Μέγας Αλέξανδρος. Το μυστικό του τάφου του

«Ουκ έστιν όστις άλλος εις ανήρ, τοσαύτα ή τηλικαύτα έργα κατά πλήθος ή μέγεθος εν  Έλλησιν ή βαρβάρους απεδείξατο» Αρριανός
Μέγας Αλέξανδρος: «Ευγνωμονώ τους θεούς ότι εγεννήθην  Έλλην»

Ο Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι σπούδασε κλασική φιλολογία στο πανεπιστήμιο της Μπολόνια και ειδικεύτηκε στην τοπογραφία του αρχαίου κόσμου. Έχει διδάξει σε πολλά πανεπιστήμια της Ιταλίας και του εξωτερικού και είναι καθηγητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο Luigi Bocconi στο Μιλάνο. Έχει διευθύνει επιστημονικές αποστολές, εξερευνήσεις και ανασκαφές σε πολλά μέρη του κόσμου. Από το 1980 μέχρι σήμερα έχει δημοσιεύσει άρθρα και δοκίμια εμπνευσμένα από την αρχαία Ελλάδα, καθώς επίσης και μυθιστορήματα.   

Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν είχε ακόμα συμπληρώσει τα 33 του χρόνια όταν πέθανε και δεν περίμενε ούτε ο ίδιος ότι θα πέθαινε. Αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι μέχρι την τελευταία στιγμή συνέχισε να συγκαλεί το γενικό του επιτελείο και να προετοιμάζει την εκστρατεία της Αραβίας. Ένα χρόνο πριν είχε πληγωθεί σοβαρά στον ένα πνεύμονα και για τρεις μήνες είχε αποσυρθεί. Όμως τον επόμενο χρόνο, ο οργανισμός του δεν άντεξε και το έργο του δεν ολοκληρώθηκε. Από τότε μέχρι σήμερα υπάρχουν  ερωτηματικά σχετικά με τα αίτια του θανάτου ενός ήρωα που διεκδικούσε την αθανασία.

 Στα δέκα χρόνια αδιάκοπων εκστρατειών του είχε διανύσει δεκαεπτά χιλιάδες χιλιόμετρα, είχε διασχίσει αδιάβατες οροσειρές και ερήμους. Πάντα όμως κατάφερνε να αναρρώνει από ασθένειες που του τύχαιναν. Οπότε, όλοι θεώρησαν ότι ο  θάνατός  του δεν θα μπορούσε να είχε προέλθει παρά μόνο από σκόπιμη ενέργεια. Όλοι σκέφτηκαν το δηλητήριο. Αρκετές αρχαίες πηγές απορρίπτουν την υπόθεση αυτή, αλλά δεν είναι και σε θέση να ερμηνεύσουν τα αίτια του θανάτου του. Οι σύγχρονοι μελετητές του χωρίζονται ανάμεσα σε αυτούς που θεωρούν ως αιτία το δηλητήριο και σε εκείνους που θεωρούν ως αιτία ένα φυσικό αίτιο.

 Ο καθηγητής Αντόνιο Πετσίλε δε θεωρεί απίθανο να δηλητηριάστηκε ο Αλέξανδρος από αρσενικό.  Ας μη ξεχνάμε όμως ότι ο Αλέξανδρος, επειδή είχε αντιληφθεί δύο συνομωσίες εναντίον του, θα είχε πάρει μέτρα για μια πιθανή δηλητηρίαση.  Τότε, τι σκότωσε τον Αλέξανδρο; Οι υποθέσεις είναι πάρα πολλές, καθώς επίσης και οι μαρτυρίες των αρχαίων πηγών.  Ένας Άγγλος μελετητής, ο Ου. Γ. Τερν, είπε για τον Αλέξανδρο: στο τέλος πέθανε από μιαν αρρώστια από την οποία θα μπορούσε να είχε γλιτώσει, αν είχε μάθει να προσέχει τον εαυτό του.  Όπως αναφέρεται από τις περισσότερες πηγές, ο Αλέξανδρος κατά τη διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν πολύ αυστηρός και επικεντρωμένος στο στόχο του, με αποτέλεσμα μετά το πέρας αυτών να χάνει τον έλεγχο του εαυτού του.

 Το σώμα του Αλεξάνδρου που δεν αποσυντίθεται και διατηρείται μέσα στον καύσωνα του Ιουνίου στη Βαβυλώνα είναι το πρώτο στοιχείο για να γεννηθεί ο μύθος του.  Μερικοί το εξήγησαν λέγοντας ότι δεν ήταν ακόμη νεκρός αλλά είχε πέσει σε βαθύ κώμα.  Όσον αφορά την ταφή του υπάρχουν δύο διαφορετικές υποθέσεις, η μία μιλάει για τη Μακεδονία και η άλλη για την Αίγυπτο.  Ο Αλέξανδρος ζήτησε πράγματι να ταφεί στην όαση Σίβα; Προς τα πού κατευθυνόταν η νεκρική άμαξα, προς τη Μακεδονία ή την Αίγυπτο; Ο Πτολεμαίος περίμενε στα σύνορα της Συρίας να παραλάβει το σώμα του Αλεξάνδρου ή το πήρε στην κατοχή του με τη βία; Επικεφαλής της πομπής ήταν ο Περδίκκας ή κάποιος άλλος; Ο συγγραφέας Βαλέριο Μάσιμο Μανφρέντι προσπαθεί να δώσει κάποιες αληθοφανείς απαντήσεις στο βιβλίο του αυτό. Ο τάφος του Αλεξάνδρου αναζητήθηκε σχεδόν παντού, αλλά περισσότερο στις γειτονιές της Αλεξάνδρειας.

 Δύο ερευνητές όμως αναζήτησαν τον Αλέξανδρο μακριά από την πόλη που εκείνος ίδρυσε.  Η Λιάνα Σουβαλτζή, μια Ελληνίδα αρχαιολόγος, ανακοίνωσε σε μια παρουσίασή της στο 6Ο διεθνές συνέδριο αιγυπτιολογίας στο Τορίνο το 1989, πως ο τάφος βρίσκεται στην όαση Σίβα.  Δυστυχώς, η θεωρία της Ελληνίδας αρχαιολόγου καταρρίφθηκε.  Η τελευταία και πιο εκπληκτική υπόθεση για τον τάφο του Αλεξάνδρου ανήκει σε έναν σχολαστικό και σοβαρό μελετητή : στον Α.Μ. Τσαγκ.  Η θεωρία του υποστηρίζει πως ό,τι έχει απομείνει από το σώμα του Αλεξάνδρου βρίσκεται στη βασιλική του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, και μάλιστα στη λάρνακα που θεωρείται ότι περιέχει τα λείψανα του ευαγγελιστή.  Σύμφωνα με τον Τσαγκ, η εκκλησία του Αγίου Μάρκου στην Αλεξάνδρεια αντικατέστησε το μαυσωλείο του Αλεξάνδρου.  Θα ήταν πολύ εύκολο για την αλεξανδρινή εκκλησία να εκριζώσει την παγανιστική λατρεία του Αλεξάνδρου αντικαθιστώντας την με τη λατρεία του ευαγγελιστή Μάρκου. Κάποιος όμως  οπαδός του Αλεξάνδρου, πιθανώς, φρόντισε να μεταφερθούν στη Βενετία τα λείψανά του μαζί με αυτά του ευαγγελιστή Μάρκου προκειμένου να διασωθούν από το φανατισμό των χριστιανών.

 Το βιβλίο αυτό αποτελεί ένα μελέτημα και μια αναζήτηση των αιτιών του θανάτου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και του τύμβου του.  Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί εκτενή βιβλιογραφία και αναφέρεται στις αρχαίες πηγές που μας  δίνουν σημαντικά στοιχεία. Η εμπειρία του ως αρχαιολόγου σε συνδυασμό με τη συναρπαστική αφήγησή του, καταφέρνει να μας μεταδώσει το κλίμα της εποχής του Αλεξάνδρου και όσα συνέβησαν μετά το θάνατό του.

 Ευμορφία Ζήση