Ο φανατικός

Οπαδός θύρας 7 = κομματικό στέλεχος = μέλος διάφορων κλειστών ομάδων=…

Υπάρχουν βιβλία για τα οποία ισχύει ό,τι και για τα καλά κόκκινα κρασιά. Ο χρόνος προσθέτει σε αξία. Ένα τέτοιο βιβλίο είναι «Ο Φανατικός» του Έρικ Χόφερ. Απλά και μόνον αν αναλογιστεί κανείς ότι ο συγγραφέας δεν μπήκε ποτέ κάτω από μια «ταμπέλα» κάποιου συστήματος, και ότι για πολλές ώρες κάθε ημέρα σε όλη του τη ζωή μελετούσε, καταλαβαίνει ότι πρόκειται για κάτι το ξεχωριστό.

Ο συγγραφέας μέχρι το 15ο έτος της ηλικίας του ήταν τυφλός και όταν απέκτησε το φως του έπεσε «με τα μούτρα» στο διάβασμα, πράγμα που συνέχισε όλη του τη ζωή. Στο βιβλίο «Ο Φανατικός» διαπραγματεύεται τους λόγους και τις αιτίες που οδηγούν κάποιο άτομο στο να γίνει μέλος μιας ομάδας ατόμων, αδιάφορο αν αυτή αποτελείται από ποδοσφαιρικούς οπαδούς, μέλη ενός κόμματος ή μέλη σε κάποια από αυτές τις ομάδες που έχουν μυστικιστικά ή φανταχτερά ονόματα. Κυρίαρχο ρόλο σε αυτή την διαδικασία, που ουσιαστικά είναι κατάσταση ελέγχου μιας μάζας, παίζει κατ’ αρχάς η ύπαρξη ενός «διαβόλου» που ενώνει τη μάζα όσο τίποτε άλλο. Δεν είναι η κατάκτηση του πρωταθλήματος που φανατίζει τόσο πολύ και ενώνει σε αγώνες τους φανατικούς της θύρας 7, όσο η ύπαρξη της αντίπαλης θύρας 13. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και σε πολύ μεγαλύτερες μάζες ανθρώπων με σκοπό τον ευκολότερο έλεγχό τους: παλιότερα ο διάβολος ήταν ο κομουνισμός, τώρα είναι η τρομοκρατία, και αύριο πιθανώς …οι εξωγήινοι. Πάντα θα βρίσκεται κάποιος διάβολος!

Τα προαναφερόμενα αποτελούν δείγμα μόνο των μέσων επηρεασμού μιας μάζας, αυτά απλά συμπληρώνουν και ολοκληρώνουν τη διαδικασία που αρχίζει ένα άτομο στην πορεία του προς την ένωση με μια μάζα (βλ. οπαδοί ποδοσφαίρου, μέλη κόμματος, μέλη μυστικιστικών ομάδων με βαρύγδουπα και «μαγικά» ονόματα, όπως π.χ. η σαϊεντολογία στις ΗΠΑ ή και άλλα πιο γνωστά που περιφέροντα χρόνια τώρα ανάμεσά μας). Όπως αναφέρει ο Χόφερ, «Η πίστη σε μια ιερή υπόθεση είναι σε μεγάλο βαθμό υποκατάστατο για τη χαμένη αυτοπεποίθηση». «Όσο μικρότερη ιδέα μπορεί να έχει ένας άνθρωπος για την τελειότητα του εαυτού του, τόση μεγαλύτερη προθυμία δείχνει για να αποδίδει στο λαό του, στη θρησκεία του, στην ιερή του υπόθεση την απόλυτη τελειότητα.»

Κι επειδή ο απογοητευμένος και αποτυχημένος έχει χάσει έτσι κι αλλιώς το παρόν (να ένας ακόμα πιθανός διάβολος), δεν μένει παρά να του προσφέρουν την ελπίδα για το μέλλον- κι αυτό ακριβώς κάνουν με μια ιδιαίτερη τέχνη. Την τέχνη τού να γίνεται κάτι πιστευτό και να μετασχηματίζεται σε μια πίστη, τυφλή βέβαια πίστη, όπως οφείλει να είναι κάθε πίστη. «Το μαζικό κίνημα» – και με τον όρο εννοώ, εκτός από κόμματα και θρησκείες, και όλες τις ομάδες που έχουν τακτικές συναθροίσεις για ασκήσεις, ομιλίες, οδηγίες για καθοδηγούμενες συμπεριφορές που θα οδηγήσουν …στη μοναδική σωτηρία των πιστών, πάντα στο μέλλον βέβαια. Το «μαζικό κίνημα» το ακολουθεί κάποιος για να αποφύγει την ατομική ευθύνη – δηλ. για να είναι «ελεύθερος από την ελευθερία». Τι θλίψη, αλήθεια!

Στο βιβλίο θα βρείτε πολλές λεπτομέρειες για διάφορες ομάδες του πληθυσμού, φτωχούς, ελεύθερους φτωχούς, μειονότητες, απροσάρμοστους, φίλαυτους κ.λ.π. αλλά και συμπεριφορές όπως η μίμηση, το μίσος κ.α., και το ρόλο που παίζουν στη μετακίνηση κάποιου από την διαπιστωμένη ατομική του «απώλεια» στην ενσωμάτωσή του σε μια «σωτήρια» ομαδική ιερή υπόθεση.

«Ο Φανατικός», παρ’ ότι έχει δεκαετίες ύπαρξης στην πλάτη του, είναι και σήμερα σε απόλυτη ισχύ, ενώ διαβάζεται πολύ ευχάριστα. Ακριβώς μάλιστα λόγω των χρόνων που έχουν περάσει από την πρώτη έκδοσή του μας προσφέρει τη δυνατότητα να διασταυρώσουμε πρακτικά τι έγινε από τότε που γράφτηκε μέχρι σήμερα. Ένα βιβλίο που αξίζει πραγματικά να διαβαστεί για την πληθώρα πληροφοριών και τη μοναδική αποκωδικοποίηση των συμπεριφορών των ατόμων και τη μετάλλαξή τους σε οργανωμένους οπαδούς κάποιας «ιερής υπόθεσης» που τους μετατρέπει από απελπισμένους ατομικά σε φανατικούς πιστούς μια ομάδας.

Γιώργος Πιπερόπουλος

Επειδή το βιβλίο δεν έχει isbn, για να διευκολύνουμε όποιον θελήσει να το βρει, δίνουμε τα τηλέφωνα του εκδότη. Μπουκουμάνης, 210-3618502 / 210-3606313