Το Σαββατοκύριακο

 48 ώρες καταφέρνουν ό,τι δεν κατάφερε μια ζωή

«Μπορείς να διαλέξεις! Θα συμβιβαστείς σήμερα ή μετά από χρόνια;»

Ο Bernhard Schlink γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Γερμανία. Είναι καθηγητής Δημοσίου Δικαίου και Φιλοσοφίας του Δικαίου σε πανεπιστήμιο του Βερολίνου, καθώς και δικαστής. Έγινε παγκόσμια γνωστός από το bestseller μυθιστόρημά του «Διαβάζοντας στη Χάνα», που πρόσφατα έγινε και ταινία με τίτλο (στα ελληνικά) «Σφραγισμένα χείλη». ΟSchlink, προσπαθώντας να βρει απαντήσεις φιλοσοφικές, νομικές ή απλά ανθρώπινες, ασχολήθηκε στο «Διαβάζοντας στη Χάνα» – για πρώτη ίσως φορά στη λογοτεχνία-, με μια πλευρά των απάνθρωπων τακτικών του Ναζισμού: τις επιπτώσεις στο άτομο, τις προσωπικές συνθήκες, την υπεράσπιση της αξιοπρέπειας και την τιμωρία.

Η ίδια προσπάθεια διείσδυσης στην ατομική ψυχολογία, αν και σε άλλη εποχή, κυριαρχεί και στο «Σαββατοκύριακο». Ο συγγραφέας προσπαθεί να εξετάσει ένα άλλο κομμάτι της γερμανικής ιστορίας που για ένα διάστημα απασχόλησε πολύ έντονα τη χώρα του – την «τρομοκρατική οργάνωση» ΡΑΦ. Ο ήρωάς του ο Γιοργκ, μετά από είκοσι χρόνια στη φυλακή για δολοφονίες, ληστείες και τρομοκρατικές ενέργειες, είναι ο μοναδικός από την ομάδα που δεν ζήτησε δημόσια συγνώμη, ούτε και παρακάλεσε για την αποφυλάκισή του. Όταν τελικά αποφυλακίζεται, βρίσκεται στο εξοχικό της αδελφής του Κριστιάνε, όπου εκείνη έχει συγκεντρώσει πολλούς από τους παλιούς φίλους και συμφοιτητές του.

 Όμως εκεί δεν συναντά τους «τότε», αλλά τη σημερινή μετάλλαξή τους: μια ιερέα, ένα δικηγόρο, ένα μεγαλοεπιχειρηματία, μια εν τη γενέσει της συγγραφέα, το θηλυκό που αποκρυπτογραφεί, αλλά κι ένα νεαρό δημοσιογράφο, υποστηρικτή της συνέχισης του αγώνα. Και αν τα πρόσθετα «ξενόφερτα στοιχεία», όπως ο δημοσιογράφος, ζωντανεύουν μνήμες αγωνιστικών συμπεριφορών, οι υπόλοιποι τις αποφεύγουν σήμερα. Δημιουργείται έτσι ένα συνονθύλευμα συνεύρεσης ατόμων με διαφορετικά δηλωμένα θέλω και στόχους: τα κοινά απουσιάζουν, οι μνήμες για τα ουσιαστικά διατηρούνται επιμελώς θαμμένες και η πρώτη βραδιά δεν προοιωνίζεται τίποτε το ουσιαστικό.

Κι ενώ όλοι σκέπτονται πότε θα φύγουν, την επομένη τα θαμμένα ζωντανεύουν, οι αγωνίες γίνονται κοινές και η φυλακή του Γιοργκ αποκαλείται εξορία, όπως ακριβώς εξορία πρέπει να ονομαστεί και η ζωή του καθενός μακριά από το όνειρό του. Αναμνήσεις και αδυναμίες ανθρώπινες ξεθάβονται, πορείες συμπόρευσης διακόπτονται από άσχετα γεγονότα, ενώ αποκαλύπτονται μυστικά που είχαν δραματικές επιπτώσεις στην πορεία του Γιοργκ προς την επανάσταση και ”τον πόλεμό του”, όπως ονόμαζε τις δραστηριότητές του. Πλήρωσε τις επιλογές του, το λέει ξεκάθαρα και απλά λυπάται για τα θύματα – κι αυτό μόνο γιατί δεν πέτυχε η επανάσταση. Όμως φαίνεται, αν και όχι ξεκάθαρα, ότι και οι άλλοι πληρώνουν –με άλλο βέβαια νόμισμα- τις δικές τους επιλογές.  Κανείς δεν περνάει χωρίς να καταβάλει τα ανάλογα διόδια για το μεγάλωμά του.

Φαινομενικά όλοι προσπαθούν να εξομαλύνουν με τη στάση τους την κατάσταση, ώσπου γίνεται η μεγάλη ανατροπή που ξεγυμνώνει ωμά αυτή τη φορά συμπεριφορές, ξετρυπώνει θαμμένους θυμούς και αποκρυπτογραφεί όσα ήταν δύσκολο να ειπωθούν. Βρίσκονται αντιμέτωποι με καταστάσεις που δεν είχαν προγραμματιστεί από την Κριστιάνε. Μετά από είκοσι χρόνια, το απρόοπτο και πάλι. Ο κύκλος ολοκληρώνεται, κανείς δεν θα γλυτώσει: εξομολογημένοι ή συμβιβασμένοι, μεσήλικες βολεμένοι ή νεαροί επαναστάτες μόνο στα λόγια, ερωτευμένοι ή θυμωμένοι, άνθρωποι της πόλης ή της εξοχής, όλοι τραβάνε το μονόδρομο της σωτηρίας, με τα χρώματα που οι ίδιοι τη βάφουν.

Η γλώσσα του κειμένου είναι απλή και φιλική. Διαβάζεται άνετα, μετά βέβαια το αρχικό μπέρδεμα των πολλών ονομάτων, ίσως ένα συγγραφικό τέχνασμα ώστε να συντονιστεί καλύτερα ο αναγνώστης με το κλίμα της σύγχυσης από τη συνεύρεση όλων αυτών των πρώην φίλων, μα τόσο διαφορετικών πια ατόμων. Ο φιλόσοφος, ο δικαστής, ο ψυχολόγος, ο επαναστάτης, ο συμπονετικός, ο συμβιβασμένος, όλοι εκείνοι οι ρόλοι που οι άνθρωποι υιοθετούν για να διαβούν τη ζωή, ζωντανεύουν σε μια ακόμα προσπάθεια του αναγνωρισμένου συγγραφέα να δώσει για τα γεγονότα που τον απασχολούν, αν όχι εξηγήσεις, τουλάχιστον ερμηνείες, να σκιαγραφήσει παθολογίες και να καταδείξει ότι απλές ανθρώπινες αδυναμίες μπορεί πολλές φορές να οδηγήσουν σε υπερβολικές αντιδράσεις. Συμπερασματικά, ένα πολύ ενδιαφέρον βιβλίο. 

Γιώργος Πιπερόπουλος