asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Όπως είδαμε στο προηγούμενο μάθημα το κράτος προκειμένου να
αντλήσει έσοδα για να επιτελέσει το έργο του με επιτυχία έχει 3 τρόπους …
Ο πρώτος τρόπος που είχαμε δει είναι τα δημόσια έσοδα που
πραγματοποιούνται με την άσκηση της κρατικής κυριαρχικής εξουσίας , σε αυτή την
κατηγορία υπήρχαν επτά τρόποι άντλησης εσόδων από το κράτος , ο πρώτος τρόπος
ήταν τα έσοδα από φόρους . Στο σημερινό μάθημα θα αναλύσουμε και θα δούμε τις
διακρίσεις των φόρων .
Η ταξινόμηση των φόρων μπορεί να γίνει με βάση διάφορα κριτήρια.
Το κριτήριο όμως που έχει τελικά επικρατήσει είναι αυτό, που αναφέρεται στην φορολογική βάση, γιατί έτσι γίνεται ευκολότερη η συγκριτική αξιολόγηση
των διαφόρων κατηγοριών φόρων , λέγοντας δε φορολογική βάση εννοούμε το
οικονομικό μέγεθος ( εισόδημα, περιουσία, τιμή προϊόντος και λοιπά ) επί του
οποίου υπολογίζεται ο φόρος , φορολογική βάση είναι δηλαδή το οικονομικό μέγεθος
επί του οποίου η “πολιτεία” θα υπολογίσει ένα φόρο με βάση τον φορολογικό
συντελεστή που κατά περίπτωση ισχύει .
Με κριτήριο τη φορολογική βάση, οι φόροι ταξινομούνται σε 4
κατηγορίες και συγκεκριμένα ως εξής.
1η – Φόροι σταθερού ποσού κατά το φορολογούμενο. (κεφαλικός φόρος)
Με τους φόρους
αυτούς, όλα τα άτομα υφίστανται την ίδια φορολογική επιβάρυνση , ανεξάρτητα από
τις προσωπικές τους συνθήκες, το μέγεθος της περιουσίας και του εισοδήματός
τους. Κάθε φορολογούμενος δηλαδή πληρώνει ορισμένο ποσό φόρου, κοινό για όλους,
το οποίο ισούται με το πηλίκο της διαίρεσης των απαιτούμενων φορολογικών εσόδων
προς τον αριθμό των φορολογουμένων.
Ο κατά εξοχήν φόρος σταθερού ποσού κατά
φορολογούμενο ήταν στο παρελθόν ο γνωστός κεφαλικός φόρος, οι περισσότερες όμως
σύγχρονες φορολογικές νομοθεσίες τον έχουν αντικαταστήσει με πιο εκλεπτυσμένες
μορφές φόρων που αξιοποιούν ορισμένους δείκτες οικονομικής Ευημερίας των ατόμων
και συνεπώς είναι δικαιότεροι από κοινωνική άποψη.
Αν και οι φόροι σταθερού
ποσού κατά φορολογούμενο έχουν μηδαμινή πρακτική αξία γιατί κατά κανόνα δε
χρησιμοποιούνται η συμβολή τους στη διερεύνηση των Οικονομικών επιδράσεων των
διαφόρων κατηγοριών φόρων είναι σημαντική. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι
φόροι σταθερού ποσού κατά φορολογούμενο είναι ουδέτεροι με την έννοια ότι δεν
επηρεάζουν την κατανομή των παραγωγικών μέσων, δηλαδή δεν επηρεάζουν τις
επιλογές των φορολογουμένων μεταξύ των κατά ιδία αγαθών , μεταξύ κατανάλωσης και
αποταμίευσης , μεταξύ εργάσιμου και ελεύθερου χρόνου κ.λ.π
2η – Είναι οι φόροι εισοδήματος , στους φόρους εισοδήματος η φορολογική
βάση στο φόρο εισοδήματος είναι γενικά το εισόδημα που πραγματοποιούν οι
ιδιωτικοί φορείς σε ορισμένη χρονική περίοδο που συνήθως ετήσια ( θυμίζω τις
ετήσιες φορολογικές δηλώσεις που υποβάλλουν όλα τα φυσικά και νομικά πρόσωπα )
οι φόροι εισοδήματος διακρίνονται σε 2 μεγάλες υποκατηγορίες.
- Η πρώτη υποκατηγορία είναι οι φόροι εισοδήματος φυσικών προσώπων όπου η φορολογική βάση συμπίπτει με το ετήσιο εισόδημα των φυσικών προσώπων (
στα οποία περιλαμβάνονται και οι ιδιοκτήτες των προσωπικών εταιρειών ) μετά την
αφαίρεση των εξόδων πραγματοποίησης του εισοδήματος ορισμένων απαλλαγών και
εξαιρέσεων ( ελάχιστο όριο συντήρησης, οικογενειακά βάρη του φορολογούμενου, και
οι κοινωνικές παροχές εξαιρέσεις από το νόμο και όπου το καθεξής ), - Η δεύτερη υποκατηγορία αφορά τους φόρους εισοδήματος νομικών
προσώπων η πιο ειδικά τους φόρους επί των κερδών των ανωνύμων εταιρειών που σε
αυτή εδώ την περίπτωση η φορολογική βάση του φόρου που συμπίπτει με το σύνολο
των ετήσιων συνήθως καθαρών κερδών των νομικών προσώπων η πιο ειδικά των
ανωνύμων εταιρειών.
3η- Κατηγορία φόρων είναι οι φόροι κατανάλωσης .
Η φορολογική
βάση των φόρων κατανάλωσης είναι γενικά η δαπάνη των ιδιωτικών φορέων για την
προμήθεια διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών.
Υπάρχουν πολλά είδη φόρων κατανάλωσης ,
τα κυριότερα είδη είναι τρία :
3.1 Η πρώτη υποκατηγορία είναι ο προσωπικός φόρος επί της δαπάνης.
Ο φόρος αυτός επιβάλλεται επί της συνολικής ετήσιας δαπάνης του
φορολογουμένου σύμφωνα με την τεχνική του φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων. Η
δαπάνη αυτή υπολογίζεται είτε ως άθροισμα των επιμέρους κονδυλίων για την αγορά
αγαθών και υπηρεσιών κατά τη διάρκεια του έτους είτε με βάση τις αποδείξεις
λιανικής πώλησης είτε ως διαφοράς της αποταμίευσης και του εισοδήματος κ.λ.π.
κ.λ.π
3.2 Μια δεύτερη υποκατηγορία των φόρων κατανάλωσης είναι οι φόροι που
επιβάλλονται σε ένα μόνο στάδιο της παραγωγικής διαδικασίας. Οι φόροι αυτοί
πλήττουν τη συνολική αξία του προϊόντος στο στάδιο που έχει επιλεγεί για την
επιβολή του φόρου. Τα στάδια, τα οποία συνήθως επιλέγονται για την επιβολή του
φόρου, είναι τρία : 1o της παραγωγής 2o του χονδρικού Εμπορίου και τέλος 3o του
λιανικού Εμπορίου.
3.3 Η τρίτη υποκατηγορία φόρων κατανάλωσης είναι οι φόροι που
επιβάλλονται σε δύο ή περισσότερα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας. Οι φόροι
αυτοί πλήττουν είτε τη συνολική είτε την προστιθέμενη αξία σε κάθε ένα από τα
στάδια που έχουν επιλεγεί για την επιβολή του φόρου, διακρίνονται δε σε δύο
υποκατηγορίες.
3.3.1 σωρευτικοί φόροι επί της δαπάνης , οι οποίοι επιβάλλονται
επί της συνολικής αξίας του προϊόντος, που έχει δημιουργηθεί μέχρι το κάθε
φορολογούμενο στάδιο και
3.3.2 ο φόρος επί της προστιθεμένης αξίας οποίος
επιβαρύνει μόνο στην αξία του προϊόντος, που δημιουργείται η προστίθεται σε κάθε
ένα φορολογούμενο στάδιο .
4η – Κατηγορία φόρων είναι οι φόροι περιουσίας.
Οι φόροι
περιουσίας έχουν ως φορολογική βάση το σύνολο ή ένα μέρος μόνο της αξίας των
περιουσιακών στοιχείων των ιδιωτικών φορέων.
Οι φόροι αυτοί μπορούν να
ταξινομηθούν σε 3 γενικές κατηγορίες.
4.1 Η 1η Υποκατηγορία – Φόροι που επιβάλλονται στην κατοχή της περιουσίας.
Το γεγονός ότι
το φυσικό ή νομικό πρόσωπο κατέχει ορισμένη περιουσία σε ορισμένο χρόνο –
ανεξάρτητα από τον τρόπο απόκτησης της – δημιουργεί στο πρόσωπο αυτό την
υποχρέωση να μεταβιβάσει στο Δημόσιο ένα μέρος της με τη μορφή φόρου.
Ανάλογα με το αν εκπίπτουν ή όχι από την αξία της περιουσίας τα χρέη και τα
λοιπά βάρη της, ο φόρος που επιβάλλεται στην κατοχή περιουσίας διακρίνεται σε 2
υποκατηγορίες
4.1.1 Φόρος καθαρής περιουσίας – ο οποίος επιβαρύνει συνήθως τα φυσικά
πρόσωπα και έχει ως φορολογική βάση την αξία όλων των περιουσιακών στοιχείων του
φορολογουμένου ( ακίνητα τραπεζικές καταθέσεις χρεόγραφα και έντυπα ), μειωμένη
κατά το ποσό των οφειλών του ( χρέη προς τρίτους υποθήκες και λοιπά )
4.1.2 Ο Ονομαστικός φόρος περιουσίας – ο οποίος επιβάλλεται επί της αξίας
όλων των περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου φυσικού ή νομικού προσώπου,
χωρίς να λαμβάνει υπόψη τις οφειλές του ή τις προσωπικές του συνθήκες . Ανάλογα
με το αν φορολογούνται όλα ή ορισμένα μόνο (πχ ακίνητα) περιουσιακά στοιχεία του
φορολογουμένου, ο ονομαστικός φόρους περιουσίας καλείται γενικός ή ειδικός.
4.2 Η 2η Υποκατηγορία φόρου περιουσίας είναι οι φόροι που
επιβάλλονται κατά τη μεταβίβαση της περιουσίας με ετεροβαρείς δικαιοπραξίες.
Η
περιουσία του φορολογούμενου είναι δυνατόν να αυξάνει, όταν ένα άλλο άτομο του
μεταβιβάζει περιουσιακά στοιχεία άνευ ανταλλάγματος. Οι φόροι περιουσίας που
επιβάλλονται στην περίπτωση αυτή, διακρίνονται, ανάλογο με τη αιτία για την
οποία μεταβιβάζεται η περιουσία
- Φόρους κληρονομιών, όταν η περιουσία μεταβιβάζεται κατά κληρονομιά
ή κληροδοσία ως φορολογική βάση μπορεί να ορισθεί είτε ολόκληρη η καταλειπόμενη
περιουσία του κληρονομούμενου πριν διανεμηθεί στους κληρονόμους , είτε οι κατά
ιδίαν κληρονομικές μερίδες ενός έκαστου φορολογούμενου . - Φόρους δωρεών όταν μεταβιβάζονται περιουσιακά στοιχεία με δωρεές
εν ζωή η αιτία θανάτου και - Φόρους γονικών παροχών όταν μεταβιβάζονται περιουσιακά στοιχεία
από τους γονείς στα παιδιά τους .
4.3 Η 3η Υποκατηγορία φόρων περιουσίας είναι οι Φόροι που
επιβάλλονται κατά τη μεταβίβαση της περιουσίας με διμερείς οι συναλλαγές.
Η
περιουσία δύο φορολογούμενων είναι δυνατό , με αμετάβλητο το ύψος της, να
μεταβάλει διάρθρωση, ως αποτέλεσμα της μεταβίβασης με αντιπαροχή περιουσιακών
στοιχείων από τον ένα φορολογούμενο στον άλλο . Στην κατηγορία αυτή υπάγονται οι
φόροι μεταβίβασης ακινήτων , οι φόροι επί των χρηματιστηριακών συναλλαγών κ.λ.π
