Χημικά στοιχεία – Προέλευση των ονομάτων τους

Τα χημικά στοιχεία είναι, όπως ξέρουμε, τα απλούστερα σώματα στη φύση, αυτά που δεν είναι δυνατό να διασπασθούν σε πιο απλά.

Τα εκατομμύρια διαφορετικά σώματα που μας περιβάλλουν είναι φτιαγμένα από αυτά ακριβώς τα χημικά στοιχεία (που σε αριθμό μόλις που ξεπερνούν τα 100), τα οποία ενώνονται μεταξύ τους με πολλούς τρόπους και σε διάφορες αναλογίες.

Θα προσπαθήσουμε παρακάτω να ανιχνεύσουμε τη ρίζα, την ετυμολογία, του ονόματος του κάθε στοιχείου (Με ατομικό αριθμό από 1 έως και 103). Μερικά απ’ αυτά τα στοιχεία (π.χ. άνθρακας, θείο) ήταν γνωστά στον άνθρωπο από την αρχαιότατη εποχή, χωρίς βέβαια αυτός να έχει συνείδηση του στοιχειακού τους χαρακτήρα: γι’ αυτόν ο σίδηρος ή ο άνθρακας δεν είχαν -ως προς τη σύστασή τους- κάτι το ξεχωριστό από την άμμο, το νερό ή το ξύλο (που όπως γνωρίζουμε σήμερα δεν είναι χημικά στοιχεία). Τα ονόματα αυτών των στοιχείων έχουν, τις πιο πολλές φορές, προέλευση άγνωστη, χαμένη στην αυγή του ανθρώπου και της γλώσσας του.. Τα περισσότερα στοιχεία όμως δε συναντώνται στη φύση σε ελεύθερη κατάσταση, αλλά ενωμένα με άλλα στοιχεία, σε μορφή χημικών ενώσεων.

Αυτά απομονώθηκαν όλα μόνο κατά τους τελευταίους τρεις αιώνες, αφού κατά τις αρχές του 18ου αιώνα έγιναν τα πρώτα βήματα της σύγχρονης χημείας (Mendeleev περιοδικός πίνακας των στοιχείων 1869). Έτσι τα ονόματα αυτών των στοιχείων πλάστηκαν από τους επιστήμονες μετά την ανακάλυψη καθενός, και βέβαια, τις πιο πολλές φορές, το όνομα ήθελε να εκφράσει κάτι σχετικό με το στοιχείο. Στη συνέχεια ακολουθούν τα 103 στοιχεία με σειρά αύξοντος ατομικού αριθμού. Οι πληροφορίες που αφορούν σε κάθε στοιχείο είναι οι ακόλουθες:

• Ατομικός αριθμός.
• Σύμβολο.
• Αγγλικό όνομα.
• Ελληνικό όνομα.
• Χρονολογία ανακάλυψης ή απομόνωσης του στοιχείου (όπου είναι γνωστή).
• Ομάδα πηγής προέλευσης του ονόματος του στοιχείου, δηλαδή:
  • α. Όνομα που προέρχεται από το όνομα ενός προσώπου ιστορικού ή μυθικού.
  • β. Όνομα που προέρχεται από το όνομα ενός τόπου δηλ. χωριού, οικισμού ή και πλανήτη.
  • γ. Όνομα που προέρχεται από το όνομα κάποιου χρώματος.
  • δ. Όνομα που προέρχεται από κάποια χαρακτηριστική ιδιότητα του στοιχείου (εκτός του χρώματός του).
  • ε. Όνομα που προέρχεται από το όνομα του ορυκτού ή γενικότερα του υλικού από το οποίο απομονώθηκε το στοιχείο.
  • ζ. Όνομα αρχαίας προέλευσης για στοιχεία που ήταν γνωστά από την αρχαιότητα στην καθαρή τους (ή στην σχεδόν καθαρή τους) μορφή. Στην περίπτωση αυτή, η ετυμολογία του ονόματος είναι συνήθως άγνωστη ή αμφισβητήσιμη.
  • η. Όνομα που δεν επιτρέπει την κατάταξή του σε κάποια από τις προηγούμενες κατηγορίες. Πρόκειται για λίγες ειδικές περιπτώσεις.
• Ετυμολογία του ονόματος του στοιχείου (όπου είναι γνωστή). Αξίζει να προσεχθεί, ιδιαίτερα στις ομάδες γ. και δ., το πόσα στοιχεία έχουν όνομα που η ρίζα του είναι ελληνικής προέλευσης.

Διαβάστε την λίστα των Χημικών στοιχείων στην σχετική μας σελίδα στην Asxetoπαίδεια : Χημικά στοιχεία – Ονόματα

Πηγές

Βασισμένο σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Φυσικός Κόσμος και στο chemeng.upatras.gr/site-gr/files/data/c32699016Elements_History.pdf