asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
Ο βασικότερος, ίσως, παράγοντας που ωθεί το άτομο στον τζόγο είναι η προσδοκία του κέρδους και μάλιστα του μεγάλου, του σημαντικού κέρδους, χωρίς να απαιτείται να καταβληθεί μεγάλος κόπος ή ιδιαίτερη προσπάθεια. Εάν μάλιστα εξειδικεύσουμε στο καζίνο και τους παίκτες του, θα διαπιστώσουμε ότι είναι, ίσως, η μοναδική περίπτωση όπου τα κέρδη του τζόγου πληρώνονται άμεσα και χωρίς άλλη μεσολάβηση (άμεση απόδοση κέρδους σε αντίθεση με τα λαχεία και τα παιχνίδια του ΟΠΑΠ). Στην περίπτωση αυτή, ο παίκτης επιδιώκει και προσδοκά κέρδος πολλαπλάσιο του στοιχήματός του, ενώ είναι μηδαμινή η χρονική απόσταση ανάμεσα στο ποντάρισμα και το αποτέλεσμα το οποίο εάν είναι θετικό για τον παίκτη συνεπάγεται την άμεση πληρωμή του. Δεν πιστεύουμε ότι υπάρχει παίκτης, σε οποιοδήποτε είδος τζόγου, ο οποίος να μην προσδοκά κέρδος.
Εξίσου σημαντικός όμως, παράγοντας, είναι η λεγόμενη συγκίνηση του παιχνιδιού. Τα τυχερά παιχνίδια φέρουν το στοιχείο του ανταγωνισμού, ενώ η απόλαυση του τζόγου συνδέεται με την συναισθηματική διέγερση. Η όλη διαδικασία του στοιχήματος, του παιχνιδιού και του αποτελέσματος, είτε αυτό είναι θετικό για τον παίκτη είτε όχι, συναρπάζει και χαρίζει σε ορισμένους παίκτες μια ανείπωτη ευχαρίστηση, γεγονός που ορισμένοι, αρκετά εύστοχα, αποδίδουν με τον όρο «ηδονή του τζόγου». Εξάλλου, οι δεσμευτικοί κανόνες που διέπουν και ρυθμίζουν το κάθε τυχερό παιχνίδι, “προστάζουν” ουσιαστικά ένα διαρκή αυτοέλεγχο που τείνει στη χαλιναγώγηση των παθών και των παρορμήσεων, καθιστά τη ρύθμιση του ενστικτικού και θυμικού βίου όλο και πιο πολύπλευρη, πιο ομοιόμορφη, πιο σταθερή. Σ’ αυτό το ευρύτερο ερμηνευτικό πλαίσιο, ο τζόγος λειτουργεί ως ένα είδος «ελεγχόμενης απελευθέρωσης των συγκινήσεων».
Το πόσο σημαντικός είναι ο παράγοντας που αφορά τη συγκίνηση του παιχνιδιού, αποδεικνύεται από το γεγονός ότι παίκτες μεγάλης ηλικίας και με σημαντικό παρελθόν σε συμμετοχή τυχερών παιχνιδιών, αν και, συνολικά, δεν έχουν αποκομίσει αξιοσημείωτα χρηματικά ποσά ή και έχουν χάσει ακόμα μεγάλα ποσά, εξακολουθούν να παίζουν, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπάρχει και στους παίκτες αυτούς η προσδοκία του κέρδους.
Σημαντικός, εξάλλου, ψυχολογικός παράγοντας που ωθεί το άτομο στο τζόγο είναι η ανάγκη επιβεβαίωσης του “εγώ”, ειδικά μετά από ενδεχόμενες αποτυχίες σε προσωπικό επίπεδο. Ο τζόγος αποτελεί πολλές φορές διέξοδο για άτομα που έχουν ατυχήσει είτε στην προσωπική τους ζωή (οικογενειακά ή άλλα προβλήματα) είτε σε οικονομικά-επαγγελματικά θέματα. Τα άτομα αυτά έχουν την εντύπωση πως είναι αποτυχημένα και προσπαθούν μέσω του παιχνιδιού ν’ αποδείξουν στον εαυτό τους, κυρίως, αλλά και στους γύρω τους ότι είναι ακόμα ικανοί, έτοιμοι για ένα καινούργιο ξεκίνημα. Είναι ασταθείς χαρακτήρες και ανήκουν στη κατηγορία των ανθρώπων που ενθουσιάζονται και απογοητεύονται πολύ εύκολα. Εξάλλου, η ήττα στο παιχνίδι μπορεί να προκαλέσει στα άτομα αυτά το πικρό συναίσθημα μιας ακόμα ήττας στην καθημερινή τους ζωή, με τις όποιες συνέπειες.
Ασφαλώς θα πρέπει ν’ αναφερθούν και κάποιοι δευτερεύοντες παράγοντες όπως, για παράδειγμα, η τάση ορισμένων ατόμων για επίδειξη. Τα άτομα αυτά επιδιώκουν παίζοντας μεγάλα ποσά να εντυπωσιάσουν και να γνωστοποιήσουν την παρουσία τους στους άλλους.
Η περιέργεια είναι επίσης ένας ισχυρός παράγοντας αν και θα πρέπει να περιοριστεί κυρίως σε νεαρά άτομα ή σε ανθρώπους που δεν έχουν παρελθόν στα τυχερά παιχνίδια. Θα πρέπει επίσης να αναφερθεί και το “σύνδρομο στέρησης” που ισχύει, ειδικά στη χώρα μας, αναφορικά με τα καζίνο. Πλήθος ανθρώπων που μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν είχαν την αντικειμενική δυνατότητα, βρέθηκαν στους χώρους αυτούς μετά την ίδρυση και λειτουργία αυτών των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Ολοκληρώνοντας την αναφορά στους παράγοντες, θα πρέπει να επισημάνουμε ότι δεν είναι βέβαια οι ίδιοι για όλους, εκτός από την προσδοκία κέρδους που είναι κοινή, και ότι είναι πιθανό στο ίδιο άτομο ν’ αναγνωρίσουμε ταυτόχρονα περισσότερους από έναν. Το ίδιο ισχύει και για τις συνέπειες του τζόγου, που, ούτε από τους παράγοντες μπορούμε να τις αποσυνδέσουμε, ούτε από τους τύπους και τους χαρακτήρες των παικτών. Προτού αναφερθούμε στις συνέπειες, καλό θα ήταν να εξετάσουμε κάποια στοιχεία που αφορούν τα ατομικά χαρακτηριστικά των παικτών.
Δεν κρίνουμε σκόπιμο και χρήσιμο να εξετάσουμε εκτενώς και με λεπτομέρειες διάφορους τύπους παικτών. Κι αυτό γιατί, και ο τζόγος σε όλες του τις εκφράσεις, και το καζίνο, ειδικότερα, είναι μια μικρογραφία της κοινωνικής πραγματικότητας που βιώνουμε καθημερινά. Μπορούμε, λοιπόν, και εκεί να συναντήσουμε οποιοδήποτε τύπο ανθρώπου που θα συναντήσουμε και στην κοινωνία. Θα πρέπει, όμως, να επισημάνουμε κάποια χαρακτηριστικά στοιχεία που καθορίζουν λίγο-πολύ τη δράση, τη συμπεριφορά, τη ψυχολογία και τον τρόπο παιχνιδιού σε οποιαδήποτε μορφή τζόγου.
Τα βασικότερα από αυτά τα στοιχεία είναι εκείνα που συνθέτουν την προσωπικότητα του ατόμου και είναι εν ολίγοις η αγωγή, ο τρόπος και το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει κανείς, η παιδεία, η νοοτροπία, η καλλιέργεια και το επίπεδο μόρφωσης. Σε άμεση συνάρτηση με αυτά είναι και κάποια στοιχεία του χαρακτήρα όπως ενδεχομένως αδυναμίες, ο βαθμός αυτοπεποίθησης, αυτοκυριαρχίας, μεθοδικότητας, το κατά πόσον είναι κανείς ψύχραιμος και αποφασιστικός, οι ικανότητες, οι εμπειρίες καθώς και η δυνατότητα αντιμετώπισης δύσκολων καταστάσεων.
Όλα τα παραπάνω καθορίζουν και τον τρόπο παιχνιδιού αλλά και την συμπεριφορά καθώς και την γενικότερη παρουσία του ατόμου στους χώρους αυτούς. Καθορίζουν, όμως, σε μεγάλο βαθμό και τις συνέπειες του τζόγου που τουλάχιστο σε ατομικό επίπεδο δεν είναι για όλους οι ίδιες.
Ξεκινώντας, λοιπόν, την αναζήτηση των συνεπειών θα πρέπει να κάνουμε ένα βασικό διαχωρισμό σε ατομικές και κοινωνικές επισημαίνοντας ταυτόχρονα, το γεγονός ότι είναι αλληλένδετες. Όπως και οι παράγοντες που ωθούν στον τζόγο, έτσι και οι συνέπειές του καθώς και το μέγεθος και η έντασή τους εξαρτώνται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τα στοιχεία του χαρακτήρα και της προσωπικότητας των παικτών.
Η παθολογική εξάρτηση είναι η αμεσότερη συνέπεια που οδηγεί και σε αρκετές άλλες εξίσου ή και περισσότερο σοβαρές. Το άτομο γίνεται αντικοινωνικό, απομονώνεται και δεν σκέπτεται τίποτα άλλο εκτός από το παιχνίδι ή την επόμενη επίσκεψη στο καζίνο. Παύει να έχει κοινωνικές σχέσεις, ενώ ίσως αναπτύξει μια ιδιόμορφη σχέση με άλλους παίκτες που συνήθως περιορίζεται σ’ αυτόν τον χώρο. Ο αντίκτυπος στο ευρύτερο περιβάλλον του παίκτη είναι σοβαρός. Οι αρνητικές συνέπειες στο ευρύτερο περιβάλλον του ατόμου αυτού είναι άμεσες. Προβλήματα επίσης αναφορικά με τον τζόγο και τις λειτουργίες του εστιάζονται ιδιαίτερα στις τοπικές κοινωνίες εξαιτίας της φύσης και του ιστού των κοινωνιών αυτών.
Ο τζόγος επιτελεί μια συμπληρωματική λειτουργία. Πίσω από τις μελέτες για τον τζόγο υπάρχει το ερώτημα. Τι είδους κοινωνία είναι αυτή, όπου όλο και περισσότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν μέρος του ελεύθερου χρόνου τους για να συμμετάσχουν στον τζόγο;
Πολλές ασχολίες, σχέσεις και δραστηριότητες παρέχουν ικανοποίηση μόνο εάν όλοι οι εμπλεκόμενοι μπορούν να ελέγξουν σταθερά και τακτικά τις πιο αυθόρμητες λιμπιντικές, θυμικές και συναισθηματικές παρορμήσεις τους καθώς και τις μεταβαλλόμενες διαθέσεις τους. Η κοινωνική επιβεβαίωση και η επιτυχία στην κοινωνία, αν και δεν έχει σαφή διαχωριστική γραμμή, εξαρτάται έως ένα βαθμό από την αξιόπιστη θωράκιση – όχι πολύ ισχυρή ούτε πολύ αδύναμη – του ατομικού αυτοέλεγχου.
Στον τζόγο διακρίνουμε αλλαγές στον κώδικα της συμπεριφοράς και των αισθημάτων. Οι συντεταγμένες και ο έλεγχος της συμπεριφοράς και των αισθημάτων, στον τζόγο διαφοροποιείται και γενικεύεται. Όμως, σκόπιμο είναι η εκδήλωση έντονων συναισθημάτων να γίνεται ταυτόχρονα πιο ομαλά και πιο ήπια, χωρίς τις ακρότητες της αυτοτιμωρίας και της αυτοεπιείκειας. Εκδηλώσεις έντονης έξαψης, βίαιες αντιδράσεις που αφήνονται στο έλεος ανεξέλεγκτων συναισθημάτων, θεωρούνται παθολογικές και ίσως ένα επικίνδυνο πρελούδιο αρνητικών συνεπειών. Ωστόσο, η συγκράτηση των έντονων συναισθημάτων, η υπαγωγή της συμπεριφοράς, του θυμικού βίου και των συναισθημάτων σε διαρκή έλεγχο καθ’ όλη τη διάρκεια, μπορούν να προκαλέσουν εντάσεις. Έτσι, τελικά, τα συναισθήματα που εκλύονται στην κατάσταση της δραστηριότητας του τζόγου είναι αμφιθαλή αυτών που εκλύονται στην “πραγματική” κοινωνική ζωή. Οι συμμετέχοντες (παίκτες) μπορούν, όπως στην πραγματική ζωή, να είναι διχασμένοι ανάμεσα στην ελπίδα της επιτυχίας και το φόβο της ήττας
. Επιπλέον, τα πολύ δυνατά και ισχυρά αισθήματα που εκλύονται στον τζόγο, σε ορισμένους παίκτες λειτουργούν απολαυστικά και απελευθερωτικά, καθώς οι άνθρωποι στην κοινωνία είναι πιο απομονωμένοι, εσωστρεφείς και έχουν λίγες ευκαιρίες για εκδήλωση έντονων συναισθημάτων. Έτσι, ενώ η ρουτίνα της ζωής, δημόσιας ή ιδιωτικής, απαιτεί από τους ανθρώπους να ελέγχουν τις διαθέσεις και τη συμπεριφορά τους, το θυμικό και τα συναισθήματά τους, οι δραστηριότητες του τζόγου τους επιτρέπουν να κινούνται πιο ελεύθερα σε έναν ειδικά συγκροτημένο χώρο, αυτόν του τζόγου.
Ορισμένα άτομα έχουν την ικανότητα να μεταλλάσσουν και να διοχετεύουν τις ορμές και τα αισθήματά τους σε δραστηριότητες τζόγου, ενώ σε άλλες περιπτώσεις, βρίσκουν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να συμβιβάσουν τις απαιτήσεις της ζωής (οι οποίες επιτάσσουν ένα συνεχή και λογικό έλεγχο) και των αντιπροσώπων τους (οι φορείς του αυτοελέγχου γνωστοί ως συνείδηση και λογική) με τις ανάγκες για ικανοποίηση των ενστικτωδών, θυμικών και συναισθηματικών τους παρορμήσεων. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αυτές οι δύο κατηγορίες απαιτήσεων – ή κάποιες από αυτές – αλληλοσυγκρούονται διαρκώς, ενώ οι εντάσεις και το άγχος είναι πολύ διαδεδομένα. Οφείλουμε λοιπόν να ανταποκριθούμε και να προσαρμοστούμε στη λειτουργία εκτόνωσης των εντάσεων.
Θα μπορούσαμε να επεκταθούμε εκτενώς και σε μεγάλο βαθμό στην παρουσίαση και ανάπτυξη στοιχείων κοινωνιολογίας του τζόγου. Κάτι τέτοιο, όμως, θα υπερέβαινε τη θεματική, τους στόχους και τα όρια αυτού του βιβλίου.Κλείνοντας την ενότητα αυτή, να υπογραμμίσουμε και πάλι ότι οι παράγοντες που ωθούν στον τζόγο και οι συνέπειές του έχουν να κάνουν με ευρύτερες κοινωνικές δομές ενώ εξαρτώνται σε καθοριστικό βαθμό από το χαρακτήρα και την προσωπικότητά μας
Τα “τυχερά παιχνίδια” έχουν κατά καιρούς “υμνηθεί” σε κινηματογραφικές ταινίες, τραγούδια αλλά και σε λογοτεχνικά κείμενα, με αποκορύφωμα το κλασσικό αριστούργημα του κορυφαίου Μοσχοβίτη συγγραφέα – μηχανικού Φιοντόρ Μιχαήλοβιτς Ντοστογιέφσκι “Ο Παίκτης”.
