asxetos.gr 15 χρόνια χρηστικό περιεχόμενο
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Όχι μόνο ένα και δύο ή τρία αλλά τέσσερα, όσα και τα γνωστά παιδιά του Πειραιά, είναι τα κοινά που διατρέχουν τα τρία μέρη της νέα αυτής τριλογίας. Το πρώτο είναι η βιολογικότητα. Είτε αφορά την περιφερειακή χωροταξία και τη γεωγραφία είτε την ανθοκομική είτε ακόμη και τη Δημοκρατία. Το δεύτερο κοινό σχετίζεται με τα άνθη. Είτε πρόκειται για τα ρόδα και τον ομώνυμο δρόμο τους είτε για την τουλίπα είτε για το άνθος του καλού, όπως οφείλει να είναι η πολιτική Δημοκρατία. Το τρίτο είναι Ο «ΕΚΤΟΣ» ΧΩΡΟΣ. Με κεφαλαία γράμματα και κοινός και για τα τρία μέρη. Είτε πρόκειται για την περίπτωση των Πομάκων είτε και για την ενσωμάτωση στην ανθοκομική του μέρους της Ελληνικής χλωρίδας ως προς τις τουλίπες είτε τέλος αφορά την πολιτική και την ίδια τη Δημοκρατία. Το τέταρτο είναι ο ίδιος ο τίτλος. Κοινό εδώ είναι το κενό. Ένα κενό πολύμορφο. Είτε το πολιτικό κενό στο πρώτο μέρος και στο δεύτερο είτε κυρίως, στο τρίτο.
1. Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΡΟΔΩΝ
Ανάμεσα στα πολλά θετικά και δώρα που φέρνει μαζί της μια νέα διεθνής οδική αρτηρία υπάρχουν και αρνητικά σημεία τα οποία μια χωροταξική και αναπτυξιακή πολιτική παιδεία οφείλει να εντοπίσει και να αντιμετωπίσει έγκαιρα. Μιλώ για την Εγνατία οδό και την κεντρικότητα που η ίδια δημιουργεί και η οποία λόγω της έλξης που προκαλεί στην εκατέρωθεν γεωγραφική ζώνη της και κυρίως προς τα βόρεια, απαιτεί αναπτυξιακά αντίβαρα, ώστε να μη υπάρξει ένα νέο ρεύμα καθόδου σε κεντρικότερες περιοχές. Για αυτό άλλωστε εδώ και αρκετά χρόνια, πρότεινα την κατασκευή νέων παράλληλων δρόμων, όπως είναι η σύνδεση της Καστοριάς με την Κέρκυρα, διαμέσου Κόνιτσας και Σαγιάδας, καθώς επίσης και ο Μακεδονικός δακτύλιος, η σύνδεση δηλαδή των δεκατριών Μακεδονικών πόλεων -αυτών των χερσαίων μας Κυκλάδων- μεταξύ τους.
Το έκανα για ένα επιπλέον λόγο. Γιατί το ακτινικό μοντέλο στη χώρα χρεοκόπησε από δεκαετιών. Σε ότι αφορά το Θρακικό κλάδο της Εγνατίας, αυτό που απουσίαζε ως πρόταση αντιμετώπισης των όποιων αρνητικών παρενεργειών από την εφαρμογή στην πράξη της κεντρικότητας της ιστορικής οδού, ήταν ένας δρόμος κατά μήκος των υπωρειών της οροσειράς της Ροδόπης. Ο δρόμος σύνδεσης του Εχίνου Ξάνθης με το Γονικό Έβρου. Ο οποίος εκτεινόμενος στα δυτικά προς τη Σταυρούπολη, τη Δράμα και το Μακεδονικό δακτύλιο, και επόμενα το διευρωπαϊκό άξονα No X, και στα Βόρεια και τα Ανατολικά διαμέσου Κυπρίνου προς το Ορμένιο και επόμενα το διευρωπαϊκό άξονα No IX, θα ολοκληρώσει με βάση και τις προηγούμενες προτάσεις, την παράλληλη και ορεινή Εγνατία ως ένα πολύμορφο αρχιτεκτονικό, τουριστικό και βιολογικό αναπτυξιακό μοντέλο και μέτωπο. Έστω ένα πρώτο σκαρίφημά του στα χαρτιά. Μια ακόμη παρεγνατία, για να θυμηθώ και το μακαρίτη τον επί της Οδοποιίας καθηγητή μου στο Πολυτεχνείο, Παρασκευά Σκοπετέα.
Ειδικά όμως το τμήμα Εχίνου Γονικού έχει και μια άλλη διάσταση. Συνδέει δυο Πομακικούς οικισμούς, όπως το ίδιο συμβαίνει και με πολλά άλλα ενδιάμεσα χωριά πλησίον των οποίων διέρχεται. Από τη στιγμή δε που σε ένα προηγούμενο κείμενο παρομοίασα την Πομακική κοινωνία σαν βιολογική τριανταφυλλιά {1}, είναι λογικό ο δρόμος που την ενώνει να χαρακτηριστεί ως ο δρόμος των ρόδων. Και επιπλέον, να γεμίσει με ρόδα ολόκληρη η ευρύτερη περιοχή.
Τότε είναι που το όνομα του ιερού αυτού όρους της Ροδόπης θα έχει αποκτήσει κι ένα εννοιολογικό, όπως έχουν πολλές άλλες Ελληνικές λέξεις, αντίκρισμα. Όπως η Ευρώπη. Η οποία κατά μια ετυμολογική εκδοχή προέρχεται από τις λέξεις «ευρύς» και «ορώ», που σημαίνει βλέπω μακριά. Κατά την ίδια έννοια, θα μπορεί και η Ροδόπη να παραπέμπει πλέον στις λέξεις «ρόδο» και «ορώ». Βλέπω ρόδα. Ναι μεν η κοιλάδα των ρόδων, όπως και η αντίστοιχη των Θρακών βασιλέων βρίσκονται στην περιοχή του Kazanluk της κεντρικής Βουλγαρίας, όμως αυτό δεν εμπόδισε τα εορτολόγια να γράφουν το όνομα Ροδόπη, με ωμέγα. Ως Ροδώπη. Όπως η Ευρώπη. Απλά εγώ μιλώ για μια Ροδώπη, όχι μόνο όνομα αλλά και πράγμα.
Πέραν της ονομασίας και της αντιμετώπισης των παρενεργειών από την κεντρικότητα που έλεγα, τόσο ο δρόμος των ρόδων, όσο το όρος τους, έχουν να παίξουν ένα ακόμη σημαντικό ρόλο. Να συμβάλουν στη δημιουργία μιας συν-αναπτυξιακής περιοχής Βαλκανικότητας και γεωοικονομίας στη Βορειοελλαδική χώρα. Η οποία θα είναι η Πέμπτη στη σειρά {2}. Να καταστούν χώροι υποδοχής διαμέσου των λεγόμενων κάθετων αξόνων όπως επίσης χώροι επανένωσης των αρχέγονων αυτών Θρακών, των Πομάκων. Είτε ζουν στην Ελλάδα είτε στη Βουλγαρία. Μια επανένωση, μέρος της Ένωσης της Ε.Ε.
_________
Σημείωση {1}, Χρήστος Κηπουρός, Pomaki, Πομάκοι, Pomaks, Pomatski, Pomaklar, βλ. ιστοσελίδα Δ.Π.Θ. http://alex.eled.duth.gr/kipouros/
Σημείωση {2}, Οι άλλες τέσσερεις είναι: 1. Η μεταξύ Νοτίου και Βορείου Ηπείρου αναπτυξιακή επανένωση στην οποία ο οδικός άξονας: Ιωάννινα-Αργυρόκαστρο-Αυλώνα-Χειμάρα-Άγιοι Σαράντα- Ηγουμενίτσα, όπως και η ενσωμάτωση σε αυτόν της Πρεμετής και της Κλεισούρας, μπορούν να περιληφθούν ως επιπλέον τμήματα του οδικού όσο και του σιδηροδρομικού δικτυακού συστήματος «Εγνατία-Ιόνια οδός». 2 & 4. Η συνάρθρωση του προτεινόμενου επίσης παραλιμνίου οδικού και σιδηροδρομικού άξονα: Καστοριά-Κορυτσά-Πόγραδετς-Ωχρίδα-Μοναστήρι-Φλώρινα-Έδεσσα με τον αντίστοιχο Μακεδονικό δακτύλιο. Τον οδικό και σιδηροδρομικό άξονα των δεκατριών πρωτευουσών των Νομών της Μακεδονίας. 3. Η μεταξύ Αλεξανδρούπολης και Μπουργκάς ευρύτερη συν-αναπτυξιακή ζώνη καθώς και η πρόταση για μια νέα οδική και σιδηροδρομική σύνδεση με της Τουρκία στο ύψος του Πυθίου Διδυμοτείχου. {Περισσότερα για αυτά υπάρχουν στην εργασία: Σημειώσεις Πολιτικής Γεωοικονομίας, καθώς και στο βιβλίο: Αγώνας για τη γεωοικονομική Δημοκρατία.
2. ΒΙΟΛΟΓΙΚΗ ΤΟΥΛΙΠΑ
…Kαιρός ν’ ανοίξουν τ’ ουρανού οι γαμήλιες ευωδιές
Nα μπει του τραγουδιού ο λαλές στα περβολίσια νειάτα
Tου κάθε αγώνα η τρικυμία να σπαρθεί στη θάλασσα
Φτέρες να στείλλουν μήνυμα στα πρωινά πουλιά:
Kαιρός, καιρός να ξημερώσει πια
H Aνατολή περήφανη σ’ αδερφική αγκαλιά!…
Οδυσσέας Ελύτης,
{Από το «Καλωσύνη στις λυκοπορίες»},
Ναι μεν η Ευρωπαϊκή πολυτελής εκείνη άμαξα με τα άλογά της, που αντί του ζεύγους των ευγενών του μεσαίωνα είχε στο εσωτερικό μια τουλίπα, ταξίδεψε μέχρι την Κωνσταντινούπολη κατά το έτος 1954, προκειμένου να γιορτάσει τα τετρακόσια χρόνια από την εισαγωγή και την καλλιέργεια της τουλίπας στη Γηραιά Ήπειρο, και κυρίως στην Ολλανδία, όμως μόνο σαν ένα Ολλανδικό αστείο μπορεί να φαντάζει η εκδοχή ότι το όμορφο αυτό λουλούδι είχε ανακαλυφθεί από τους Οθωμανούς, ίσως από κάποιο πρόγονο του Σουλεϊμάν του μεγαλοπρεπούς, που διατηρούσε όντως έναν μεγάλο κήπο με άνθη που αργότερα ονομάστηκαν τουλίπες. Εκτός και αν κανείς συγχέει την εξαγωγή με την προαγωγή, προβάλλοντας ως επιχείρημα την όντως μουσουλμανική ονομασία του λαλέ.
Μπορεί ο μύθος της λατινικής λέξης «τουλίπα» να σχετίζεται με τα τουλπάνια, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι παραπέμπει αποκλειστικά στα εξ αυτών τουρκικά. Τα λέω αυτά διότι ως ένα αυτοφυές φυτό ενδημούσε από αμνημονεύτων ετών σε μια ιδιαίτερα εκτεταμένη περιοχή. Από το Καζακστάν, την Αρμενία και κύρια το Ιράν και το Πακιστάν, ως τη Μικρασιατική χώρα και την Ανατολική Μεσόγειο. Από το Κουρδιστάν, με την tulipa Kurdica, την Κύπρο με την tulipa Kypria, και την Κρήτη με την tulipa Kretica, έως την Πάρνηθα, το Παγγαίο και τη Ροδόπη με την tulipa Rhodopaea ή και Thracica, όπως τις ονομάζουν στη γειτονική Βουλγαρία, και έως το νησί της τουλίπας, τη Χίο με τις τέσσερεις αν όχι και περισσότερες ποικιλίες. Ας μην επεκταθώ στη χλωρίδα της Δαδιάς με τις σπάνιες τουλίπες. Είτε είναι η tulipa silvestris είτε η australis. Ας πάω στο όνομα.
Άλλοι τις αποκαλούν άγριες τουλίπες και άλλοι πάλι χρησιμοποιούν παραφθορές της τουρκικής ονομασίας, λέγοντας τες λαλάδες, όπως κάνουν στη Χίο ή λαλέδες, όπως στη Θράκη, στην Κύπρο και αλλού. Εφόσον όμως δεχθούμε ότι το όνομα τουλίπα έχει διεθνώς πλέον επικρατήσει, τότε μια ονομασία για την περίπτωση της χώρας μας είναι ο όρος βιολογική τουλίπα. Γιατί αυτό ακριβώς είναι. Και μάλιστα χωρίς κανένα κόστος αφού είναι αυτοφυής και με λίγη καλή προσπάθεια μπορούσε να γεμίσει πολλές αδιάθετες δημόσιες εκτάσεις. Όπως σήμερα η ίδια αυτή ποικιλία της κόκκινης τουλίπας -μοιάζει πολύ με την tulipa thracica, που έλεγα- υπάρχει σε πολλές αυλές Θρακικών σπιτιών, και όπου αναπαράγεται με βάση φυσικούς νόμους και χωρίς μεγάλη ανθρώπινη μεσολάβηση. Όπως υπάρχει και στα χωράφια. Μάλιστα σε κάποια χωριά, π.χ. στους Μεταξάδες, όπου την αποκαλούν μπζιούρ, τη θεωρούν συνώνυμο του κόκκινου, αφού συνηθίζουν τη φράση «κοκκίνισες σαν το μπζιούρ».
Η πρόταση είναι σαφής όσο και απλή και χωρίς κόστος. Είτε αφορά πολιτικές χρηματοδότησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τα τσαλιά καθώς και τα γνωστά σκάνδαλα των οικοπάρκων είτε πρόκειται για το ίδιο το Ελληνικό Δημόσιο, τους ΟΤΑ αλλά και τους αγρότες καλλιεργητές όπως επίσης τους ανθοκόμους. Συγκεκριμένα μιλώ για τη βιολογική ανθοκομία και την εξ αυτής ανθοκομία της βιολογικής τουλίπας. Μιλώ για τη δημιουργία μικρών στην αρχή ανθοκομικών εκτάσεων, τόσο ως αγροτικούς χώρους, όσο ως υψηλής αισθητικής τοπία. Ειδικά για τη Θράκη η ίδια αυτή ιδέα έρχεται να εμπλουτίσει μια παλαιότερη πρόταση που έκανα για το εθνικό βιολογικό πάρκο της. Ένα μοντέλο που στη συνέχεια μπορεί να εφαρμοστεί παντού στη χώρα. Μιλώ για τη σταδιακή ύφανση ενός νέου Ελληνικού τάπητα και το ζωγράφισμα με τις επιπλέον πινελιές της κόκκινης τουλίπας του ομώνυμου πολύανθου -όπως είναι και η ίδια η φύση- ζωγραφικού πίνακα. Ούτε τριανταφυλλομανίες ούτε τουλιπομανίες. Άλλωστε εκτός από βασιλιάδες λουλουδιών και μονοκαλλιέργειες, δηλαδή το «μοναρχικό» σύστημα, υπάρχει η φυσική Δημοκρατία. Αυτό διδάσκει και η φυσική ιστορία, που αφήνει να ανθίσουν όλα τα λουλούδια.
___________
Σημείωση {1} Το περιστατικό με την Ολλανδική, όπως είπε, άμαξα με το διηγήθηκε ένας φίλος και συμπολίτης, ο Χαράλαμπος Μιχαηλίδης, που την είχε δει να περνάει από το Διδυμότειχο -τον μόνο τότε δρόμο προς την Τουρκία- στα μέσα της δεκαετίας του ΄50, εντυπωσιασμένος από το όλο σκηνικό. Από τις δυο σειρές των αλόγων, την πλατφόρμα που ακολουθούσε με τα εφεδρικά άλογα, καθώς και το τροχόσπιτο.
3. Ο «ΕΚΤΟΣ» ΧΩΡΟΣ
Δεν πρόκειται βέβαια για κάποιο νέο πολιτικό χώρο, ο οποίος ως ο «έκτος» στη σειρά θα προστεθεί στους πέντε που ήδη απαρτίζουν την πολιτική Ελλάδα. Ο τίτλος αφορά άλλη λέξη. Εκείνη που τονίζεται στη λήγουσα. Τη λέξη «εκτός». Είναι ο «εκτός» των κομμάτων, των τειχών και των σπαραγμάτων της αλήθειας, χώρος. Ναι μεν «εκτός», όμως ο μόνος εντός, όπου βρίσκεται η δύναμη του πολίτη που μπορεί να γίνει μέχρι παντοδυναμία. Και καταρχήν να ανακτηθεί η διανοητική, πολιτική, ηθική και ψυχική του ισορροπία. Αφήνοντας το κόμμα του θα μπορέσει να κάνει αυτό που αδυνατούσε. Να σκεφτεί και να περιγράψει το «νέο» αλλά και να το αντιπαραβάλλει απέναντι στο χτεσινό και σημερινό «παλιό» που αποδείχτηκε η άλλη όψη του τίποτε. Για να γίνει όμως αυτό χρειάζεται να αποχαιρετίσει το κόμμα του και να φύγει. Να λύσει τους ζυγούς, χωρίς να περιμένει το γνωστό εκείνο παράγγελμα που άλλωστε οίκοθεν δεν πρόκειται να δοθεί ποτέ. Απέναντι στο υπαρκτό, μεταξύ των άλλων, κληρονομικό και για αυτό αντιδημοκρατικό και επόμενα άδικο πολιτικό δίκαιο, άλλη κίνηση δεν απομένει.
Το «εκτός» όντως λέει κάτι. Αντίθετα η φράση που λέει: «ο λαός μίλησε», δεν λέει τίποτε. Ένας άλλωστε λαός όμηρος αν όχι έρμαιο γραφειοκρατικών μηχανισμών και τηλεοπτικών δομών που μόνο Δημοκρατία δεν συνιστούν, σαφώς και δεν έχει όρεξη να μιλήσει. Μήπως και τι να πει; Ότι εμπνέεται από την κομματική και τηλεοπτική σαβουροκρατία; Η απουσία κινημάτων αυτό δείχνει. Αν υπάρχει ένα δόγμα της υπαρκτής πολιτικής Ελλάδας είναι ότι η λογική αποτελεί ουτοπία αν όχι ανοησία. Όμως αν η συμμετοχή σε όλα αυτά, δεν τα νομιμοποιεί, τότε τι άλλο κάνει; Γιατί δεν είναι λίγοι οι κοινωνικοί χώροι που έχουν αποδημοκρατισθεί. Η Δημοκρατία μπορεί πλέον να αναζητηθεί μόνο σε άθικτους κοινωνικούς χώρους. Αυτοί χρειάζεται να βρεθούν και γιατί όχι, να αναδημιουργηθούν. Θα συνδράμει σε αυτή την προσπάθεια η συμμετοχή των δυνάμει απεχόντων μελών και στελεχών-προβάτων. Δεν τα λέω εγώ έτσι. Άλλοι τα θεωρούσαν και τα θεωρούν τέτοια. Από τη μια μιλούν υποκριτικά για τον ενεργό πολίτη ενώ από την άλλη κυνικά τον θεωρούν πρόβατο που όταν φύγει από το μαντρί το τρώει ο λύκος.
Αν υπάρχει νέα συμμετοχή αυτή είναι η αποχή από τα κόμματα. Εννοείται και από τη δημιουργία νέων. Ως τώρα, γίνονταν μεμονωμένα. Μπορεί όμως να γίνει και ομαδόν. Είναι μια ελπίδα. Αντί εκ των έσω, η Δημοκρατία χρειάζεται να αναζητηθεί εκ των έξω. Ας σκεφτεί αυτή την εκδοχή ο πολίτης. Την «εκτός» της συμβατικής ή εναλλακτικής πολιτικής όσο των αθηναϊκών Μέσων, κοινωνική δύναμη. Μικρή μεν, που μπορεί όμως να τη μεγαλώσει η φιλόξενη στάση των διαδικτυακών κόμβων και των περιφερειακών φύλλων.
Αν τα υπαρκτά κόμματα είναι γενετικά τροποποιημένοι οργανισμοί, που δεν χωράει αμφιβολία περί αυτού, τότε η Τέταρτη Δημοκρατία που προτείνεται {1}, δεν είναι παρά μια νέα μορφή Δημοκρατίας. Βιολογική Δημοκρατία. Για να το εκφράσω δε με όρους πολιτικής ανθοκομικής και θρησκειολογίας, είναι ένα από τα άνθη του καλού. Ένα ρόδο, μια τουλίπα. Τα οποία όμως άνθη όχι μόνο δεν τα αφήνουν να ανθίσουν αλλά αυτό που γίνεται είναι η συστηματική τους εκρίζωση. Φυσικοί αυτουργοί σε αυτήν είναι δύο κοινότητες. Εκείνες των κομμάτων και των Μέσων. Στην ουσία πρόκειται για μια κοινότητα. Ποιο είναι το κοινό; Το ενιαίο της θεματολογίας. Τα ίδια περίπου λένε όλοι οι τηλεοπτικοί σταθμοί, όπως το ίδιο κάνουν και όλα τα πολιτικά κόμματα. Και ιδίως τα εξ αυτών κυβερνητικά.
Δεν είναι λίγοι οι εκ των κομμάτων, της τηλεόρασης ή ακόμη και άνθρωποι του πνεύματος καθώς επίσης και ακαδημαϊκοί, οι οποίοι σωστά επισημαίνουν το χρόνιο διανοητικό, πολιτικό και ηθικό κενό που υπάρχει στη χώρα ενώ παράλληλα σκέπτονται και προτείνουν με ποιο τρόπο μπορεί να καλυφθεί. Το αρνητικό είναι ότι υιοθετούν το γνωστό εκείνο σόφισμα, ότι στη Δημοκρατία δεν υπάρχουν κενά και όταν εμφανιστούν, τότε έρχεται η ίδια η ιστορία να τα καλύψει. Μόνο που στην όλη αυτή κατάστρωση της πολιτικής τους εξίσωσης δεν λαμβάνουν υπόψη ότι μερικές φορές, όπως στη συγκεκριμένη, κατά την οποία δεν υπάρχει Δημοκρατία, η ιστορία δεν φέρεται, όπως οι ίδιοι προβλέπουν, και κυρίως όπως θα ήθελαν να φερθεί.
Να το πω και διαφορετικά. Ναι μεν έχουν δίκαιο για την πλήρωση του κενού, όπου συνήθως βέβαια οι ίδιοι φαντάζονται να παίζουν και κάποιους πιο σοβαρούς ρόλους, όμως αυτό είναι τελικά εκείνο που τους εμποδίζει να αντιληφθούν τι μεγάλη δύναμη εμπεριέχει η απλή ιδέα φυγής από τα κόμματα. Αν πάλι επιμένουν στην κάλυψη του κενού, τότε δεν μένει άλλη λύση από το να καταστούν οι ίδιοι πειραματόζωα, εφαρμόζοντας τη φυγή στους ίδιους τους εαυτούς τους. Άλλωστε δεν είναι λίγες οι φορές κατά τις οποίες η λύση ενός προβλήματος κρύβεται στον αντίποδα. Για αυτό και λέω ότι αντί για την πλήρωση του κενού καλύτερα είναι να μιλάμε για την εκκένωσή του.
__________
Σημειώσεις
Σημείωση {1}, Χρήστος Κηπουρός, Τέταρτη Δημοκρατία, έκδοση 36η,
Βλ. ιστοσελίδα Δ.Π.Θ., http://alex.eled.duth.gr/kipouros/
