asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Εισαγωγή
Το θέμα της εργασίας το οποίο πρόκειται να τεθεί υπό μελέτη είναι η θέση της γυναίκας στη Βαβυλώνα μέσα από το νομοθετικό έργο του Χαμουραμπί. Στη Βαβυλώνα, ανήλθε στο θρόνο, κατά το 2.123 π.χ. περίπου, ο διαβόητος Χαμουραμπί, ένας μεγάλος νομοθέτης, ο οποίος υπήρξε ο διασημότερος μονάρχης. Με το όνομά του συνδέθηκε η πρώτη οργανική συλλογή νόμων, ο γνωστός «Κώδικας του Χαμουραμπί» , έργο το οποίο αποτελείται από 285 άρθρα.
Ο μονάρχης αυτός , είναι γνωστός κυρίως ως οργανωτής της θρησκευτικής και οικονομικής ζωής της χώρας και ως νομοθέτης. Ο αιώνας του , χαρακτηρίστηκε ως ο χρυσός αιώνας της Βαβυλωνίας, από κάθε άποψη. Εκείνο το καιρό η χώρα διαμορφώνεται ως πολιτικό κέντρο, γεγονός που ήταν εφικτό και για θρησκευτικούς λόγους. Παρόλη, όμως , την ένδοξη και αξιομνημόνευτη στρατηγική και πολιτική του δράση , ο Χαμουραμπί έμεινε στην ιστορία για το νομοθετικό κληροδότημα που άφησε στο ανθρώπινο είδος . Η χρονολογία του μεγάλου αυτού βασιλιά, τίθεται μεταξύ 2.123 – 2.081 π.Χ.
Παρακάτω θα αναλυθεί το περιεχόμενο του Κώδικα που αναφέρεται στις διάφορες εκφάνσεις της παρουσίας της γυναίκας στον δημόσιο και ιδιωτικό βίο , ταξινομημένο ανά κατηγορίες , οι οποίες έχουν δημιουργηθεί για να διευκολύνουν το ερευνητικό έργο.
Αυτές οι κατηγορίες είναι θεματολογικά υποδιαιρεμένες σε ζητήματα μητρότητας , γάμου , διαζυγίου , κληρονομικών κοινωνικών δικαιωμάτων και κοινωνικής προστασίας, και εργαζόμενων γυναικών ή σκλάβων. Κάθε μία κατηγορία εμπεριέχει τις αθροιστικές απόρροιες των αντίστοιχων άρθρων του Κώδικα που έχουν κοινό θεματολογικό παρονομαστή. Μέσα από αυτήν την ανάλυση θα αποπειραθούμε να εξαγάγουμε συμπεράσματα για την προστασία που παρείχε το νομοθετικό έργο του Χαμουραμπί στο γυναικείο φύλο.
Ο ίδιος θεωρήθηκε από μία μερίδα μελετητών ως ο πρώτος «φεμινιστής» , διότι παρόλη τη σκληρότητα των τιμωριών του και τις επιμέρους τραγελαφικές απαγορεύσεις και ποινές που έθετε (π.χ. «Αν ένας άντρας κόψει το αυτί της γυναίκας του, θα του κόψουν το αυτί του αγαπημένου του σκύλου.». «Αν ένας άντρας διακορεύσει τη σκλάβα ενός άλλου, θα του πληρώσει μισό ασημένιο νόμισμα και ένα ζευγάρι καινούρια σεντόνια.»κ.α. ) , το έργο του διαπνέεται από πνεύμα φιλελεύθερο και μια τάση περιορισμού της παραδοσιακής τυραννίας του ανδρικού φύλου πάνω στο γυναικείο , είτε αναφερόμαστε στη σχέση συζύγων, είτε στη σχέση πατρός-θυγατέρας , είτε στη σχέση σκλάβας-εργοδότη , είτε γενικότερα στις σχέσεις ενός ανδροκρατούμενου πολιτισμού με το γυναικείο φύλο.
Εξάλλου , είναι εσφαλμένο να κρίνουμε τις πράξεις και τις αποφάσεις , εφόσον φυσικά είναι σώφρονες , ενός μονάρχη σε σύγκριση με τη δική μας εποχή και με το δικό μας μοντέλο ανθρωπισμού , ισότητας των δύο φύλων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο Χαμουραμπί υπήρξε ριζοσπάστης για την κοινωνία του και τα ήθη που την περιέβαλαν. Το γεγονός ότι σχεδόν το μεγαλύτερο μέρος των νόμων του είναι αφιερωμένο στην προστασία της γυναικείας φύσης μέσα σε έναν πολιτισμό βαθιά πατριαρχικό , είναι δείγμα της ευσυνειδησίας και του αισθήματος δικαιοσύνης που τον διακατείχε.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ.
Ιδιαίτερα πολύτιμη φαίνεται να θεωρούσαν οι Βαβυλώνιοι τη τεκνογονία , καθώς για κάθε στρατιωτικό έθνος ένα αρσενικό παιδί σήμαινε έναν ακόμη υποψήφιο μελλοντικό στρατιώτη , γι’ αυτό και αντιμετωπιζόταν ως θέμα πρωτευούσης σημασίας η προστασία της μητρότητας.
Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και μέσα από τον Κώδικα με μια σειρά άρθρων όπως τα εξής : «Αν ( ένας άνθρωπος ) , χαστουκίσει τη γυναίκα ενός πολίτη από την τάξη των ελευθέρων και της προκαλέσει αποβολή πρέπει να πληρώσει 10 σέκελ ασήμι.(το σέκελ είναι μονάδα βάρους ίση με 8 περίπου γραμμάρια,)».
Όπως είναι φανερό σε αυτήν την περίπτωση ,η πρόκληση αποβολής είχε ως ποινή ένα μεγάλο ποσοστό καταβολής ασημιού. Ένα άλλο άρθρο του Κώδικα αναφερόμενο στην έκτρωση : «Αν μία γυναίκα κάνει έκτρωση στον εαυτό της, αν αυτό αποδειχθεί εις βάρος της , θα παλουκωθεί και η ταφή της θ’ απαγορευθεί» , ακόμη και το πτώμα της , εφόσον αυτή συνέβαινε « να πεθάνει από την έκτρωσή της» , είχε τις ίδιες συνέπειες¹.
Φανερώνεται εδώ η αγριότατη τιμωρία της εκτέλεσης και της εγκατάλειψης του άταφου σώματος , πράξη η οποία όπως φαίνεται από την εποχή των Ασσυρίων μέχρι σήμερα , μα ειδικά στην Αρχαία Ελλάδα , ήταν ατιμωτική και καταδίκαζε τη ψυχή του νεκρού να βασανίζεται αιώνια. Η μητρότητα επίσης αποδεικνύεται μέσα απ’ τον Κώδικα πως προσφέρει κοινωνική θέση και ανάλογη κοινωνική προστασία στα παιδιά με αυτήν της μητέρας , ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση του πατέρα.
Για παράδειγμα: «Αν ένας βασιλικός σκλάβος ή ο σκλάβος ενός ιδιώτη παντρευτεί την κόρη ενός κυρίου και εκείνη φέρει στον κόσμο παιδιά , τότε ο ιδιοκτήτης του σκλάβου δεν μπορεί να εγείρει αξιώσεις αγγαρείας στα παιδιά της θυγατέρας του κυρίου.». Άλλα άρθρα του Κώδικα που αναφέρονται στη μητρότητα είναι : 1, 2, 147, 175, 177. (υποσημ.1: JEAN BOTTERO: όπ. παρ. σελ. 182.)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟ ΓΑΜΟ.
Η διαδικασία του γάμου στη Βαβυλωνία έμοιαζε πιο πολύ με εμπορική συναλλαγή μεταξύ του πατέρα της υποψήφιας νύφης και του ανθρώπου ο οποίος ενδιαφερόταν να την παντρευτεί. Η ίδια δεν λάμβανε καμία απόφαση όσον αφορά αυτόν που θα νυμφευόταν.
Παρόλα αυτά , βέβαια , εάν το επιθυμούσε και αν αποδείκνυε σύμφωνα με τις νόμιμες διαδικασίες στο δικαστήριο πως της ήταν αδύνατο να συμβιώσει με αυτόν το σύζυγο , είτε σε άλλες περιπτώσεις που θα μελετηθούν στη συνέχεια , μπορούσε να διεκδικήσει το διαζύγιο του γάμου της.
Η προγαμιαία συμφωνία μεταξύ του πατέρα της νύφης και του γαμπρού περιελάμβανε μία προίκα από τη μεριά της κοπέλας και από την άλλη πλευρά ο γαμπρός πρόσφερε ως αντίτιμο της εξαγοράς της νύφης μια προκαθορισμένη χρηματική τιμή αντίστοιχη της οικονομικής του επιφάνειας. Όμως , αν για κάποιο λόγο ο πατέρας της νύφης ακύρωνε το συμφωνητικό του αρραβώνα , θα έπρεπε να επιστραφεί στον υποψήφιο γαμπρό το διπλάσιο της χρηματικής τιμής που είχε καταθέσει.
Αντιθέτως : « Αν ένας κύριος που έχει πάει το δώρο του αρραβώνα στο σπίτι του (μέλλοντος) πεθερού του (και) έχει πληρώσει τη χρηματική τιμή του γάμου , ερωτευθεί κάποια άλλη κοπέλα και πει στον (μέλλοντα) πεθερό του : ¨Δεν θα παντρευτώ τη θυγατέρα σου¨ , ο πατέρας της κοπέλας θα κρατήσει όλα όσα του είχε φέρει.».
Ακόμη, επίσημα επικρατούσε η μονογαμία , εθιμικά όμως ο άνδρας μπορούσε , πλάι στην «κύρια» σύζυγο, να συνδεθεί και με άλλη ή κι άλλες «δευτερεύουσες», ανεξάρτητα βέβαια από τις παλλακίδες και ανεξάρτητα από το γεγονός ότι διατηρούσε φανερές σεξουαλικές σχέσεις με υπηρέτριες ή σκλάβες. Ο αριθμός των γυναικών που θα περιέχονταν στη ζωή ενός άνδρα επηρεαζόταν αποκλειστικά από την οικονομική κατάσταση αυτού του ανδρός.
Για παράδειγμα, ένας πλούσιος επιβαλλόταν να έχει οπωσδήποτε 3-4 συζύγους ( την «κύρια» και τις «δευτερεύουσες»), παράλληλα με το θηλυκό υπηρετικό προσωπικό και τις σκλάβες , ενώ κάποιος φτωχότερος περιοριζόταν αναγκαστικά σε μία σύζυγο.
Φυσικά το ίδιο δικαίωμα δεν είχαν και οι γυναίκες.
Η μοιχεία από την πλευρά της συζύγου θεωρούταν βαρύτατο ποινικό αδίκημα και τιμωρούταν με πνιγμό στο ποτάμι , αλλά ο Κώδικας προσέφερε στο παράνομο ζευγάρι την ευκαιρία να ζήσει με τον εξής τρόπο : « Αν η γυναίκα ενός κυρίου συλληφθεί στο κρεβάτι κάποιου (άλλου) κυρίου , τότε πρέπει να τους δέσουν και να τους ρίξουν στο ποτάμι.
Αν ο σύζυγος της γυναίκας θέλει να συγχωρήσει τη γυναίκα του , τότε και ο βασιλιάς με τη σειρά του μπορεί να συγχωρέσει τον άντρα της ( με τον οποίο διέπραξε τη μοιχεία)». Οι παράλληλοι γάμοι και οι φανερές ερωτικές συνευρέσεις του συζύγου με το υπηρετικό προσωπικό ή τις σκλάβες δεν θεωρούταν πράξη μοιχείας , βέβαια. Οι Βαβυλώνιοι , όπως φαίνεται μέσα από τον Κώδικα , Θεωρούσαν ως ιδανικό γάμο την ένωση δύο προσώπων από την ίδια κοινωνική τάξη , με κάποια σχετική αναλογία ηλικίας και με τη συγκατάθεση των γονιών.
Μέσα στο γάμο , και οι δύο σύζυγοι είχαν ίσα δικαιώματα πάνω στα παιδιά τους. Εκτός από τη διαδικασία του διαζυγίου , ο γάμος τους λυνόταν με τον θάνατο του ενός. Η θέση της γυναίκας μέσα στον έγγαμο βίο δεν παρουσιάζεται να έχει κάποια αξία αναφορικά με την διεξαγωγή της υπόλοιπης ζωής του άνδρα , η ίδια όμως μέσα από τον Κώδικα του Χαμουραμπί φαίνεται να αποκτάει πολλές ελευθερίες , όπως η ισότιμη ελευθερία αποφάσεων για τα παιδιά της ,η ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων , το δικαίωμα διαχείρισης και κληροδότησης της προίκας της , κ.α.
Ακόμη , η ενήλικη γυναίκα , μιας και λόγω της ενηλικίωσης της ο πατέρας και οι αδερφοί της έπαυε να της ασκεί αυτό το είδος της απόλυτης εξουσίας , μπορούσε να διαλέξει μόνη της τον άνδρα της επιλογής της , ανεξάρτητα από την κοινωνική του θέση και τη δική της. «Κοπέλα , δεν είναι ο αδερφός σου που θα σου βρει γαμπρό» , αναφέρει ένα σουμερικό γνωμικό , εκφράζοντας αυτήν τη φιλελεύθερη αντίληψη².
Άρθρα τα οποία αναφέρονται στα ποικίλα στάδια του γάμου είναι : αρθ. 25, 27, 28, 29, 30, 128, 129, 131, 133, 133α, 135, 148, 159, 160, 161. (υποσημείωση2 : Αναφέρεται από τον I.E.GORDON: Sumerian Proverbs ,Λονδίνο 1959.)
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΔΙΑΖΥΓΙΟ.
Ο Κώδικας του Χαμουραμπί έδινε την ελευθερία σε ένα ζευγάρι να χωρίσει κατανοώντας το γεγονός ότι δεν μπορεί κάθε γάμος να αποδειχθεί επιτυχής. Το προβάδισμα, όμως, στο διαζύγιο το κατείχε έτι μία φορά ο άντρας , μα η πράξη λύσης του γάμου δεν ήταν απαγορευτική κίνηση για το γυναικείο φύλο.
Εάν ο σύζυγος αποφάσιζε να χωρίσει τη σύζυγό του η οποία δεν του είχε φέρει στον κόσμο παιδιά, ο νόμος καθόριζε ότι θα της επέστρεφε το ακέραιο της χρηματικής τιμής που του είχε προσφερθεί ως προίκα για το γάμο , και έπειτα εκείνη θα επέστρεφε στο πατρικό της σπίτι. Η διατροφή που καθοριζόταν να καταβάλει μηνιαίως εάν δεν υπήρχε χρηματική αμοιβή ήταν 1 ασημένιο μίνα (μονάδα βάρους ίση προς 500 περίπου γραμμάρια και χωρίζεται σε 60 σέκελ), ή αν εκείνη ήταν αγρότισσα η διατροφή οριζόταν στο 1/3 ενός ασημένιου μίνα.
Αν επιπροσθέτως , η γυναίκα που χωρίζει ήταν προηγουμένως χήρα , τότε υποχρεωνόταν να της καταβάλει μηνιαία διατροφή μισή μίνα ασήμι. Από την άλλη πλευρά, αν μία γυναίκα δεν ήθελε να παραμείνει άλλο στο σπίτι του συζύγου της , τότε εκείνος ήταν υποχρεωμένος να της επιστρέψει την προίκα της και να την αφήσει να γυρίσει στο πατρικό της.
Όλα αυτά ίσχυαν στις περιπτώσεις που δεν πειθόταν θέμα μοιχείας ή θανάτου του ενός εκ των δύο. Σε περίπτωση μοιχείας της συζύγου σε καιρό όπου ο σύζυγος έλειπε χρόνια μακριά από την πόλη του λόγω αιχμαλωσίας, ακόμα κι αν αυτή γεννήσει τα παιδιά του άλλου άντρα με τον οποίο ξαναπαντρεύτηκε , η ίδια θα έπρεπε να επιστρέψει το σπίτι του αρχικού της συζύγου και τα παιδιά της θα έμεναν με τον πατέρα τους.
Αν , όμως ο πρώτος εγκατέλειπε την πόλη του , ο Κώδικας έμμεσα τιμωρούσε την αναιδή του πράξη με το να μην του επιτρέπει την απαίτηση της επιστροφής της συζύγου στο σπίτι του. Όσον αφορά την περίπτωση θανάτου του ενός από τους δύο , ο Κώδικας όριζε πως αν , για παράδειγμα η σύζυγος επρόκειτο να αποβιώσει σύντομα και ο σύζυγος ήθελε να ξαναπαντρευτεί , ήταν υποχρεωμένος να μην παντρευτεί όσο εκείνη ζει και την περιθάλψει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ενώ μπορούσε να την επιστρέψει στο πατρικό της σπίτι μόνο αν εκείνη το επιθυμήσει. Αν , πάλι, ο άντρας λείπει μακριά από τη συζυγική του στέγη και υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι έχει πεθάνει , τότε η γυναίκα του μπορεί να πάει στο σπίτι κάποιου άλλου χωρίς αυτό να είναι επιλήψιμο.
Γενικότερα , αν και φαίνεται ότι ο νόμος είναι πλεονεκτικότερα διακείμενος προς το ανδρικό φύλο , υπάρχουν σημεία όπου η γυναίκα προστατεύεται ολοκληρωτικά από την κακομεταχείριση , την εγκατάλειψη και την ντροπή που θα μπορούσε να την στιγματίσει ένας άσχημος γάμος μέσα σε μια κλειστή κοινωνία με πολλές κοινωνικές προκαταλήψεις. Άρθρα του Κώδικα τα οποία αναφέρονται σε θέματα που αφορούν το διαζύγιο είναι τα εξής : αρθ. 7, 134, 136, 137, 138, 139, 140, 142, 143, 149, 164.
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ.
Ο Κώδικας του Χαμουραμπί περιελάμβανε και μία σειρά άρθρων που πραγματεύονταν κληρονομικά ζητήματα. Τα κληρονομικά αυτά αναφέρονταν περισσότερο σε διαδικασίες τεμαχισμού κληρονομιών των προικών ενός ζευγαριού στα παιδιά του. Δηλαδή η γυναίκα, όπως έχει προαναφερθεί, έχει το δικαίωμα να κληροδοτεί τη δική της περιουσία που συνήθως ήταν η προίκα της αν δεν είχε αναπτύξει επιχειρηματικές δραστηριότητες, ανεξάρτητα από την περιουσία του ανδρός της, στα παιδιά της. Ακόμα κι αν αυτή η γυναίκα πεθάνει ο σύζυγός της δεν έχει δικαίωμα αξιώσεων στην προίκα της και αυτή μεταβιβάζεται άμεσα στα παιδιά της αποθανούσας.
Ένας άνδρας δύναται αν το επιθυμεί να μεταβιβάσει οποιοδήποτε είδος ακίνητης περιουσίας το οποίο δικαιωματικά του ανήκει(όπως κτήματα, περιβόλια, σπίτια ,κ.α.) στη γυναίκα ή τη θυγατέρα του , εκτός αν είναι στρατιώτης, επιμελητής ή αξιωματούχος, όπου σε αυτήν την περίπτωση είναι αδύνατον να προβεί σε μεταβίβαση ή ενυποθήκευση.
Εκτός όμως από τα ζητήματα που αφορούν το ζευγάρι, υπάρχουν κληρονομικές υποθέσεις μεταξύ πατέρα και υιών, όπως αυτή : «Αν κάποιος βρει γυναίκες για τους γιους του, αλλά δεν βρει γυναίκα για το μικρότερο του γιο, τότε, όταν μετά το θάνατο του πατέρα τους τα αδέρφια θα μοιράζονται την περιουσία, στον μικρότερο αδερφό που δεν απόκτησε γυναίκα θα δώσουν τμήματα του γάμου από την πατρική περιουσία για να μπορέσει κι αυτός να αποχτήσει μία σύζυγο.».
Φυσικά υπάρχουν και οι πιο περίπλοκες καταστάσεις , ως μοιραία συνέπεια της πολυγαμίας των ανδρών, όπου εάν ένας άνθρωπος που έχει αποκτήσει παιδιά από δύο διαφορετικές γυναίκες, που η πρώτη εκ των δύο έχει πεθάνει, και συμβεί και σε αυτόν το μοιραίο, τα παιδιά του ορίζονται από το νόμο να πάρουν χωριστά την προίκα από κάθε μάνα (αυτήν που ανήκει στο καθένα) και να μοιράσουν εξίσου την πατρική περιουσία.
Επιπροσθέτως, αν κάποιος άνδρας αποκτήσει παιδιά από μια σκλάβα και τα αναγνωρίσει, τότε τα παιδιά της θα έχουν δικαιώματα αξιώσεων πάνω στην πατρική περιουσία μαζί με τα παιδιά της συζύγου του μετά το θάνατό του. Όμως, αν δεν τα αναγνωρίσει , τα παιδιά της σκλάβας όχι μόνο δεν θα έχουν κανένα δικαίωμα, αλλά θα συνεχίσουν ως σκλάβοι των αφεντών του σπιτιού, δηλαδή των αδελφών τους. Η σκλάβα , βέβαια , ανεξάρτητα από το αν έχει ασελγήσει ο εργοδότης της επάνω της, ανεξάρτητα από το αν έχει γεννήσει τα παιδιά του, δεν πρόκειται ποτέ να αντιμετωπιστεί σαν σύζυγος, ή να αποκτήσει δικαιώματα στην περιουσία αυτού του ανδρός.
Γενικότερα , η γυναίκα σχετικά με τα κληρονομικά ζητήματα αποκτά κάποια ριζοσπαστικά δικαιώματα τα οποία συμβάλουν κατά ένα μέρος στην ανεξαρτησία της, όπως επίσης θεσπίζονται νόμοι μέσω του Κώδικα που προστατεύουν την κληρονομιά της από την ανεπιθύμητη κατάχρηση. Άρθρα που αναφέρονται σε κληρονομικές πράξεις οι οποίες αφορούν το γυναικείο φύλο είναι τα εξής : 38, 39, 150, 162, 163, 166, 167, 170, 171, 172, 173, 176, 176α .
ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΡΘΡΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ.
Μέσα από τον Κώδικα του Χαμουραμπί για πρώτη φορά προσφέρεται κατά κάποιο τρόπο κοινωνική μέριμνα για την ευάλωτη γυναικεία φύση μέσα στον σκληρά ανδροκρατούμενο πολιτισμό των Ασσύριων. Ξεκινά, λοιπόν, μια διαδικασία προστασίας της χηρεύσασας γυναίκας την οποία μπορεί κάποιος να πλανέψει χωρίς να έχει σκοπό να τη νυμφευθεί, ή της νεαρής κοπέλας όπου κάποιος την διέφθειρε και άρα οι γονείς της πρέπει να αναλάβουν την άμεση αποκατάστασή της με τον άντρα αυτόν, ή της αρραβωνιασμένης που απήχθη βίαια από την πατρική της οικία και υπέστη σεξουαλική παρενόχληση και συνεπώς πρέπει να καθαρθεί η ντροπή με τη θανάτωση του δράστη.
Ακόμη, της παντρεμένης γυναίκας η οποία θα προσβληθεί από κάποιον άνδρα σε δημόσιο χώρο όπου εκεί η ποινή για αυτόν τον άνθρωπο είναι διασυρμός στην πόλη, ή της κόρης που ασελγεί πάνω της ο πατέρας της ο οποίος τιμωρείται με εξορία, ή αν στην ίδια θέση βρεθεί ο πεθερός της που τιμωρείται με πνιγμό στο ποτάμι. Επίσης, της μητέρας στην οποία «έγειρε στο στήθος της» ο γιος της και εκεί η τιμωρία είναι θανάτωση με φωτιά, ή ακόμη της μητριάς της οποίας ο θετός της γιος την βίασε και συνεπώς θα πρέπει εκείνος να τιμωρηθεί με πνιγμό.
Όπως συμπεραίνεται από τα άνωθεν, ο Κώδικας ασχολείται πιο πολύ με την προστασία κατά της σεξουαλικής κακοποίησης της γυναίκας , ζήτημα το οποίο έχαιρε επιτακτικής ανάγκης αφού η ασέλγεια στη βαβυλωνιακή και συνοπτικά στο σύνολο της ανατολικής επικράτειας, ήταν ένα σύνηθες φαινόμενο. Το γεγονός αυτό ελάμβανε χώρα διότι η θέση της γυναίκας στους ανατολικούς πολιτισμούς ήταν υποβαθμισμένη και η ίδια λαμβανόταν ως όργανο στην υπηρεσία του ανδρός. Δυστυχώς δεν υπάρχει κανένας νόμος ο οποίος να προστατεύει τα βασικά έστω δικαιώματα των σκλάβων. Αντιθέτως, υψηλών προστατευτικών παροχών έχαιραν οι ιέρειες των ναών, οι καλόγριες και οι ιερόδουλες.
Άρθρα τα οποία περιλαμβάνουν νόμους για τα κοινωνικά δικαιώματα και την κοινωνική προστασία της γυναίκας είναι τα εξής : αρθ. 7, 8, 11, 22, 23, 26, 31, 32, 33, 34, 35, 40, 127, 130, 132, 141, 144, 145, 146, 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157, 177, 178, 187, 188.
Συμπεράσματα.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα προαναφερθέντα , συμπεραίνουμε ότι ο Κώδικας του Χαμουραμπί περιλαμβάνει μία πλειάδα άρθρων που προσπαθούν να θεμελιώσουν τις βασικές αρχές προστασίας και ανεξαρτησίας της γυναίκας.
Το νομοθετικό του έργο περιέχει πάμπολλες προβλέψεις σχετικά με τις γυναίκες, το γάμο, την περιουσία τους, την ανατροφή και επιμέλεια των παιδιών, το διαζύγιο, την κοινωνική προστασία, κ.λπ., που δείχνουν ότι ακόμη και σ’ εκείνη την τόσο πρώιμη εποχή, και κάτω από ειδωλολατρικό καθεστώς, υπήρχε προστασία από κακομεταχείριση, εκμετάλλευση και άλλες καταχρήσεις.
Οι γυναίκες μπορούσαν να ασκούν εμπόριο για λογαριασμό τους και να προσφέρουν υπηρεσίες ως δικαστές, προεστοί, μάρτυρες σε δικαστήρια και γραφείς³. Συνεπώς, δίνεται για πρώτη φορά ελευθερία στη γυναίκα να επεκταθεί υπό την προστασία του νόμου και σε άλλες δραστηριότητες εκτός από τα οικιακά , χωρίς να βιώσει την κοινωνική απόρριψη .
Αυτά τα βήματα αποδεικνύουν τη σημαντικότητα του έργου του Χαμουραμπί και τη συμβολή του στην από-περιθωριοποίηση του γυναικείου φύλου από την πατριαρχική κοινωνία. Οι αλλαγές που θέσπισε κατέρριψαν πολλά κοινωνικά ταμπού τα οποία ήταν παγιωμένα και έδωσε νέα πνοή στην ελευθερία και το αίσθημα δικαιοσύνης. (υποσημείωση3 : “Mother and Child in the Ancient World” History Today 26(1986)40-46.)
Βιβλιογραφία.
«Ο Κώδικας του Χαμουραμπί και άλλοι κώδικες της Μεσοποταμίας» , εισαγωγή: Περικλής Ροδάκης , μετάφραση: Κατερίνα Καλατζή , εκδόσεις Καστανιώτη , Αθήνα 1982.
«Η Γυναίκα στην Αρχαιότητα: Προϊστορία – Ανατολικοί πολιτισμοί – Ελλάδα – Ρώμη» , εκδόσεις Φιλιππότη , Αθήνα 1987.
Ιστοσελίδα : Νέα Ακρόπολη , Αφιέρωμα στους Αρχαίους Πολιτισμούς Βαβυλώνα, Ιστορία – Κλασική Εποχή και Ιστορία. HTML Document .
4. Ιστοσελίδα : ΤΥΧΙΚΟΣ – Η θέση της γυναίκας στην αρχαία κοινωνία. HTML Document .
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ. ΣΧΟΛΗ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ . ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ .
ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η ΘΕΣΗ ΤΗΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΣΤΗ ΒΑΒΥΛΩΝΑ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΔΙΚΑ ΤΟΥ ΧΑΜΟΥΡΑΜΠΙ.
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: Mr. ANDREW FARRINGTON. Συγγραφέας: ΟΝΟΜΑ: ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΕΠΩΝΥΜΟ: ΔΑΜΑΣΚΟΥ ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ, ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΩΝ ΑΓΑΘΩΝ ΚΑΛΑΜΑΤΑ 2007
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΔΑΜΑΣΚΟΥ
