asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Η Νάουσα είναι πόλη της Κεντρικής Μακεδονίας, χτισμένη στους πρόποδες του όρους Βερμίου. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του Νομού Ημαθίας, λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πρωτεύουσα του νομού Βέροια. Από το 1955 χαρακτηρίζεται και «Ηρωική Πόλη» (πλάι στο Μεσολόγγι, το Σούλι και το Αρκάδι) για τους αγώνες και τις θυσίες κατά την περίοδο των απελευθερωτικών αγώνων του 1822. Η περιοχή της Νάουσας έχει ιστορία αιώνων. Στα πόδια της πόλης υπάρχουν τα ερείπια της περίφημης Σχολής του Αριστοτέλη στην οποία διδάχτηκε στα νιάτα του ο Μέγας Αλέξανδρος ηθική, πολιτική και φιλοσοφία.
Αφού θα μείνει ακατοίκητη για μεγάλο διάστημα απο τα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας μέχρι τα τέλη του 14ου αιώνα, αρχές του 15ου αιώνα, η περιοχή της Νάουσας θα επανοικιστεί στα χρόνια της Οθωμανικής κυριαρχίας και θα γνωρίσει μεγάλη ακμή στον τομέα της χειροτεχνίας. Το 1822 η Νάουσα θα εξεγερθεί κατά τών Τούρκων, αλλά η εξέγερση καταστέλεται αιματηρά (το γνωστό “Ολοκαύτωμα της Νάουσας”). Παρόλα αυτά η Νάουσα κατορθώνει να ορθοποδήσει και πάλι και στα τέλη του 19ου αιώνα θα έχει ανθηρή βιομηχανία, ιδίως στον τομέα της κλωστοϋφαντουργείας με προϊόντα γνωστά και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Ο τομέας αυτός θα αποτελέσει και τη βάση για μεγάλη οικονομική ακμή που συνεχίστηκε και μετά την απελευθέρωση απο την Οθωμανική κυριαρχία, επέζησε τους δυό Παγκόσμιους Πολέμους για να παρακμάσει στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Η παρακμή οδήγησε σε κλείσιμο μεγάλων βιομηχανικών μονάδων και σε δραματική αύξηση της ανεργίας.
Ιστορία
Η σημερινή Νάουσα έχει σχετικά μικρή ιστορία καθώς θα δημιουργηθεί πριν από 600 περίπου χρόνια, μεταξύ της κατάληψης της Βέροιας και της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς. Ωστόσο η ευρεία περιοχή της Νάουσας ήταν κατοικημένη από τα αρχαιότατα χρόνια.
H σημερινή Νάουσα δεν είναι γνωστό πότε δημιουργήθηκε ακριβώς. Σύμφωνα με τοπικους μύθους και έμμεσες ιστορικές μαρτυρίες θα δημιουργηθεί τα τέλη του 14ου αιώνα, αρχές του 15ου αιώνα, προφανώς λίγα χρόνια μετά την κατάληψη της Βέροιας από τους Τούρκους (γύρω στα 1383-87). Την εποχή εκείνη επικρατούσε αναρχία στην περιοχή καθώς άτακτες μονάδες γαζήδων έκαναν συχνές επιδρομές και καταλάμβαναν, συχνά για μικρό διάστημα, πόλεις και περιοχές της Μακεδονίας. Tρομαγμένοι κάτοικοι της περιοχής κατέφυγαν μεταξύ άλλων και στα όρια της σημερινής πόλης της Νάουσας, στα δάση και ορεινά άσυλά της και συνέβαλαν στην επανακατοίκηση της περιοχής. Η τοποθεσία όπου είναι χτισμένη η πόλη σήμερα ήταν ιδανική, καθώς όλος ο κάμπος απλωνόταν στα πόδια των κατοίκων που μπορούσαν εύκολα να δουν επερχόμενους κινδύνους
Μετά την ολοκληρωτική κατάκτηση της Μακεδονίας από τους Οθωμανούς η περιοχή περιήλθε στα χέρια του Γαζή Εβρενός μπέη, ένος από τους πιο δραστήριους στρατηγούς του σουλτάνου Μουράτ Α’ στον οποίο η τουρκική παράδοση αποδίδει την κατάληψη σχεδόν κάθε σημαντικής πόλης της Μακεδονίας. Εδώ θα ιδρύσει βακούφι που οι απόγονοί του διατήρησαν στα Γιαννιτσά. Ο ελληνικός πληθυσμός στην περιοχή απολάμβανε εξ αρχής σημαντικά προνόμια, χάρη στην παρέμβαση της Βαλιντέ Χανούμ Σουλτάνας (Μάρα Μπράνκοβιτς, κόρης του Σέρβου ηγεμόνα Γεωργίου Μπράνκοβιτς και σύζυγος του Μουράτ Β’). Η Νάουσα ήταν χριστιανική πόλη εξ’ αρχής (εκτός από τον καδή (δικαστή) και το βοεβόδα (διοικητή) δεν ήταν άλλοι Οθωμανοί στην πόλη), με δικαιώματα αυτοδιοίκησης, δικής της φρουράς και με σημαντικά φορολογικά προνόμια, που επέτρεψαν την γρήγορη συγκέντρωση πληθυσμού και την ανάπτυξη της χειροτεχνίας (οπλουργία, χρυσοχοΐα, υφαντουργία κλπ). Ήδη απ’ τον 17ου αιώνα υπάρχει ένα αστικό κέντρο με χίλια περίπου σπίτια και οικονομική επιρροή στην περιοχή της κεντρικής Μακεδονίας και πιο πέρα (λόγω της θέσης στο δρόμο τών καραβανιών που συνέδεε τις νοτιοβαλκανικές αγορές).
Μέχρι τις αρχές του 18ου αιώνα λίγα είναι γνωστά για την πόλη. Η πρώτη σημαντική πληροφορία αναφέρεται σε μια στάση του 1705 όταν τούρκος αξιωματούχος πήγε στην περιοχή με την εντολή να στρατολογήσει νέους για τα τάγματα των γενίτσαρων. Οι κάτοικοι, αρνήθηκαν να παραδώσουν τα παιδιά τους και σκότωσαν τον αξιωματούχο και δύο συνοδούς του. Με επικεφαλής τον αρματολό Ζήση Καραδήμο και τους δύο γιούς του, κάπου 100 άτομα ύψωσαν την σημαία της ανταρσίας και προκαλούσαν πλήγματα στους κατακτητές. Απόσπασμα όμως από 800 Τούρκους κατόρθωσε να κυκλώσει τους αντάρτες και τελικά να σκοτώσει στην μάχη τον Καραδήμο. Οι δύο γιοί του θα συλληφτούν και θα καταδικαστούν σε θάνατο.
Παρά την παρένθεση αυτή, η Νάουσα συνεχίζει να αναπτύσεται με γοργούς ρυθμούς. Σε ένα αιώνα ο πληθυσμός θα διπλασιαστεί σχεδόν και θα αποκτήσει φήμη και για τα κρασιά και για τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες της. Προσέλκυσε έτσι το ενδιαφέρον του φιλόδοξου Αλή Πασά των Ιωαννίνων που με πολιορκίες και δόλο προσπάθησε να την προσαρτήσει μεταξύ 1795 και 1804. Το 1804 ο αρματολός Βασίλης Ρομφαίης με τον υπαρχηγό Τάσο Καρατάσο, ύστερα από αγώνα πέντε μηνών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πόλη, που περιήλθε έτσι στα χέρια του Αλή μέχρι και το 1812 οπότε την εγκατέλειψε κατ’ εντολή του σουλτάνου.
Η ηρεμία θα διαρκέσει όμως λίγα μόνο χρόνια. Το Φεβρουάριο του 1822, η Νάουσα παρόλη την ευημερία της θα λάβει μέρος στα πλαίσια της Ελληνικής Επανάστασης. Πολεμικές επιχειρήσεις με αρχηγούς τους Ζαφειράκη Θεοδοσίου και Τάσο Καρατάσιο, με στόχο την δημιουργία ελεύθερου επαναστατικού καθεστώτος στην περιοχή, θα οδηγήσουν στην πολιορκία της πόλης από τα στρατεύματα του Διοικητή της Θεσσαλονίκης Mεχμέτ Eμίν Πασά, γνωστού ως Eμπού Λουμπούτ (ο ροπαλοφόρος).
“Η πόλη, παρά την ηρωική αντίσταση, θα υποκύψει τελικά στην δύναμη των 12.000 ανδρών του πασά στις 22 Απριλίου 1822”
Η πόλη, παρά την ηρωική αντίσταση, θα υποκύψει τελικά στην δύναμη των 12.000 ανδρών του πασά στις 22 Απριλίου 1822, Κυριακή του Θωμά. Ακολούθησαν η καταστροφή της πόλης, λεηλασίες, σφαγές και διωγμοί του πληθυσμού. Αρκετές γυναίκες προτιμούν να σκοτωθούν πέφτοντας με τα παιδιά τους στ’ αφρισμένα νερά του καταρράκτη της Αράπιτσας στους “Στουμπάνους” για να μη πέσουν στα χέρια των Τούρκων. Σύμφωνα με τα επίσημα οθωμανικά ντοκουμέντα 409 Ναουσαίοι θα σκοτωθούν, 33 θα εγκαταλείψουν την πόλη και 198 θα λάβουν χάρη, όλοι ως επί το πλείστον άνδρες. Πάνω από 400 γυναικόπαιδα θα πωληθούν ως σκλάβοι. Οι περιουσίες των νεκρών και φυγάδων (655 σπίτια) και της εκκλησίας (226 σπίτια) θα δημευτούν. Ύστερα από αυτό το γεγονός η πόλη θα χάσει για τα επόμενα χρόνια τα προνόμιά της.
Η επανάσταση της Νάουσας συντέλεσε στην απώλεια χρόνου και δυνάμεων για τους Τούρκους, προς όφελος του Αγώνα στη νότιο Ελλάδα. Για την συνεισφορά της στον Αγώνα για την Ανεξαρτησία από τον Τουρκικό ζυγό η Νάουσα είναι η μόνη πόλη που φέρει τον τίτλο «Ηρωική», με Βασιλικό Διάταγμα από το 1955. (ΒΔ.17/8./1955 ΦΕΚ 240/Α/3-9-1955).
Ευχαριστίες : Ευχαριστώ τον κ. Σωτήριο Ν , τόσο για την επισήμανση του όσο και για το υλικό που μας έστειλε (το Β.Δ και το Logo της πόλης) .
