Το κλουβί της σαύρας

Η κατάσταση στη Βιρμανία, που η δικτατορία που την διοικεί την μετονόμασε σε Μιανμάρ, για να ξεχαστούν λες μαζί με το όνομα και όλα όσα γίνονται εκεί. Διαβάζουμε σε αυτό το μυθιστόρημα για την ζωή ενός νέου, για την δράση του στο έξω κόσμο με τα τραγούδια του, αλλά και όσα έγιναν πίσω από τα σίδερα της απομόνωσης στη φυλακή στο σώμα του αλλά και στο πνεύμα του.

Δείρτε, κλέψτε, φυλακίστε, σκοτώστε. Ηθικό είναι ότι μας
δίνει τον έλεγχο.

Η Κάρεν Κόνελι γεννήθηκε (1969) στον Καναδά. Έζησε σε Ταϊλάνδη, Ισπανία,
Γαλλία και την Ελλάδα. Πέρασε δυο χρόνια στην μεθόριο Ταϊλάνδης – Βιρμανίας,
ανάμεσα σε Βιρμανούς εξόριστους. Σήμερα διδάσκει δημιουργική γραφή στο
Πανεπιστήμιο York του Τορόντο. «Το κλουβί της Σαύρας» τιμήθηκε με το βραβείο
Orange πρώτου μυθιστορήματος.

Υπάρχουν χώρες που έχουν δικτατορικά καθεστώτα και τις γνωρίζουμε γιατί
αναφέρονται συχνά στα δελτία ειδήσεων, αλλά υπάρχουν και χώρες που παρ’ ότι
διοικούνται από δικτάτορες για μεγάλο χρονικό διάστημα, δεν αναφέρεται σχεδόν
κανείς σε αυτές. Φαίνεται ότι τα κριτήρια αναφοράς σε τέτοια καθεστώτα είναι
ειδικού βάρους, και το ακόμα πιο λυπηρό είναι ότι αυτό το «ειδικό βάρος»
τροποποιείται, μετατοπίζεται και καλλωπίζεται ή κατακεραυνώνεται ανάλογα με
γεωπολιτικά συμφέροντα. 

Σε μια τέτοια χώρα (Βιρμανία), διαδραματίζεται η ιστορία του βιβλίου «Το
κλουβί της Σαύρας». Ο γιατρός Τσάου Γουιν Θου, γνωστός σαν επιστήμονας αλλά και
σαν εξαιρετικός άνθρωπος, φυλακίζεται σαν «φιλοκομμουνιστής». Η γυναίκα του,
μορφωμένη, καλλιεργημένη γυναίκα, ανοίγει καθαριστήριο ρούχων και καταφέρνει να
συντηρήσει και να σπουδάσει τα παιδιά της, τον Τέζα και τον Άουνγκ Μιν. Τα δυο
παιδιά, στο δικό τους σταυροδρόμι  ζωής, τραβούν διαφορετικούς δρόμους. Ο
Αουνγκ Μιν, πηγαίνει στα σύνορα και εντάσσεται σε ομάδες ένοπλής αντίστασης κατά
του καθεστώτος, ενώ ο Τέζα γράφει και τραγουδάει, μαζί με τον καταπιεσμένο λαό,
τα δικά του τραγούδια που δεν αργούν να γίνουν σύμβολο αντίστασης κατά του
καθεστώτος. Επονομάζεται Αηδόνι, και καταλήγει στην φυλακή καταδικασμένος σε
εικοσαετή κάθειρξη.

Η ζωή στη φυλακή, η καθημερινότητα σε ένα κελί στην απομόνωση, το λιγοστό
φαγητό, οι απάνθρωποι ξυλοδαρμοί, οι επινοήσεις του μυαλού για να καταφέρει να
μείνει ζωντανό, αλλά και η ουσιαστική βοήθεια του διαλογισμού που σαν καλός
βουδιστής εξασκεί, αναμιγνύονται άτσαλα και άμετρα. Η ζωή διαμορφώνεται σε ένα
ειδικό πλαίσιο όπου κυριαρχεί η πείνα, αφού ακόμα και τα λιγοστά δικαιούμενα για
τους έγκλειστους τρόφιμα γίνονται εμπόρευμα για πώληση από τους φύλακες. Η
κοινωνία πίσω από τα τείχη, αν και σε άλλη κλίμακα, μοιάζει με τα όσα γίνονται
στον έξω από αυτά κόσμο. Ο Τέζα, χαίρει εκτίμησης από πολιτικούς, μα και
ποινικούς κρατούμενους, αλλά και από δεσμοφύλακες και ίσως γι’ αυτό κάποιοι τον
ξυλοφορτώνουν με ιδιαίτερα άγρια βία.

Η εξιστόρηση κυλάει στο κελί του σκελετωμένου σωματικά  Τέζα, στην
προηγούμενη ζωή του μέσα από αναμνήσεις και εικόνες που ζωντανεύουν με τη
βοήθεια του διαλογισμού, αλλά και στην σταδιακά επιτυγχανόμενη πνευματική του
ανάταση. Οι χαρακτήρες φυλακισμένων, δεσμοφυλάκων, μικροκομπιναδόρων, ρουφιάνων,
στον μικρόκοσμό τους είναι όπως δίπλα μας, αν και πολύ πιο ελεύθερα εκδηλωμένοι
σε ένα καθεστώς ατιμωρησίας, είτε γιατί είναι ήδη καταδικασμένοι, είτε γιατί
ασκούν εξουσία. Η χωρίς όριο και έλεγχο εξουσία, λειτουργώντας καταλυτικά,
αποκαλύπτει αγριότητες, προβληματικές ψυχικές καταστάσεις, αλλά και την
καλοσύνη, όπου αυτή είχε καταφέρει να διατηρήσει τους σπόρους της. Όπως ακριβώς
συμβαίνει κι έξω από εκεί, με μια διαφορά όμως. Στη φυλακή, η καλοσύνη – αγνή
και αφτιασίδωτη – πρέπει να κρυφτεί, και να μην διαφημιστεί για να εξαργυρωθεί,
όπως γίνεται στον κόσμο.

Η γλώσσα είναι περιγραφική, χωρίς υπερβολές στο χρωμάτισμα των εικόνων, και
μεταφέρει με ζωντάνια τα «ταξίδια» του μυαλού του Τέζα στο πριν, αλλά και σε μια
άλλη θεώρηση όσων γίνονται με βάση τις βουδιστικές πεποιθήσεις του. Η συγγραφέας
με την επί μακρόν έρευνά της, κατάφερε να μας δώσει ένα βιβλίο όπου τα γεγονότα,
φανταστικά μεν, αλλά δομημένα πάνω σε συνθέσεις πραγματικών εξιστορήσεων,
ζωντανεύουν σε μια πολύ πιο άγρια έκδοση από όσα για επτά χρόνια είχαμε ζήσει.
Μια υπενθύμιση για όλους μας, ώστε να παρατηρούμε τα όσα συμβαίνουν πιο πέρα
μακριά, μα και κυρίαρχα εδώ (!), με μάτια ανοικτά χωρίς τις «τσίμπλες» της
όποιας, με δημοκρατική επίφαση, τακτοποίησης του εγωκεντρικού κόσμου μας.

Γιώργος Πιπερόπουλος