Σχέσεις Ενοχής

Έξι πρόσωπα, μια ιστορία

“Όποιος πολεμά τα τέρατα, πρέπει να
προσέξει  ώστε να μην μετατραπεί κι ο ίδιος σε τέρας”
Φρειδερίκος Νίτσε

Οι ”Σχέσεις Ενοχής” αποτελούν ένα μικρό το δέμας αλλά δυνατό μυθιστόρημα: η πρωτοεμφανιζόμενη Geridwen Dovey χτίζει μια γοητευτική και ταυτόχρονα νοσηρή ιστορία με συνεχείς ανατροπές και με έξι διαφορετικούς αφηγητές να την αποδίδουν κομμάτι-κομμάτι, ο καθένας με τη δική του φωνή.

Το αυταρχικό καθεστώς μιας εξωτικής χώρας που δεν κατονομάζεται, αλλά παραπέμπει στη Λατινική Αμερική ανατρέπεται από μια ομάδα επαναστατών που αρχίζουν να εγκαθιδρύουν τη νέα τάξη πραγμάτων. Έξι πρόσωπα (τρεις άντρες και τρεις γυναίκες) -επίσης ανώνυμα-, που χαρακτηρίζονται μόνο από το ρόλο τους στην ιστορία και συνδέονται μεταξύ τους μ’ ένα πλέγμα σχέσεων το οποίο αποκαλύπτεται σταδιακά, βρίσκονται παγιδευμένα άμεσα ή έμμεσα σ’ αυτή τη μετάβαση εξουσίας.

Οι οριακές καταστάσεις που θα ζήσουν και η ανάγκη της επιβίωσης βγάζουν στην επιφάνεια μυστικά, πάθη και αρχέγονα ένστικτα, κρυμμένα επιμελώς, αλλά ματαίως, κάτω από το κέλυφος του ”πολιτισμού”. Όταν η σκόνη των γεγονότων θα διαλυθεί, κάποιοι θα συνεχίσουν το νήμα της ζωής τους από εκεί όπου το άφησαν, κάποιοι άλλοι θα επιλέξουν την ”ηρωική έξοδο” και, ως συνήθως, οι χειρότεροι θα αγκιστρωθούν στη νέα εξουσία που διαμορφώνεται και θα επιπλεύσουν.

Ακολουθώντας ως ένα βαθμό τη σχολή του Μάρκες, κυρίως όσον αφορά την ατμόσφαιρα του βιβλίου και το διάχυτο αισθησιασμό, η συγγραφέας επιχειρεί μια ψυχρή ανατομία των μηχανισμών της εξουσίας (πολιτικής και ψυχολογικής), αναδεικνύοντας τις διαστροφές στις οποίες οδηγεί όσους παρασύρονται από τη δύναμη που τους παρέχει. Η γλώσσα του κειμένου, σε καλή μετάφραση στα ελληνικά, είναι πλούσια σε εικόνες και οι περιγραφές τόσο ζωντανές που σχεδόν τις νιώθεις με τις αισθήσεις σου (ένα ακόμα στοιχείο που παραπέμπει στον Μάρκες). Θα πρέπει όμως να επισημάνω εδώ την ένστασή μου στην απόδοση του αγγλικού τίτλου ”Blood kin” (συγγένεια ή σχέση αίματος) ως ”Σχέσεις ενοχής”, γιατί αποδυναμώνει το συμβολισμό του.

Η Dovey επιτυγχάνει ένα δύσκολο λογοτεχνικό εγχείρημα, να συνθέσει τους ήρωες του βιβλίου αποκλειστικά από τα λεγόμενά τους. Το εύρημα των πολλών αφηγητών λειτουργεί με επιτυχία, χωρίς να δημιουργεί σύγχυση στον αναγνώστη – αντίθετα, τον παρακινεί να παρακολουθήσει την εξέλιξη της ιστορίας με την αγωνία που νιώθει ο χαρτοπαίκτης περιμένοντας το επόμενο χαρτί που θα τραβήξει. Και σ’ αυτό το μυθιστόρημα όλοι οι παίκτες κρύβουν έναν άσο στο μανίκι τους και σκοπεύουν να τον χρησιμοποιήσουν…

Αγγέλα Γαβρίλη