Οι σωστές αποφάσεις της ζωής μας και η αξιολόγηση μίας Επένδυσης !!

Προλεγόμενα :

Στην παρούσα ενότητα του Ακάλυπτου – όπως έχουμε τονίσει και στα προηγούμενα άρθρα – καταγράφουμε Οικονομικές θεωρίες & έννοιες με απλοϊκό τρόπο τις οποίες διαπλέκουμε με τομείς της καθημερινής μας ζωής . Χρησιμοποιούμε την Οικονομική Επιστήμη σαν φαλλικό όργανο για να ικανοποιήσουμε της ανάγκες της καθημερινότητας . Αφήνουμε την φαντασία μας ελεύθερη . Παραβιάζουμε τα όρια του “πρέπει” , κάνοντας μία απεγνωσμένη προσπάθεια να χρησιμοποιήσουμε την Οικονομική επιστήμη για να εξυπηρετήσουμε τον απλό άνθρωπο και όχι το πριμ των γραβατωμένων μάνατζερ . Εχουμε το πλεονέκτημα το όνομα μας να αποτελεί το άλλοθι για τις απόψεις που καταγράφονται και το χιούμορ κυματοθραύστη στην τσατίλα σας …

Θέμα – στόχος ανάπτυξης :

Να σας αποδείξω για ότι λάθη έχετε ( έχουμε) κάνει στην ζωή σας φταίει το γεγονός ότι συμπεριφερθήκατε σαν ζελεδιασμένος Οικονομολόγος αξιολογητής Ιδιωτικών Επενδύσεων .

– Αφού θα αρχίσετε να σκέφτεστε “πιάστε τον … έχει ξεφύγει” , θα σας δώσω το άλλοθι να καλέσετε και ψυχίατρο αφού θα αποτολμήσω να σας (μου) αποδείξω ότι για όσες σωστές αποφάσεις έχετε πάρει ή έχετε ζηλέψει από τρίτους οφείλονται στο γεγονός ότι ακολουθήθηκε μία συμπεριφορά ώριμου Οικονομολόγου αξιολογητή Δημοσίων (όχι ιδιωτικών) επενδύσεων .

– Πως να σας το συμπιέσω σε μία φράση ; “Αλλο να βλέπεις το δέντρο …. άλλο το δάσος … και άλλο ότι πίσω από το Δάσος υπάρχει μία ωραία παραλία” .

Ανάλυση :

1ος Μέρος – Αξιολόγηση Ιδιωτικής επένδυσης και αποφάσεις ατομικές – οικογενειακές

α. Οταν μία ιδιωτική επιχείρηση εξετάζει το ενδεχόμενο εάν θα πρέπει να προβεί σε μία επένδυση (πχ νέο εργοστάσιο) προβαίνει στην λεγόμενη “Αξιολόγηση της Ιδιωτικής Επένδυσης” . Το ίδιο κάνει ακόμα και μία ατομική επιχείρηση στην γωνία της γειτονιά σας , απλά το κάνει με “μπακάλικο και ασυναίσθητο τρόπο” .

β. Σκεπτικό αξιολόγησης Ιδιωτικής Επένδυσης : Εστω ότι το νομοθετικό πλαίσιο το επιτρέπει και μία επιχείρηση εξετάζει το ενδεχόμενο να κατασκευάσει ένα νέο Εθνικό δρόμο με δικά της έξοδα και με αμοιβή τα διόδια που θα ορισθούν .

– Σκέπτεται : Θα μου κοστίσει “σήμερα” 100 , θα εισπράξω το 1ο έτος 40 , το 2ο έτος 35 …… το 5ο 30 . Δηλαδή θα βάλω σήμερα 100 για να εισπράξω κατά την εκτίμηση μου σε 5 έτη συνολικά 130 . Αρα με συμφέρει να κάνω την επένδυση αφού και στα ομόλογα του δημοσίου (=μηδενικού ρίσκου) να έχω επενδύσει τα χρήματα μου για 5 έτη θα έχω μαζέψει 112 ενώ με την επένδυση θα έχω 130 (παραπάνω Κέρδος = 18) .
    (βέβαια στην πραγματικότητα η ανάλυση είναι επιστημονική αλλά εμάς δεν μας ενδιαφέρει όπως έχω δηλώσει στην εισαγωγή) .

γ. Σχέση , Αξιολόγησης Ιδιωτικών Επενδύσεων με την λήψη των αποφάσεων στην ζωή μας : Στην καθημερινότητα μας δεν λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση το ίδιο σκεπτικό ; Παραδείγματα (σύντομα) :

1. “Να αγοράσω αυτοκίνητο ;” . Υπολογίζουμε μηνιαίο εισόδημα που μπορεί να περισσεύει , οικονομίες που έχουμε μαζέψει , προκαταβολή που θέλει , ετήσια δαπάνες συντήρησης ΙΧ , κόστος αγοράς , δόση δανείου για το υπόλοιπο της αξίας κλπ . Υπολογίζουμε – συζητάμε … αποφασίζουμε.
2. “Να αλλάξω δουλειά και πόλη κατοικίας; “. Διαφορά μισθού , διαφορές σε έξοδα μετακίνησης , προοπτικές εξέλιξης , πιθανότητες απόλυσης – μετάθεσης . Υπολογίζουμε – συζητάμε … αποφασίζουμε.
      (εδώ βλέπετε αρχίζουμε και εισάγουμε παράγοντες που δεν ποσοτικοποιούνται πχ πιθανότητα απόλυσης , αλλά στο μυαλό μας του δίνουμε μία ποσοτική διάσταση έτσι ώστε να μπορέσουμε να εξάγουμε ένα αποτέλεσμα = απόφαση) .
3. “Να παντρευτώ την Φωφώ ;” . Εξοδα οικογένειας , μισθός μου , μισθός της , έξοδα 1ου παιδιού σε 3 έτη , μεγαλύτερο αμάξι , ενοίκιο για μεγαλύτερο σπίτι , κουβαρντάς πεθερός κλπ . Υπολογίζουμε – συζητάμε … αποφασίζουμε. (το συναισθηματικό μέρος ας μην το αναλύσουμε)
4. Λοιπά ανάλογα παραδείγματα με τους ανάλογους κατά περίπτωση παράγοντες .

δ. Ρίσκο Αξιολόγησης – εκτίμησης Ιδιωτικής επένδυσης ή “ιδιωτικής (οικογενειακής) απόφασης” : Και στις δύο περιπτώσεις προβαίνουμε σε ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ , άρα υπάρχει ένα ρίσκο να μην επαληθευτούν οι εκτιμήσεις , γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα . Δηλαδή , η υπό εξέταση επένδυση της επιχείρησης ή υπό σκέψη απόφαση της οικογένειας να έπρεπε να απορριφθούν ή το αντίθετο .

– Οσο πιο επιστημονική γίνει η δουλειά στην πρώτη περίπτωση και όσο καλύτερη αξιολόγηση (θεωρητική ποσοτικοποίηση) γίνει για τους μη ποσοτικούς παράγοντες στην 2η (πχ κουβαρντάς πεθερός) , τόσο πιο εύστοχη θα είναι η αξιολόγηση μας, άρα πιο εύστοχη η τελική απόφαση μας .

ε. Επίλογος 1ου μέρους :

– Βλέπετε ότι ο 1ος στόχος που θέσαμε επιβεβαιώνεται (σχέση Ιδιωτικών επενδύσεων και αποφάσεων μας) . Οσο πιο αφελής ή τσαπατσούλης ή ελαφρόμυαλος κλπ είναι κάποιος , τόσο μεγαλύτερα λάθη θα κάνει (πχ “αα μισθός μου 1.000 , αμάξι 15.000 , εεεε σε 20 μήνες το πολύ ξεχρεώνω”) .

– Εκτιμώ ότι η πλειοψηφία των Ελλήνων εντάσσεται σε αυτό το 1ο μέρος της ανάλυσης . Δεν είναι αφελής και κάνουν γενικά αρκετά πετυχημένες αναλύσεις και εκτιμήσεις για την οικογενειακή “ιδιωτική” τους “επένδυση” . Χμμμ… αλλά , αλλά , αλλά ! .

– Αλλά ξέρετε τι ταιριάζει απόλυτα εδώ ; . “Οταν όλα πάνε καλά δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα … εάν κάτι στραβώσει τότε βγαίνουν στην επιφάνεια και τα προβλήματα και τα λάθη και οι γκρίνιες και ενίοτε η κατάρρευση” .

– Τι δεν πήγε καλά ;
     α. Βλέπατε/με το δέντρο και όχι το δάσος και β. Μάλλον δεν θα είχατε/με διαβάσει το 2ο μέρος που ακολουθεί …..

2ος Μέρος – Αξιολόγηση ΔΗΜΟΣΙΑΣ επένδυσης και αποφάσεις ατομικές – οικογενειακές

  (δομή ανάπτυξης … αντίστοιχη με την αξιολόγηση της Ιδιωτικής επένδυσης)

α. Οταν ένας Κρατικός Φορέας εξετάζει το ενδεχόμενο εάν θα πρέπει να προβεί σε μία επένδυση (πχ κατασκευή νέας Εθνικού οδού) προβαίνει στην λεγόμενη “Αξιολόγηση της ΔΗΜΟΣΙΑΣ Επένδυσης” . Το ίδιο ΔΥΣΤΥΧΩΣ δεν κάνει καμία επιχείρηση (δικαιολογημένη) αλλά και κανένας σχεδόν από εμάς όταν διερωτάται εάν θα πρέπει να πάρει την Χ απόφαση (εδώ αδικαιολόγητα) .

β. Σκεπτικό αξιολόγησης Δημόσιας Επένδυσης : Οπως ήδη έχουμε διαβάσει εάν πχ την Εθνική οδό, την κατασκεύαζε μία ιδιωτική επιχείρηση θα προσμετρούσε κατά βάση το κόστος κατασκευής και τις διαχρονικές ροές εσόδων , βγάζοντας ένα τελικό συμπέρασμα για το εάν αξίζει να προχωρήσει στην επένδυση .

– Εάν η κατασκευή γινόταν από το Κράτος (όπως εξάλλου συνηθίζεται) τότε η ανάλυση και αξιολόγηση της επένδυσης δεν θα συμπεριλάμβανε μόνο το κόστος και τα διαχρονικά έσοδα . Στην αξιολόγηση μίας Δημόσιας Επένδυσης κατά κανόνα “σκεφτόμαστε” περισσότερο εις βάθος , προσμετράτε κοινωνικούς παράγοντες , είμαστε πιο αναλυτικοί κλπ .

– Στο παράδειγμα (της Εθνικής οδού) που τυχαία (;) χρησιμοποιήσαμε θα λάβουμε υπόψη μας τα κάτωθι δεδομένα :

1. Κόστος κατασκευής (αξιολογείται και στην περίπτωση της Ιδιωτικής επένδυση – κατασκευή από ιδιωτική επιχείρηση με παραχώρηση του δικαιώματος εκμετ/σης) .
2. Διαχρονικά έσοδα δηλαδή τα διόδια   (αξιολογείται και στην περίπτωση της Ιδιωτικής επένδυσης) .
3. Το κόστος από την απώλεια  (ΔΕΝ αξιολογείται στην περίπτωση της Ιδιωτικής επένδυσης) :
   • Θέσεων εργασίας (πχ περίπτωση εργαζόμενων σε φέρυ-μποτ Ρίου-Αντίρριου) ,
   • Των φόρων επί των κερδών (πχ των φέρυ-μποτ ως άνω) και
   • Γενικά με την αποτίμηση του Κόστους που θα έχει (έμμεσα ή άμεσα) για την Οικονομία (άρα και για την Κοινωνία) η κατασκευή του Δημόσιου Εργου – Επένδυσης .
4. Το όφελος (ΔΕΝ αξιολογείται στην περίπτωση της Ιδιωτικής επένδυσης) :
   • Από τα εισοδήματα , τους φόρους κλπ που θα πληρώνουν όσοι άνεργοι βρούνε δουλειά εξαιτίας του έργου (πχ super market , βενζινάδικα κατά μήκος τους δρόμου κλπ)
   • Το εθνικό όφελος που θα προκύψει από την οικονομία στην βενζίνη (πχ διότι ο δρόμος πχ Θεσσαλονίκη – Χαλκιδική έγινε συντομότερος κατά 1 ώρα)
   • Το πολλαπλασιαστικό όφελος που θα έχει η μείωση του κόστους μετακίνησης ανθρώπων και προϊόντων για τις επιχειρήσεις .
   • (Προσέξτε..) Το όφελος της Εθνικής Οικονομίας από την μείωση των τραυματισμών από Τροχαία (έξοδα νοσηλείας + ημέρες ανάρρωσης επί ημερήσιων εσόδων κλπ)
   • (Προσέξτε..) Το όφελος της Εθνικής Οικονομίας από την μείωση των νεκρών από Τροχαία (μέσος όρος ζωής – ηλικία νεκρού * ετήσιο εισόδημα κλπ κλπ )
   • Γενικά με την αποτίμηση του οφέλους που θα έχει (έμμεσα ή άμεσα) για την Οικονομία (άρα και για την Κοινωνία) η κατασκευή του Δημόσιου Εργου – Επένδυσης

– Διαπιστώνετε , ελπίζω .., ότι σε περιπτώσεις αξιολόγησης μία Δημόσιας Επένδυσης το σκεπτικό της ανάλυσης είναι πιο σύνθετο , ουσιαστικό και αντικειμενικό για το σύνολο της Οικονομίας – Κοινωνίας . Δεν θα αναλύσουμε εδώ … πως θα μετρήσουμε το όφελος σε κάθε περίπτωση πχ την μείωση των Νεκρών από τροχαία από το νέο επενδυτικό σχέδιο – εθνικό δρόμο , πιστέψτε με είναι πραγματική “επιστήμη” . Απλώς να ξέρετε με στατιστικούς και εθνικούς (γνωστούς) δείκτες πχ Κατά Κεφαλήν Εισόδημα κλπ μπορούν να ποσοτικοποιηθούν – προσμετρηθούν όλα .

γ. Σχέση , Αξιολόγησης Δημόσιων Επενδύσεων με την λήψη των αποφάσεων στην ζωή μας : Στην καθημερινότητα μας (όπως διαβάσαμε στο 1ο μέρος) λαμβάνουμε αποφάσεις με βάση το σκεπτικό αξιολόγησης μία Ιδιωτικής και όχι Δημόσιας (δυστυχώς) Επένδυσης . Διαβάσαμε μάλιστα κάποια ενδεικτικά παραδείγματα : α. Να αγοράσω ΙΧ ; β. Να αλλάξω δουλειά ; γ. Να παντρευτώ την Φωφώ ; κλπ .

– Τι θα γινόταν (όπως ισχυρίζομαι ότι θα έπρεπε) εάν η λήψη των αποφάσεων μας βασιζόταν στο μοντέλο σκέψης (αξιολόγησης) μίας Δημόσιας Επένδυσης ; . Ποιο παράδειγμα θέλετε να αναλύσουμε ; Προτείνω να αναλύσουμε το 2ο , ” Να αλλάξω δουλειά και πόλη κατοικίας ; ” . Λοιπόν …

δ. Ρίσκο Αξιολόγησης μεταξύ των περιπτώσεων : Και στις δύο περιπτώσεις προβαίνουμε σε ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ , άρα υπάρχει ένα ρίσκο να μην επαληθευτούν οι εκτιμήσεις , γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα . Βλέπετε ότι στις περιπτώσεις που εξετάζουμε ένα δίλημμα μας με κριτήρια αξιολόγησης μίας Δημόσιας Επένδυσης , εξ ορισμού λαμβάνουμε υπόψη μας και περισσότερους και πιο καίριους παράγοντες . Λογικά (για να μην πω “σίγουρα”) οι πιθανότητες να πάρουμε (=αξιολογήσουμε) μία απόφαση λανθασμένη ,είναι ασύγκριτά μικρότερες όταν η απόφαση θα έχει παρθεί με κριτήρια αξιολόγησης “Δημόσιας επένδυσης” παρά με κριτήρια “Ιδιωτικής Επένδυσης” .

– Επιπρόσθετα στο μοντέλο αξιολόγησης “Δημόσιας Επένδυσης” μπορούμε να θέσουμε (έμμεσα) και συντελεστές βαρύτητας (ενίσχυσης) για κάθε παράγοντας ξεχωριστά (πχ προσμετρούμε το όφελος της κοινωνίας από την μείωση των νεκρών από τροχαία όχι με τον μέσο φόρο που πληρώνει ο κάθε έλληνας αλλά με το μέσο ετήσιο εισόδημα κλπ) . Στο παράδειγμα μας … δεν θα είναι απίθανο κάποιος να εκτιμήσει το γεγονός …ότι το παιδί του δεν θα μεγαλώσει με τον φόβο των Ναρκωτικών και ότι θα το δει να έρχεται κλαίγοντας με αίμα στο γόνατο επειδή έπεσα στον κήπο με τα χώματα …. είναι το πιο σημαντικό από όλα (πχ βαρύτητα 90%) , άρα …. οι υπόλοιποι παράγοντες να πάνε να μαμηθούν (πχ βαρύτητα 10%)

ε. Επίλογος 2ου μέρους :

– Οσο πιο σημαντική είναι η απόφαση που καλούμαστε να πάρουμε για το Οικογενειακό – Επαγγελματικό – Οικονομικό μέλλον μας … τόσο πιο σπουδαία , αναγκαία , ασφαλής καθίσται η απόφαση αυτή να προέλθει από ένα μοντέλο ανάλυσης και αξιολόγησης όπως ακολουθείτε στις περιπτώσεις των Δημοσίων Επενδύσεων .

Γενικός επίλογος

– Πίσω από μία αποτυχημένη απόφαση σας ψάξτε να ανακαλύψετε με πιο μοντέλο σκέψης – ανάλυσης και αξιολόγησης είχατε πάρει τότε την απόφαση .

– Πίσω από την ευτυχία – επιτυχία που συναντάμε γύρω μας ή στο σπίτι μας , κρύβετε πάντα μία απόφαση που πάρθηκε :

1. Εάν είμαστε τυχεροί …με το μοντέλο της “ιδιωτικής επένδυσης” (η συνηθέστερη περίπτωση) . Οπου απλά κάποιος από τους παράγοντες που δεν μετρήσαμε δεν μας χάλασε το αποτέλεσμα (πχ στο 1ο παράδειγμα με την αγορά του ΙΧ … δεν μας έκλεψαν το αυτοκίνητο για να διαπιστώσουμε εκ των υστέρων ότι αφού το βρήκαμε σε ένα ρέμα πεταμένο δεν μας καλύπτει η ασφάλεια (μερική κλοπή) !! … άρα θα έπρεπε να αποφασίσουμε : αγορά ΙΧ με την κατάλληλη κάλυψη κλπ , δηλαδή , λάθος απόφαση που προήλθε από λάθος σκεπτικό-ανάλυση) .
2. Εάν είμαστε προνοητικοί και διαβασμένοι … με το Μοντέλο της “Δημόσιας επένδυσης” . Οπου το “τυχαίο και πιθανό” είχαν και έχουν τον ρόλο που τους αξίζει τίποτα παραπάνω…

– Αρα …. μπορώ να θυμίσω και να αντιστοιχίσω ότι :

1. Με το μοντέλο αξιολόγησης μίας Ιδιωτικής επένδυσης —– > Βλέπουμε το Δέντρο !!
2. Με το μοντέλο αξιολόγησης μίας Δημόσιας επένδυσης —– > Βλέπουμε το Δάσος !!

– Ομως εχθρός του “καλού” είναι το “καλύτερο” . Ακόμα και έτσι δεν είμαι ικανοποιημένος . Στόχος μας δεν θα είναι να προσπαθούμε να δούμε το “Δάσος” …. αλλά να δούμε ότι πίσω από το “Δάσος” υπάρχει μία υπέροχη παραλία με λυγερά κορμιά που διψούν για sex . Το πιθανότερο είναι να μην δούμε ποτέ την παραλία αλλά κανένα τηγάνι να μας έρχεται εκτοξευμένο από την οργισμένη σύζυγο …. σκύψτε λίγο … θα δείτε πλεόν το δάσος με άνεση…. και το τηγάνι θα χτυπήσει το δέντρο . Asxeto !!!

– Γιατί γράφτηκε αυτό το άρθρο ; . Διότι όπως αξιολογώ με την μέθοδο που αναφέραμε …..εάν βοηθήσω έστω και ένα άνθρωπο (asxeta εάν δεν το μάθω ποτέ) να αποφύγει ένα λάθος στην ζωή του , θα είναι η καλύτερη (και μοναδική) αμοιβή μου και ένας σοβαρός λόγος ύπαρξης αυτής της ιστοσελίδας ….που θα τον τονίζω στην κόρη μου όταν γκρινιάζει , στον format όταν θα “κλαίει” και θα θέλει πάλι μπισκότο και στην Πόπη όταν πλένει το τηγάνι που λέγαμε…. -))