αίγυπτο.

Μια ποικιλία χαρακτηριστικών εδεσμάτων σας περιμένει στην Αλεξάνδρεια. Στο κέντρο της πόλης υπάρχουν αρκετά αξιοπρεπείς επιλογές σε θαλασσινά και αιγυπτιακή κουζίνα. Δοκιμάστε τους χαρακτηριστικούς ρεβυθοκεφτέδες η αλλιώς φαλάφελ, το χούμους ένα άλλο γευστικό ορεκτικό από ρεβύθια, τα φούλια λιωμένη φάβα που τη γεμίζουν σε μικρές στρογγυλές πίτες και μη φύγετε χωρίς να γευθείτε κεμπάπ από κοτόπουλο η πιτσούνια γεμιστά με ρύζι και μπαχαρικά. Τα σιροπιαστά θα συμπληρώσουν ένα καλό γεύμα, αλλά αν θέλετε κάτι διαφορετικό ζητείστε να φάτε κιουνεφέ, ένα γλυκό με κρέμα η μαλακό τυρί.

Η Κορνίς, όταν σουρουπώνει. Το μεσημέρι εδώ πετούν τον χαρταετό και δροσίζονται. Οι γυναίκες βουτούν πάντα με ολόσωμο μαγιό!

Ψ ώ ν ι α: Χειροτεχνήματα, χαλιά, αντίκες, μπαχαρικά, μουσικά όργανα (κυρίως ούτια και ταμπούρλα) είναι τα είδη που προτιμούν στα ψώνια τους οι επισκέπτες. Πριν ανοίξετε το πορτοφόλι σας να θυμάστε ότι στην Αίγυπτο το παζάρι είναι τέχνη.